Γεωργουσόπουλος Κώστας

Ο Γκολντόνι είναι μια κατεξοχήν μοναδική και σημαίνουσα συνάμα θεατρική προσωπικότητα. Θιασάρχης, θεατρίνος, μέγας συγγραφέας. Ενα φαινόμενο παραγωγικότητας. Σκεφτείτε πως το 1750-51 υποσχέθηκε, υπογράφοντας συμβόλαιο, πως θα γράψει 16 (δεκαέξι!) κωμωδίες και τις παρέδωσε και τις έπαιξε! Ασκησε παράλληλα το επάγγελμα του συνηγόρου και για ένα διάστημα χρημάτισε πρόξενος της Βενετίας στη Γένοβα. Υπήρξε ένας […]

Λείπει μια εκτίμηση της ετήσιας βιβλιοπαραγωγής, νηφάλια και ουσιαστική, με κριτήρια αισθητικά, ιδεολογικά και πολιτικοοικονομικά

Πριν ξεσπάσει η μεγάλη Γαλλική Επανάσταση (1789) και στη γαλλική τέχνη, και κυρίως στο θέατρο, κυριαρχήσει το ήθος, η κουλτούρα και το γούστο του μικροαστού και του λαϊκού ανθρώπου, επικράτησε στο θέατρο μια αισθητική μόδα που απεικόνιζε και ευλογούσε μια κοινωνική συμπεριφορά ακραίου αισθητισμού. Μια από τις κραυγαλέες, εξωφρενικές αισθητικές μόδες ήταν το ροκοκό, που […]

Συχνά αυτές τις μέρες έρχονται και με επισκέπτονται τα Χριστούγεννα της ζωής μου, είτε αυτά είναι εμπειρίες που τις έζησα, είτε λογοτεχνικές ιστορίες που σημάδεψαν τη μαθητεία μου, κυρίως την παιδική και την εφηβική, τόσο τραυματικές, ώστε να τις αισθάνομαι ως πραγματικές εμπειρίες και σαν τέτοιες να τις αναπολώ στη μνήμη. Νύχτα παραμονής Χριστουγέννων του […]

Δέος καταλαμβάνει κάθε μελετητή, αλλά και πρακτικό της σκηνής, με το πλήθος των έργων του Μολιέρου, όπως εξάλλου και του Σαίξπηρ. Δύο εργάτες της σκηνής, θιασάρχες, ηθοποιοί, διαχειριστές οικονομικών και οργανωτές περιοδειών, σε μιαν εποχή που έλειπαν τα σημερινά μέσα συγκοινωνίας, άφησαν κληρονομιά της ανθρωπότητας αριστουργήματα της θεατρικής ιστορίας και παιδείας, αδιανόητα και σε ποσότητα […]

Οπως ο Σαίξπηρ, έτσι και ο Μολιέρος ήταν θεατρίνος και όχι λόγιος του γραφείου, χωρίς να σημαίνει τίποτα αυτή η ιδιότητα, αφού το τάλαντο, όταν είναι γνήσιο, γεννά αριστουργήματα. Αλλά η συγγραφή, όταν γίνεται μέσα σε συνθήκες συχνά δύσκολες – μετακινήσεις, άθλιες συνθήκες σε επαρχιακά καφενεία και ξενοδοχεία, ο δεδομένος θίασος και τα δύσκολα οικονομικά -, […]

Γιατί στο θέατρο, στη λογοτεχνική παραγωγή, στο σινεμά, και όχι μόνο στη χώρα μας, σπανίζουν, σχεδόν απουσιάζουν, η σάτιρα, έστω το χιούμορ, η κωμωδία;

Θα κλείσω τις σύντομες και, όσο μπορώ, ουσιαστικές αναφορές στο μεγαλοφυές έργο του Σαίξπηρ με τις υπόλοιπες κωμωδίες του που, χρονολογικά, εκκινούν από τις πλέον επιφανειακές, λαϊκές έως το έργο διαθήκης του, την «Τρικυμία». Το πιο κοντινό στις ιταλικές του πηγές, το «Δύο ευγενείς από τη Βερόνα», είναι μια οιστρήλατη φάρσα με πυρήνα δύο νεαρούς […]

Στη ζωή πιστεύω και στη μοναδικότητά της. Και αυτή οφείλουμε να σεβαστούμε, κυρίως όταν μας εκπλήσσει και μας αιφνιδιάζει

Εκτός από τις «Εύθυμες κυράδες του Ουίνδορ», όλες οι άλλες κωμωδίες του Σαίξπηρ αντλούν από την ιταλική αναγεννησιακή κωμωδία. Σε μια εποχή χωρίς πνευματικά δικαιώματα τα θεατρικά έργα κυκλοφορούν ελεύθερα και προσαρμόζονται στο ύφος, στα ήθη και στις συνθήκες του βίου της εποχής της Ελισάβετ, όσον αφορά στα σαιξπηρικά. Το γεγονός πάντως είναι πως δεν […]

Νιώθει κανείς αποτροπιασμό όταν μέσα στην πανδημική αρρώστια ακούει και βλέπει ανθρώπους της επιστήμης, της τέχνης και της διοίκησης όχι μόνο να αρνούνται το εμβόλιο, αλλά και την ίδια την ύπαρξη του λοιμού

Στις «Πράξεις των Αποστόλων», ένα από τα βιβλία της Καινής Διαθήκης που έγραψε ο Απόστολος Λουκάς, ο συγγραφέας μας πληροφορεί για την επίσκεψη του Αποστόλου Παύλου στην Αθήνα. Ο επισκέπτης τη βρήκε κατείδωλον, γεμάτη με βωμούς μυρίων όσων θεών, όχι μόνον του Ολύμπου, αλλά και Σύρων και Βαβυλώνιων και Αιγυπτίων, πυρολατρών κ.λπ. Ο κόσμος είχε […]

Ο Σαίξπηρ, ο περιοδεύων θιασάρχης στην Αγγλία της ακμής και της βασίλισσας Ελισάβετ, ήταν υποχρεωμένος, για να συντηρήσει τον θίασό του που τον αποτελούσαν ένδεκα ηθοποιοί (όλοι άνδρες – ευνουχισμένα παιδιά για τους γυναικείους ρόλους και άνδρες για τους ανδρικούς και τους γυναικείους ρόλους ώριμων ηλικιών), στα μπαούλα του με τη σκηνική σκευή να διαθέτει και […]

Εχουν γραφτεί σελίδες πολλές από άγγλους ιστορικούς για τον βασιλέα Ριχάρδο Γ΄, τον οποίο θεωρούν καλό και μετρημένο ηγεμόνα, αλλά δεν κατόρθωσαν να ανατρέψουν την εικόνα που έπλασε ο Σαίξπηρ για έναν Ριχάρδο τερατώδη, διαβολικό, πέραν πάσης ηθικής. Γι’ αυτό και όταν καταπιανόμαστε ή βλέπουμε έργα του Σαίξπηρ δεν χρειάζεται να προσπαθούμε να τον δούμε […]

Η αποκαλυπτική γνώση της ανθρώπινης φύσης μέσα από τα έργα των μεγάλων συγγραφέων του παρελθόντος

Εχω κατά καιρούς στη φιλόξενη αυτή σελίδα δημοσιεύσει σπουδαίες έρευνες ή συλλογές σημαντικών ανθρώπων της επαρχίας που διασώζουν λαϊκή δημιουργία, ποίηση, γνωμικά, παροιμίες, παραδόσεις, παραμύθια που, ακόμη και σήμερα, πλουτίζουν την καθημερινή, πεζή μας ζωή και συνάμα μνημειώνουν τον στέρεο, γόνιμο και πλούσιο λαογραφικό θησαυρό. Η ελληνική επαρχία κρύβει μια έξοχη κληρονομιά αιώνων. Οταν στοχαστεί […]

Δεν υπάρχει καμιά αντίρρηση πως ο Σαίξπηρ κατοικεί στην ίδια στέγη αθανασίας με τους έλληνες τραγικούς. Οικονομικά και ταξικά ήταν ένας γιος επαρχιώτη εμπόρου που ακολούθησε την καριέρα ενός περιοδεύοντος θεατρίνου. Η έρευνα αιώνων δεν κατόρθωσε να έχει λεπτομερείς πληροφορίες για τη γενικότερη θέση του και το κύρος του στην κοινωνία της εποχής του. Λίγες […]

Η ανθρωπότητα, οδεύοντας σε ναρκοπέδια, συνάμα δημιουργεί μεγάλα πολιτισμικά μνημεία ως αντίδοτο και ξόρκι, ως ερμηνεία των γεγονότων και ως διάγνωση του τραύματος του Κάιν ως κληρονομικού πολιτιστικού εγκλήματος

Συνεχίζοντας την περιδιάβαση στο ελισαβετιανό θέατρο, το πριν, το σύγχρονο και το μετά τον Σαίξπηρ, και κυρίως εστιάζοντας στα έργα που παίχθηκαν στην Ελλάδα, παρότι, σε σχέση με το πλήθος τους, είναι ελάχιστα, στο σημερινό κείμενο θα αναφερθούμε σε έναν ποιητή, μεταφραστή, ηθοποιό, πρόδρομο του Σαίξπηρ, έναν αναρχικό και άθεο, που σκοτώθηκε μόλις 29 ετών […]

Ποια ιστορία μπορεί να κρύβει πίσω του ένα κομμάτι υφάσματος, ένα κουρέλι, που βρίσκεται τυχαία μπροστά μας

Αν υπάρχουν κριτήρια σύγκρισης, το Ελισαβετιανό Θέατρο του τέλους του 16ου και τις αρχές του 17ου αιώνα μπορεί να αναμετρηθεί με το κλασικό θέατρο της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώμης. Θα χρειαστούν τέσσερις εβδομάδες για να προσεγγίσουμε με γενικά ποιοτικά κριτήρια το θέατρο της αγγλικής ακμής, κλείνοντας με τον Σαίξπηρ. Ο Μπεν Τζόνσον (1572 – […]

Ορισμένα αξιόλογα θεατρικά έργα που είχαν ως θέμα γεγονότα και πρόσωπα της Ελληνικής Επανάστασης και γράφτηκαν – ορισμένα παίχθηκαν – μετά το 1945

Κάθε λαός έχει την ιδιοσυστασία του και την ιδιοσυγκρασία του, οι οποίες αποτυπώνονται στην ιστορική του πορεία και εκπροσωπούνται στα έργα της τέχνης του. Από τις Πυραμίδες ως το Σινικό Τείχος και από τον Παρθενώνα ως τα γουέστερν, η αρχιτεκτονική, η ποίηση, το θέατρο βρίσκουν σε κάθε λαό το μέτρο του, το ύφος του, το […]

ιδέες

Με το θέατρο, λόγω ιού, σε υποχρεωτική αργία και με την καταναγκαστική ομηρεία μας στο ασφαλές οχυρό του σπιτιού και του γραφείου με οδήγησε στη συχνότερη και συστηματικότερη παρακολούθηση των τηλεοπτικών προγραμμάτων, εκτός των ειδήσεων, και των τηλεοπτικών σειρών. Δεν είμαι από τους ανθρώπους της τέχνης που απαξιώνουν τα τηλεοπτικά πολιτιστικά προϊόντα. Πιστεύω πως η […]

Η κυρίως Ελλάδα, για εκατοντάδες χρόνια υποταγμένη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά και πριν, όπως έγραψα πρόσφατα, και στην εχθρική για τη μίμηση πράξεως Βυζαντινή θρησκευτική, ανατολίζουσα πολιτιστικά, απέχθεια για το θέατρο, έμεινε εκτός της ευρωπαϊκής ιστορίας αιώνες. Εκτός από την Κρήτη, πριν πέσει κι αυτή στην οθωμανική νέκρα, και τα Επτάνησα που ευτύχησαν να μην […]

Χρειάζεται μια ειδική μαιευτική για να συγκινηθεί ένας αναγνώστης ή ένα παιδί που προσέρχεται αθώο, αλλά πρόθυμο στο ποιητικό γεγονός

Οπως αφηγήθηκα στο περασμένο άρθρο, οι τεχνίτες του θεάτρου, έστω και κυνηγημένοι στους δύσκολους χρόνους της καθόδου στην Ευρώπη των βαρβάρων, αλλά και της απέχθειας για το θέατρο της Ιεράς Εξέτασης, διέσωσαν την πανάρχαια τέχνη τους κρυφά, μεταμφιεσμένα, πειρατικά, με την Αναγέννηση, δηλαδή την καταφυγή του πολιτισμού στις ρίζες του αρχαίου ελληνικού και λατινικού θεάτρου, […]

Οι αναλογίες της λαϊκής τεχνικής και της υψηλής τέχνης μέσα στον ίδιο ή διαφορετικούς πολιτισμούς

Εχει σαφώς ενδιαφέρον, και ηθικό και κοινωνικό και ψυχολογικό, το φαινόμενο που απασχολεί τον τελευταίο καιρό και το δημόσιο και το ατομικό ενδιαφέρον. Οι γυναικοκτονίες, όπως τείνει να αποδεχθεί τον όρο η επικαιρότητα. Αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για συζυγοκτονίες, ανεξάρτητα αν είναι νόμιμες ή συντροφικές σχέσεις ανδρός και γυναικός. Βεβαίως το σημαίνον είναι πως τα […]

Μία εξαίσια ομάδα δημοτικών τραγουδιών, που τα θέματά τους μάλιστα είναι διάχυτα μέσα σε όλες τις βαλκανικές χώρες (αν και ένα θέμα του συναντάται και στην ιρλανδική δημοτική παράδοση) έχουν χαρακτηριστεί ως «Παραλογές». Ο όρος δεν έχει να κάνει με το Παράλογο που παρέσυρε μερικούς, επειδή έχει κυρίως υπερφυσικά και θαυμαστά γεγονότα να αφηγηθεί. Ο […]

Θα κάνω μια εξαίρεση ύστερα από 50 χρόνια συνεχούς εβδομαδιαίας κριτικής παραστάσεων στην Ελλάδα και θα αναδημοσιεύσω το θεωρητικό μέρος μιας κριτικής μου πριν από 41 χρόνια. Σαν και μια έμμεση διαμαρτυρία, διότι μισό αιώνα που διακονώ την κριτική, σπάνια είδαμε στη σκηνή έργα της ρωμαϊκής κλασικής δραματουργίας. Ετσι θα παραθέσω όσα έγραφα στην κριτική […]

Η ιστορία του τόπου, κάθε τόπου, πάντα μετριέται με τον τρόπο που προσέλαβε, κατενόησε και αφομοίωσε τα έργα των μεγάλων πνευματικών του τέκνων