Γεωργουσόπουλος Κώστας

Εχω για χρόνια – η μεγάλη μου περηφάνια – υπάρξει καθηγητής, και μάλιστα σε δύσκολες εποχές για τον τόπο. Και θεωρούσα, και δυστυχώς με λίγους άλλους συναδέλφους, την Ιστορία το καίριο, θεμελιώδες μάθημα στην εκπαίδευση των ελληνοπαίδων. Οχι μόνο, διότι σε μιαν άγνωστη τραγωδία του ο Ευριπίδης, σε ένα χορικό, τραγουδούσε πως «όλβιος όστις της ιστορίης έσχε […]

Η κυρίως Ελλάδα, εκτός από κάποια νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και τα Επτάνησα, εξόρισε το θέατρο για πολλούς και διάφορους ιστορικούς λόγους: και την απέχθεια της Ορθοδοξίας προς τη μίμηση πράξεως που υπάκουσε στη Γραφική απαγόρευση: «ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα», την εξορία του θεάτρου από το Ισλάμ κατά την τουρκική επικράτηση, […]

Στον τόμο «Η γλώσσα μας» ο Γιώργος Μπαμπινιώτης υπενθυμίζειι ότι η γλώσσα δεν είναι ένα απλό εργαλείο επικοινωνίας, αλλά και αξία, ως πολιτισμικό αγαθό που περιέχει ήθος, ύφος, αρετή και τόλμη

Στο προηγούμενο άρθρο μου σε αυτή τη σελίδα που, εν μέσω θεατρικής ανάπαυλας λόγω ιού, καταφεύγει στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου, αφού προηγήθηκαν στοιχεία και κρίσεις για τους πεθαμένους πλέον θεατρικούς σκηνοθέτες που υπήρξαν η ραχοκοκαλιά του θεάτρου μας, ξεκίνησα μιαν αναφορά στους νεοέλληνες θεατρικούς συγγραφείς, εκκινώντας από τον μεγάλο πυρήνα του θεάτρου μας, το […]

Αλλο η μορφή, άλλο το μόρφωμα. Αχ, αυτά τα ελληνικά, που λέει και η κυρία της διαφήμισης. Μόρφωμα και μορφάζω, κάνω μούτρα, αλλοιώνω την όψη, στρεβλώνω τον ανθρώπινο λόγο, τον στραμπουλίζω και καταφεύγω στην υλακή, στο γάβγισμα, στο ουρλιαχτό και άλλοτε στο ηλίθιο χάχανο, το βέλασμα, το αναγούλιασμα σαν να ανακατεύω βούρκο ή απόπατο. Αυτά […]

Καμιά φορά (αλλά για μερικούς συχνά) οι ιστορικές δυστυχίες, οι φυσικές καταστροφές, οι πόλεμοι και οι χρόνοι μιας ηλίθιας αυθάδειας και αυτοϊκανοποίησης είναι ευκαιρία, και πάντα, όταν γίνεται, σωσίβιο, η επιστροφή στο παρελθόν και με δίκαιο μάτι, αυτί και καρδιά η επανεκτίμηση των έργων, των πράξεων, των ηθών, των ηττών, των ψευδαισθήσεων και των ουτοπιών […]

Το έλλειμμα μελέτης της ελληνικής ποίησης στην εκπαιδευτική διαδικασία και η ανάγκη μιας Ανθολογίας Ελληνικής Ποίησης από τον Ομηρο ως τους σύγχρονους ποιητές

Η Αθηναϊκή Επιθεώρηση, πατέντα, πράγματι, της ελληνικής πρωτεύουσας στα 1894, είναι ένα καλλιτεχνικό είδος που το δημιούργησε η μιζέρια των μέσων και, συνάμα, η τραγωδία του κράτους. Η ευρωπαϊκή ρεβύ ήταν άλλο πράγμα, οι Αθηναίοι την έμαθαν από γαλλικούς, κυρίως, θιάσους που επισκέπτονταν τις βαλκανικές χώρες, παρουσιάζοντας το ρεπερτόριο που είχε ευδοκιμήσει στη χώρα τους […]

Φτάνει στο τέλος της αυτή η σειρά επιφυλλίδων, σε εποχή που, λόγω της πανδημίας, το θέατρο χρειάστηκε εκ των πραγμάτων να κατεβάσει αυλαία, μια σειρά με τις προσωπικότητες που άσκησαν τη σκηνοθεσία στα μόλις 120 χρόνια από την εμφάνισή της ως τέχνης και επαγγέλματος στην ιστορία του θεάτρου. Εγραψα, ξεκινώντας αυτή τη μικρή οδύσσεια (όλοι, […]

Η απαξίωση της ελληνικής ποιητικής δημιουργίας μέσα στην ελληνική εκπαίδευση και η ανάγκη «γνωριμίας» των μαθητών με την αγωνία της ποιητικής γραφής

Είχα την τιμή και τη χαρά ως κριτικός να υποδεχθώ στο ελληνικό θέατρο ένα μείζον τάλαντο: τον Λευτέρη Βογιατζή. Μόλις είχε γυρίσει από τις σπουδές του στη Γερμανία και στο διάσημο «Σεμινάριο Ράινχαρτ» και πρωτοεμφανίστηκε στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη (1973), στο έργο του Βασίλη Βασιλικού «Η δίκη των εξ». Εκεί υποδύθηκε τον αρχιστράτηγο […]

Κατά πόσο βοηθάει στην έρευνα της τέχνης και του πολιτισμού η δημοσιοποίηση προσωπικών επιστολών διάσημων καλλιτεχνών;

Ξαναθυμίζω μια τρομερή, στο περιεχόμενό της, διαπίστωση του μεγάλου ποιητή Τ. Σ. Ελιοτ: «Είχαμε τη σοφία και τη χάσαμε μέσα στις γνώσεις, είχαμε τις γνώσεις και πνιγήκαμε στις πληροφορίες». Μεγάλωσα σε μια τραγική, για την πατρίδα, εποχή – Αλβανία, Κατοχή, Εμφύλιος, βίαιη ανασυγκρότηση, Αποστασία, Χούντα. Κι όμως, παράλληλα, υπόγεια, συνωμοτικά βρίσκαμε ως νέοι, φανατικά παιδιά για […]

Σε αυτή την απόπειρα να μετρήσουμε τις οφειλές μας σε σκηνοθετικές προτάσεις και μορφές θα εξετάσουμε δύο ανθρώπους του θεάτρου που απέχουν χρονικά μεταξύ τους μισό αιώνα. Αν έκανα αυτή την αναφορά στο συγκεκριμένο δίδυμο, είναι πως και οι δύο έχουν σαφή συγγενικά χαρακτηριστικά. Αγνοείται, ακόμη κι από ανθρώπους του θεάτρου – πρακτικούς και θεατρολόγους – η […]

Σε αυτή τη σειρά άρθρων που προσπαθώ να συγκροτήσω μια, μέσω προσώπων, ιστορία της νεοελληνικής σκηνοθεσίας στο θέατρο, διαπιστώνω πως οι σημαντικότερες προσωπικότητες που μας κληροδότησαν μεθόδους, αισθητικές τάσεις, αλλά και σημαίνουσες παρουσίες και κορυφώσεις υποκριτικής, έδρασαν στην Αθήνα. Δεν χρειάζεται, βέβαια, να θυμίσω την τραγική διαπίστωση πως και στον χώρο της τέχνης, και ιδιαίτερα […]

Περίπου οι μισοί απόφοιτοι της Μέσης Εκπαίδευσης, και μάλιστα αυτοί που νομίζουν ότι είναι ικανοί να σπουδάσουν μια επιστήμη και να ζήσουν από αυτήν, βαθμολογούνται με μεγάλο ποσοστό με απόδοση ΜΗΔΕΝ

Οταν απλώς κοιτάξει κανείς την καλλιτεχνική πορεία του Διαγόρα Χρονόπουλου, θα πάθει ίλιγγο. Εδρασε σε ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών θεσμών του θεάματος και πρέπει, εκ των προτέρων, αν και είναι πάντα νωρίς, να διατυπώσει κανείς οριστικές κρίσεις για μια καριέρα μετά τον θάνατο του δημιουργού. Ο Χρονόπουλος γεννήθηκε στην Ιερουσαλήμ από πατέρα φιλόλογο και πρέπει […]

Τριάντα τέσσερις ασθενείς του καρδιολόγου Θάνου Πιπιλή γίνονται, ανώνυμα βέβαια, ο «μύθος» της έξοχης, γεμάτης χιούμορ πεζογραφίας του

Το θέατρό μας, με ένα τεράστιο κενό, περίπου εκατό και πάνω χρόνων, λόγω της οθωμανικής καραντίνας στο θέατρο για λόγους θρησκευτικούς, αλλά και, συνάμα, λόγω της επιρροής της Παλαιάς Διαθήκης στο Βυζάντιο, που είχε απαγορεύει το θέατρο («ου ποιήσεις είδωλον και του παντός ομοίωμα»), καθυστέρησε να μπει και να ακολουθήσει την εξέλιξη του θεάτρου που […]

Δεν μας εχθρεύεται η φύση, εμείς φιλοδοξούμε να την ξεζουμίζουμε, να τη διαλύουμε, να την καταστρέφουμε και να την υποτιμούμε

Οι έλληνες σκηνοθέτες του θεάτρου έχουν δύο αφετηρίες. Μετάβαση στη σκηνοθεσία ύστερα από καριέρα στην υποκριτική και σπουδές ή είσοδος απευθείας στον στίβο της σκηνοθεσίας. Ανάλογα με την προέλευση είναι και ο τρόπος και το ύφος της σκηνοθεσίας. Βεβαίως, ούτε η μία, ούτε η άλλη αφετηρία εξασφαλίζει μιαν επιτυχή πορεία στη σκηνοθετική εποποιία. Οπως όλες […]

Οι ανθρωπογενείς ασθένειες πίσω από τους τρεις όρους ως παρακολούθημα της προόδου και του πολιτισμού

Οφείλω να εξηγήσω σε όσους παρακολουθούν τη σκηνοθετική εποποιία στη χώρα μας μερικά γενικά, αλλά ουσιώδη θέματα που εξηγούν, συχνά καθοριστικά, την αξιολόγηση των σκηνοθετικών σχολών ή κανόνων στο δικό μας θέατρο που, εκ των πραγμάτων και της εθνικής μας μοίρας, είναι δάνειο και κεφάλαιο που οφείλουμε στην Ευρώπη, κυρίως, αργότερα και στην Αμερική, λόγω […]

Η ουτοπία ως απάντηση στην πραγματικότητα, όπως εκφράζεται μέσα από τα έργα του Αριστοφάνη «Λυσιστράτη» και «Ορνιθες», που εντάσσονται φέτος στα Επιδαύρια

Υπάρχει μια κατηγορία – μικρή σε αριθμό – ατόμων που από τη θητεία τους στη σκηνική πράξη απέκτησαν τη σπάνια ιδιότητα του απαραίτητου παράγοντα. Είτε σκηνοθέτες, είτε ηθοποιοί, είτε καλλιτεχνικοί συντελεστές είναι συνεχώς στη σκηνή, υπηρετώντας, κάθε φορά, διαφορετικά θεατρικά είδη, διαφορετικές ιδεολογικές και αισθητικές ιδέες με, συχνά, ποικίλης προέλευσης ηθοποιούς, όσον αφορά τα διδακτικά, εκπαιδευτικά και […]

ΠΡΟΣΩΠΑ

Ο Γιώργος Μιχαηλίδης (1938 – 2018) υπήρξε, όπως και ο Ευαγγελάτος και ο Σολομός, ένας αναγεννησιακός καλλιτέχνης. Ασχολήθηκε με επιτυχία και, συχνά, πρωτοτυπία σχεδόν ανατρεπτική με πολλά είδη της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αρχιτεκτονική σπούδασε, μαζί και θέατρο, στη Βιέννη, γι’ αυτό και, συχνά, ο ίδιος κατασκεύαζε τους χώρους των σκηνικών του δημιουργιών. Διέκρινε τότε, ακόμα και […]

Ο Σπύρος Ευαγγελάτος (1940 – 2017) ήταν, τουλάχιστον στον χώρο του θεάτρου, ένας Αναγεννησιακός καλλιτέχνης. Το περιβάλλον, εξάλλου, στο οποίο μεγάλωσε, ήταν από εκείνες τις συγκυρίες που, έστω, η τύχη σπάνια χαρίζει σε έναν άνθρωπο. Εν πρώτοις η καταγωγή των γονέων του, ο πατέρας Επτανήσιος, Κεφαλλήν, η μητέρα του Κρητικιά, έρχονται να δημιουργήσουν το πεδίο […]

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω τη δράση και την προσωπικότητα του Μίνου Βολανάκη (1925-1999) με δύο προσωπικές μου καταθέσεις. Πριν από πολλά χρόνια λειτουργούσε ο τηλεοπτικός σταθμός Seven X που τότε τον διηύθυνε ο εκλεκτός δημοσιογράφος Ροδόλφος Μορώνης. Με κάλεσε και μου ανέθεσε να δημιουργήσω μια ωριαία συνέντευξη με θέματα σχετικά με το θέατρο, όχι ενημερωτική […]