Ανδριανόπουλος Ανδρέας

Tι είναι αυτό που κάνει κάποιες κοινωνίες σήμερα να ξεχωρίζουν από τις άλλες; Που οδηγεί τους πολίτες τους να γεμίζουν αυτοπεποίθηση και θάρρος για το μέλλον; Δεν είναι πλέον ούτε ο πλούτος ούτε και η στρατιωτική ισχύς. Αυτό που γεμίζει τον κόσμο δύναμη για το αύριο είναι η πίστη του πως δεν υπάρχει περίπτωση να […]

Κανένας δεν έχει προσπαθήσει να παράσχει μια δεοντολογική θεμελίωση της υποχρέωσης του έλληνα πολίτη να πληρώνει φόρους. Ετσι, η φορολογία εμφανίζεται ως η τιμωρία που επιβάλλεται στους κατόχους υλικών αγαθών και εισοδημάτων και η αυστηρότητά της ποικίλλει αναλόγως του μεγέθους των τελευταίων. Ομως αυτός ο τρόπος σκέψης δεν έχει καμία σχέση ούτε με τη φιλελεύθερη […]

Οταν μετά την Ελληνική Επανάσταση γίνονταν συζητήσεις για τη μορφή που θα έπαιρνε η καινούργια κρατική οντότητα κάποιοι φιλέλληνες, όπως ο διορατικότατος Αγγλος Stanhope (συνοδός του Λόρδου Μπάιρον και βοηθός στο Λονδίνο του μεγάλου Jeremy Bentham), επέμεναν πως στην ιδιοσυγκρασία του ελληνικού χώρου δεν ταιριάζει το συγκεντρωτικό κράτος. Η Υδρα αποτέλεσε πρότυπο αυτόνομης πολιτικής παρουσίας […]

Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια ο κρατισμός υπέστη μια συντριπτική ήττα. Ξεπερνώντας τις αντιδράσεις αρχαιολόγων – που είχαν διαπιστώσει την (ανύπαρκτη) ύπαρξη αρχαίων καταλοίπων πάνω στους διαδρόμους προσγείωσης των αεροπλάνων ή στα νερά του ποταμού των καγιάκ των Ολυμπιακών Αγώνων. Αλλά και τις φωνές δασικών και περιβαλλοντολόγων για το πυκνό δάσος (!) που συνέθετε […]

Αν έχουμε την ιστορία σαν κριτήριο, τότε φαίνεται πως βρισκόμαστε σε πορεία παρακμής της Δημοκρατίας. Και σε διεθνές επίπεδο, και στην Ελλάδα. Ευτυχώς έχουν γίνει πολλές και συναρπαστικές μελέτες για την κατάρρευση και τελική πτώση της Ρώμης όπως και για τα σημερινά προβλήματα και αδυναμίες της Δημοκρατίας. Για το θέμα της Ρώμης οι ομοιότητες με […]

Εφ’  όσον οι εκλογείς ψηφίζουν με βάση τη λογική, τότε είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος για ποιον λόγο καθυστερεί τόσο πολύ η ρύθμιση για περιορισμό των διαδηλώσεων στα πεζοδρόμια ή σε ένα μικρό μέρος του οδοστρώματος. Υπάρχει νόμος που ορίζει σαν αδίκημα την «παρακώλυση συγκοινωνιών». Εν τούτοις, σχεδόν ποτέ δεν εφαρμόζεται. Αντίθετα, πολύ συχνά είναι […]

Τελευταία γίνονται προσπάθειες εξωραϊσμού του Ισλάμ σε σχέση με τη συμβατότητά του με την ελευθερία και τη δημοκρατία. Μια έκδοση του IEA και του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) («Ισλαμικά θεμέλια μιας φιλελεύθερης κοινωνίας») είναι χαρακτηριστική. Στο βιβλίο παρουσιάζονται ενδιαφέρουσες απόψεις μουσουλμάνων διανοουμένων, με δύο όμως χαρακτηριστικά. Είναι προφανέστατα φιλοδυτικοί, ή τουλάχιστον σπουδαγμένοι στη Δύση. Και […]

Σε ένα πολύ ενδιαφέρον πρόσφατο άρθρο του στα «ΝΕΑ», ο Διονύσης Νασόπουλος, κάνοντας έναν παραλληλισμό με τον Ούλοφ Πάλμε, κάνει έναν ενδιαφέροντα συσχετισμό με την «πραξικοπηματική» ανατροπή το 1975 του τότε Εργατικού πρωθυπουργού Γκοφ Ουίτλαμ στην Αυστραλία. Είχε γίνει τότε τεράστιος θόρυβος, διότι η ανατροπή είχε γίνει με πράξη του ανώτατου διοικητή της χώρας, που […]

Υπάρχουν πολλές διαπιστωμένες παθολογίες του δημόσιου τομέα. Το ζήτημα είναι η αναζήτηση των μεθόδων θεραπείας τους και η εφαρμογή τους. Στη διάρκεια των Μνημονίων, που προήλθαν ακριβώς από τη χρεωκοπία ενός σπάταλου Δημοσίου που ξόδευε ασυλλόγιστα με στόχο την εξαγορά ψήφων, προωθήθηκαν διάφορες θεραπείες. Ελάχιστες όμως εφαρμόσθηκαν. Με αποτέλεσμα να κατηγορούνται για την αποτυχία οι […]

Τελικά θα μείνει έτσι; Η ιστορία των εξελίξεων στη Λιβύη δεν μπορεί να μείνει χωρίς συνέπειες για τη συμπεριφορά τη δική μας, αλλά κυρίως της Ευρωπαικής Ενωσης. Ο ΟΗΕ αποφάσισε να επιβάλει εμπάργκο στην προμήθεια όπλων στους εκεί εμπολέμους. Μια απόφαση όμως που από την πρώτη στιγμή η Τουρκία έγραψε στα παλαιότερα των υποδημάτων της, […]

Η Τουρκία κλιμακώνει επικίνδυνα τις προκλήσεις της κι εμείς συντηρούμε αλώβητο το θράσος της με σχόλια, δηλώσεις και, καμιά φορά, ρηματικές διακοινώσεις. Η αλήθεια είναι πως οι Τούρκοι δυναμιτίζουν ατιμώρητα το κλίμα ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο – κι όλοι αγωνιούν για κάποιο ενδεχόμενο ατύχημα. Που θα οδηγήσει σε σύρραξη στην περιοχή. Με όλους να ισχυρίζονται πως […]

Οι εχθροί των ελεύθερων αγορών έχουν ένα βασικό επιχείρημα. Πως αυτές δηλαδή προκαλούν κοινωνικές αδικίες και ανισότητες. Οι ελεύθερες αγορές όμως, μέσω ανοιχτών συνόρων διακίνησης προϊόντων (παγκοσμιοποίηση), βελτιώνουν το επίπεδο ζωής των φτωχών κυρίως του Τρίτου Κόσμου. Διότι επιτρέπουν την προώθηση των φτηνών τους προϊόντων στις ακριβές αγορές της Δύσης. Διευκολύνουν επίσης τις επενδύσεις στις […]

Πολλά πράγματα δεν γνωρίζουμε καλά. Αυτό που συνέχεια μας έρχεται στο μυαλό είναι πως για περίπου 400 χρόνια βρισκόμασταν κάτω από την κατοχή των Οθωμανών. Αυτό που δεν συζητάμε είναι πως για πάνω από 200 χρόνια προηγουμένως, το μεγαλύτερο μέρος της Ελλάδας ήταν στα χέρια των Φράγκων. Η Αθήνα μάλιστα, και σχεδόν ολόκληρη η Βοιωτία, […]

Μια έννοια που κυριαρχεί στις σκέψεις και στις προτεραιότητες κάθε σύγχρονου οργανισμού είναι ο στρατηγικός σχεδιασμός. Aπλά δεν μπορεί να θεωρηθεί πως θα έχει σε κάθε περίπτωση το ίδιο περιεχόμενο. Ανάλογα με τον φορέα που τον χρειάζεται και το είδος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, ο σχεδιασμός έχει διαφορετικό εύρος, ποιότητα και δυναμισμό. Ο στρατηγικός σχεδιασμός […]

Η απειλή που συνιστά το μεγάλο κράτος κατά των οικονομικών και πολιτικών ελευθεριών και η υποχρέωση των φιλελεύθερων όλων των βαθμίδων και αποχρώσεων να πολεμούν εναντίον του συνήθως εντοπίζεται στην Αριστερά. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως στην εποχή μας η Δεξιά δεν πλημμυρίζει από αντιλήψεις και ιδέες που ευνοούν τη γιγάντωση του δημόσιου τομέα και […]

Ψάχνοντας τις προάλλες στη βιβλιοθήκη μου ανακάλυψα ένα μικρό παλιό ξεχασμένο τομίδιο για την εξέγερση των μεταλλωρύχων της Σερίφου («Η Απεργία της Σερίφου», Βιβλιοπέλαγος, 2001). Το υπογράφει ο Κωνσταντίνος Σπέρας, πρωταγωνιστής των τότε γεγονότων. Σε αυτό εξιστορούνται τα γεγονότα, μαζί με το πολιτικό κλίμα της εποχής (1904-1918) που οδήγησε σε αυτά. Παράλληλα, το βιβλίο αποτυπώνει […]

Ο θρίαμβος του δημοκρατικού καπιταλισμού στην αντιπαράθεσή του με όλα τα άλλα πολιτικο-οικονομικά συστήματα της γης δεν οδήγησε και στο τέλος των κοινωνικών προβλημάτων. Η ελεύθερη οικονομία απέδειξε πως συνιστά το αποτελεσματικότερο σύστημα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της βιομηχανικής κοινωνίας. Δεν οδηγεί όμως και στον παράδεισο. Μόνο δογματικοί των διαφόρων ιδεολογιών και θεωριών πιστεύουν […]

Κινδυνεύει η ελευθερία της έκφρασης από τις υπερβολές της πολιτικής ορθότητας. Στο όνομα της αποφυγής των όποιων ενοχλητικών συνειρμών για επιμέρους κοινωνικές ομάδες του πληθυσμού αρχίζουν να επιβάλλονται περιορισμοί και απαγορεύσεις που στην ουσία θίγουν βάναυσα πολλές ατομικές ελευθερίες. Με πρωταρχική αυτήν του λόγου και της έκφρασης. Οταν η Πολιτική Προστασία αποφάσισε να ζητήσει από […]

Υπήρξε ένα είδος καραντίνας για ολόκληρη πόλη στα ελληνιστικά χρόνια; Κι όμως υπήρξε. Την επέβαλε ο βασιλιάς της Ηπείρου Πύρρος στην ιταλική πόλη του Τάραντα. Την περίοδο εκείνη ο Πύρρος είχε τελειώσει με τις διαμάχες για την κυριαρχία στη Μακεδονία. Μάλλον απογοητευμένος με την εξέλιξη των γεγονότων σχετικά με τις συγκρούσεις διαδόχων και επιγόνων του […]

Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για τη σωστή λειτουργία του σύγχρονου καπιταλισμού είναι αυτό που ο Αλφρεντ Μάρσαλ, ένας από τους ιδρυτές της σύγχρονης παρουσίας του, αποκαλούσε «οικονομική ιπποσύνη». Τη συνειδητοποίηση δηλαδή από τον επιχειρηματία των ευθυνών που έχει ως κυρίαρχος παράγων της αγοράς και της οικονομίας. «Η επιθυμία των ανθρώπων για την έγκριση των […]

Oι πολιτικοί λατρεύουν τα «μέτρα». Γιατί μέσα από αυτά εκφράζεται η ουσία του ρόλου τους. Δηλαδή η άσκηση εξουσίας. Που συνήθως μεταφράζεται σε παροχές προς όσες ομάδες έχουν την τύχη να έχουν την εύνοια των αφεντικών μιας χώρας. Εξίσου βέβαια τα μέτρα συχνά θίγουν άλλες ομάδες πολιτών. Στο όνομα κάποιου συχνά αφηρημένου αλλά πάντα αναφερόμενου […]

Συνήθως τίποτε δεν γίνεται ξαφνικά. Διάφορα φαινόμενα, τάσεις και συγκινησιακές φορτίσεις χτίζονται σιγά σιγά. Οι πρώτες αντιδράσεις είναι επιφυλακτικές, μέχρι κι αρνητικές. Στην αρχή κανείς δεν αισθάνεται πως κάτι βράζει στο βάθος. Ερχεται όμως η στιγμή που η ένταση ξεχειλίζει. Η βράση οδηγεί σε κοχλασμό. Η έκρηξη επίκειται. Αυτά παρατηρούνται σε φυσικά φαινόμενα. Η έκρηξη […]

«Kάθε ψίθυρος έχει το κοινό του» (The Psychology of Rumour) Η εποχή και οι εξελίξεις, με τον κόσμο αδρανή στα σπίτια του κι έτοιμο να ψάξει ανορθόδοξες ερμηνείες για τα συμβαίνοντα, διευκολύνουν την κυκλοφορία λογής θεωριών. Ακόμα και πολιτικοί ηγέτες, όπως ο πρόεδρος Τραμπ π.χ., ευνοούν την αναζήτηση παράδοξων σεναρίων για τις εξελίξεις. Από καιρό […]

Η μετά την πανδημία περίοδος είναι σίγουρο πως θα συνεπιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική και την πολιτική μας ζωή. Η εμπειρία της καραντίνας απέδειξε πως κάποια πράγματα της καθημερινότητας μπορούν να αλλάξουν και καινούργιες προτεραιότητες να κυριαρχήσουν στη ζωή μας. Βασικά νέα στοιχεία εισέβαλαν στη ζωή μας που σταθερά μπορούν να οδηγήσουν σε συναρπαστικές αλλαγές. […]

Οπως έγινε συχνά στο παρελθόν (βλ. άρθρα μου στα «ΝΕΑ»  στις 6, 8, 15 και 17 Απριλίου) ο κόσμος μπορεί να αλλάξει δραστικά μετά την πάροδο της πανδημίας του κορωνοϊού. Σχεδόν οι πάντες επικεντρώνονται στις καθαρές οικονομικές συνέπειες και στην πτώση των Ακαθάριστων Εθνικών Εισοδημάτων. Δεν είναι όμως μονάχα στο οικονομικό επίπεδο που θα υπάρξουν […]

Μια σειρά από σοβαρές μελέτες δείχνουν πως όταν συμβαίνουν κάποιες καταστροφές προκαλούν ανατροπές στην πορεία της Ιστορίας. Και φέρνουν τα πάνω κάτω στις κοινωνικές εξελίξεις. Με αποτελέσματα συχνά απροσδόκητα, και όχι πάντα αρνητικά. Η πιο σημαντική, από ιστορικής και οικονομικής πλευράς, σχετική εργασία είναι το βιβλίο του Walter Scheidel («The Great Leveler: Violence and the […]

Ανάμεσα στις μεγάλες επιδημίες της Ιστορίας εκείνη που θεωρείται από τις πιο καταστρεπτικές και σημαδιακές για την πορεία της είναι αυτή που ξέσπασε στα εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στα χρόνια του Ιουστινιανού. Σχεδόν σαν κομμάτια ντόμινο που πέφτουν το ένα μετά το άλλο, μια σειρά γεγονότων που ξεκίνησαν στα τέλη του 4ου αιώνα προκάλεσαν τον […]

Με αφορμή την περίφημη Ισπανική γρίπη του 1918 ο συγγραφέας John M. Barry είχε από το 2004 προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο πρόκλησης μιας νέας πανδημίας πνευμονικής γρίπης. Σε άρθρο του στο Journal of Translational Medicine (11 Ιανουαρίου 2004), όπου αναζητούσε τις πηγές προέλευσης της καταστροφικής επιδημίας του 1918, εξηγούσε τη μεταδοτικότητα των ιών και τις […]

Στην πορεία της ιστορίας έχει αποδειχθεί πως τα μεγάλα χάσματα στις κοινωνικές ανισότητες και στις όποιες δραματικές κοινωνικο-οικονομικές ανακατατάξεις δεν προήλθαν από συνειδητές πολιτικές επιλογές αλλά από διάφορα γεγονότα μεγάλων καταστροφών ή τεχνολογικών εξελίξεων (βλ. και William Rosen, Justinian’s Flea: Plague, Empire and the Birth of Europe. Jonathan Cape, 2007). H άγνοια αυτής της πραγματικότητας […]

Ολόκληρη η υφήλιος βρίσκεται σε ένα είδος κατάστασης πολιορκίας. Από χώρα σε χώρα επεκτείνονται τα μέτρα περιορισμού των πολιτών στα σπίτια τους, το πάγωμα κάθε δραστηριότητας (lockdown) και η ανάγκη εξασφάλισης κρατικής άδειας για την όποια, μικρή ή μεγάλη, μετακίνηση. Υπάρχουν όμως και έντονες εστίες απειθαρχίας κι «αντίστασης». Αρχικά υπήρξαν κυβερνήσεις που υποστήριζαν τη λογική […]

Οι συνέπειες της πανδημίας δεν θα μας αφήσουν γρήγορα. Ούτε και θα φύγουν δίχως βαθιές και μόνιμες επιπτώσεις στον ψυχισμό μας. Ακόμα είναι αδύνατον να εκτιμήσει κανείς τι θα ακολουθήσει. Οι επιχειρήσεις που υποχρεώθηκαν να κλείσουν εξασφαλίζουν κάποιες οικονομικές ελαφρύνσεις αλλά ακόμη τα πράγματα είναι αδιευκρίνιστα. Πολλές επιχειρήσεις δύσκολα θα σταθούν και πάλι στα πόδια […]

Με αφορμή την κρίση του κορωνοϊού και τα έκτακτα μέτρα που παίρνονται, μαζί και με την αναπόφευκτη διόγκωση των κρατικών δαπανών, βρήκαν ευκαιρία οι νοσταλγοί του κρατισμού να βγουν στο φως του ήλιου. Η «επιστροφή του κράτους» αναγγέλλεται από κάποιους με δύσκολα αποκρυπτόμενο σαρκασμό. Με αφορμή όμως τι; Σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης είναι φυσικό ο […]

Η κατάσταση είναι πρωτόγνωρη. Η απειλή είναι πράγματι ασύμμετρη. Τα θύματα αυξάνονται, με τα θανατηφόρα να είναι όσα είναι μεγάλης ηλικίας ή/και που έχουν ήδη σοβαρά προβλήματα υγείας. Ο συναγερμός είναι πραγματικός. Με αντίπαλο, σε πολλές περιπτώσεις, την παράλογη (για τους εαυτούς τους και ιδίως για τους άλλους) απειθαρχία στα κυβερνητικά περιοριστικά μέτρα πλήθους πολιτών. […]

Εικάζω πως είμαστε όλοι – σχεδόν όλοι – κλεισμένοι στα σπίτια μας. Με καχυποψία αντικρίζουμε γνώριμες εικόνες – το περίπτερο με τις εφημερίδες, την καφετέρια της γειτονιάς με τον λαχταριστό καπουτσίνο, το μετρό ή τον προαστιακό, ακόμη και το ταξί – που δημιουργούν πλέον αισθήματα απειλής. Αρχίζουμε να μεταβάλλουμε δραματικά τις συνήθειες και την καθημερινότητά μας. Ακόμα κι αυτά […]