Γεωργουσόπουλος Κώστας

Μέρα που είναι σήμερα, και για να τιμήσουμε το έθιμο, σκέφτηκα να ανατρέψω τον κανόνα και να αναφερθώ σε αλήθειες και μάλιστα σε ατράνταχτες αλήθειες για να μην ξεχνιόμαστε. Α) Υστερα από τόσες προσπάθειες που έγιναν από μανιακούς της γλώσσας (τόσο μανιακούς ώστε έφτασαν να εκφωνήσουν και να συντάξουν μανιφέστα, μπροσούρες, θεωρίες και μεθόδους διδασκαλίας […]

Οσο και αν υποπτεύεται κανείς τη λαϊκίστικη από ημιμαθείς μάζες χρήση των νέων μέσων γνώσης, των ηλεκτρονικών, η λελογισμένη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων τους, αφού τουλάχιστον έχουν θηριώδη μνήμη, μας βοηθάει να μελετάμε πράγματα που παλαιότερα θα σπαταλούσαμε, και μάλιστα με μεγάλο ποσοστό απωλειών, πολλαπλάσιο χρόνο. Τώρα οι αναζητήσεις στο Διαδίκτυο και στις άπειρες δεξαμενές δεδομένων […]

Είναι γνωστό στην έρευνα και στις ιστορίες της λογοτεχνίας πως το μυθιστόρημα που γεννήθηκε πρώτα με ποιητική μορφή και αργότερα σε πεζό είναι γέννημα των νέων χρόνων και φυσικά προσπάθησε και πέτυχε να αντικαταστήσει τα αρχαία έπη, είδος αφηγηματικής ποιητικής λογοτεχνίας διαδεδομένο σε ολόκληρο τον ιστορικό χώρο από την Ινδία έως την Ισλανδία. Στον ευρωπαϊκό […]

Στα νιάτα μου έπαιζα συχνά διαστρέφοντας ή μεταποιώντας τα στερεότυπα του πολιτισμού, τα σύμβολά του, τις αξίες του. Γίνεται συχνά αυτό όταν μεγαλώνει ένας έφηβος μέσα στην άβυσσο της πολιτικής, στη χρεοκοπία των αξιών και στην αλλοίωση του νοήματος των πολιτισμικών ιδεών. Ετσι έπαιξα και μέσα στη δικτατορία με τη Λογοκρισία όταν το πρώτο τραγούδι […]

Κατ’ αρχάς παραπέμπω σε κριτική μου που γράφτηκε όταν πρωτοπαίχτηκε ο «Αμερικάνικος βούβαλος» στην Αθήνα και στο Θέατρο Εμπρός. «Ο Μάμετ είναι γνωστός στην Ελλάδα μόνο για τα σενάριά του και το μοναδικό έως τώρα έργο του που ανέβασε ο Αντώνης Αντωνίου στο Θεατρική Σκηνή σε μια αιφνιδιαστική μετάφραση του Παύλου Μάτεσι (“Το σεξ το […]

Διαβάζω συχνά και απορώ και εξίσταμαι ότι θα διδαχθούν επί σκηνής αρχαία δράματα και θα παίξουν τους ανδρικούς ρόλους γυναίκες! Πού είναι καταρχάς και κατ’ αρχήν το πρόβλημα; Στην αρχαιότητα, λόγω της θέσεως που είχε η γυναίκα μέσα στην πόλιν (και αναφέρομαι στην Αθήνα, αφού στην κλασική περίοδο που άνθησε, αφού γεννήθηκε, η τραγική ποίηση, […]

«De profundis» Αλήθεια η δυστυχία έχει ταξικότητα. Παρά όσα μπορούν να ισχυρίζονται μερικοί –επιεικώς αφελείς ή όχι –πολιτικοί διαχειριστές της μοίρας μας, η δυστυχία, το ψεύδος, η απάτη αλλά και ο έρωτας, η αγάπη και η αλληλεγγύη είναι αταξικά φαινόμενα, πιστεύω, από τις εποχές πριν οι κοινωνίες καταστηθούν ως διαφοροποιημένες, από την εποχή που ο […]

Κάποτε, πριν από 30 χρόνια, καλεσμένος στην Κύπρο, μίλησα για τη γλώσσα σε μια έξοχη αίθουσα ακριβώς πάνω στα όρια που χωρίζουν στα δύο τη Λευκωσία. Για να τονίσω και στη συνέχεια να σχολιάσω τη διαχρονία της ελληνικής γλώσσας (σε πείσμα των χωριζόντων ιδεοληπτικών που φτάνουν να θεωρούν την αρχαία ελληνική γλώσσα ξένη…), άρχισα την […]

Η ειδοποιός διαφορά που διακρίνει τον άνθρωπο από τα άλλα όντα του ζωικού βασιλείου είναι ότι ο άνθρωπος είναι ζώον λογικόν. Και είναι λογικόν διότι είναι ζώον μνήμον. Οι όποιες αρρώστιες που πλήττουν και τη μνήμη, όπως π.χ. το Αλτσχάιμερ, καθιστούν ένα ανθρώπινο ον ζώον. Στην αρχαία μυθολογία των Ελλήνων η Μνημοσύνη ήταν η μητέρα […]

Ο κόκκος άμμου στην ουρήθρα είναι ένα έξοχο εύρημα του Πασκάλ όταν θεμελίωνε, πρώτος αυτός, ο μέγας μαθηματικός και φιλόσοφος για πρώτη φορά στην περιπέτεια της ανθρώπινης σκέψης τη θεωρία της τυχαιότητας. Αυτός πρώτος υποστήριξε πως το τυχαίο δεν είναι μια αυθαιρεσία, μια επιπόλαια ζαριά, αλλά τα πάντα έχουν λογική συγκρότηση και υπακούουν στους νόμους […]

Το έχω γράψει εδώ και σε ανύποπτο χρόνο, δεν φανταζόμουν πως θα το επανέφερα και σε μια καθ’ όλα ύποπτη εποχή. Το 1917, λίγους μήνες μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού, απλοί «αγράμματοι» επαρχιώτες προλετάριοι ως ερασιτέχνες ηθοποιοί έπαιξαν στην Κόκκινη Πλατεία έξω από το Κρεμλίνο την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή και […]

Oταν φοιτούσα στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, στο μάθημα της Ψυχολογίας, και μάλιστα στο πλαίσιο πειραματικού εργαστηρίου που λειτουργούσε με μια ομάδα παρατρεχάμενων του κυρίου καθηγητή, είχε εισαχθεί και το υφιστάμεθα άσκηση για τη μέτρηση της ευφυΐας. Δίδασκε τότε ο καθηγητής Γεώργιος Σακελλαρίου, δάσκαλος που είχε εκπαιδευτεί στην Παιδαγωγική στην Αμερική της δεκαετίας του ’30 και […]

«Περπατάω» ήδη τον 46ο χρόνο στις σελίδες των εφημερίδων και των περιοδικών του ΔΟΛ. Ξεκίνησα το 1971, τη μέρα της κηδείας του Σεφέρη, στο «Βήμα», συνεργάστηκα με τον «Ταχυδρόμο», είδα το πρώτο μου λογοτεχνικό κείμενο στις «Εποχές» κι από το 1980 ως κριτικός, σχολιαστής και επιφυλλιδογράφος αδιαλείπτως εκθέτω τις απόψεις μου και εκτίθεμαι γι’ αυτές […]

«…και Ιουλιέτα» Aκόμη και στις εποχές που η γυναίκα ήταν στη γωνία της Ιστορίας, στο υπόγειο των κοινωνιών και στα αζήτητα των θεσμών, η λογοτεχνία μάς παρέδωσε γυναικείες προσωπικότητες που ακόμη και σήμερα, τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο που η γυναίκα έχει πάρει ισότιμη θέση στις κοινωνικές και οικονομικές δομές, φαντάζουν αξιοζήλευτες, εντελείς και ακέραιες ηθικά. […]

Ο Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, που τόσο μας συντάραξε ο αιφνίδιος θάνατός του, υπήρξε μια προσωπικότητα αυθεντικά αναγεννησιακή. Εξάλλου γεννήθηκε μέσα στη μουσική, αφού ο μεγάλος εθνικός συνθέτης πατέρας του Αντίοχος και η μητέρα του ξένη αρπίστρια οδήγησαν τα βήματα των δύο παιδιών τους και της θυγατέρας τους μεγάλης διεθνούς φήμης μέτζο σοπράνο Δάφνης στα δύσβατα […]

Αριστοτέλης έγραφε πως οι τραγικοί ποιητές, δηλαδή οι θεμελιωτές του θεάτρου και των κωδίκων του, έτρωγαν τα ψίχουλα που έπεφταν από το τραπέζι του Ομήρου. Κύριο θέμα, πυρηνικό θα έλεγα, των τραγικών ήταν η οικογένεια. Η «Ιλιάδα» ξεκινάει με την τραγική φιγούρα ενός τρωαδίτη πατέρα ιερέα που έρχεται στο στρατόπεδο των Ελλήνων να ζητήσει την […]

Πρέπει κάθε φορά να πηγαίνουμε πολύ πίσω στην αρχαία ελληνική μυθολογία και να αντλούμε τα αρχέτυπα που λειτουργούν στις μέρες μας ως πρακτικές εφαρμογές δημόσιων και ιδιωτικών λειτουργιών, εκδηλώσεων, συμπεριφορών. Ετσι συχνά καταφεύγω κι εγώ στον συμβολισμό που μεταφέρουν οι αρχαίοι μύθοι για να εξηγήσω, να σχολιάσω ή και να οικτίρω σύγχρονες κυρίως δημόσιες συμπεριφορές. […]

«Μια στάση πριν» Χαίρομαι κάθε φορά που καλούμαι να δω ελληνικά θεατρικά κείμενα. Και χαίρομαι διπλά όταν το κείμενο δεν είναι καταφυγή στη μεγάλη ελληνική πεζογραφία, δηλαδή καταφύγιο ρεπερτορίου. Εχω εξηγήσει και άλλες φορές ότι ακριβώς επειδή ωρίμασα ως πρώιμος αναγνώστης των ελλήνων κλασικών του νεοελληνικού πεζού λόγου, αρνούμαι να αποδεχτώ ότι ο πεζογραφικός κώδικας […]

Στο πρόσφατο ποιητικό της «τέκνο» η Κική Δημουλά, «Ανω τελεία» (Ικαρος), μια ποιήτρια, εκτός των άλλων αναγνωρίσιμων και τελείως προσωπικών εκφραστικών οικοδομικών υλικών, συχνά επεκτείνει τα ποιήματά της με έναν σοφό και ως εκ τούτου τραυματικό και ανεπούλωτο παροιμιακό στοχασμό καταφεύγοντας σε «αξιώματα», όπως λεγόταν και διεθνώς ο πυκνός, ακαριαίος φιλοσοφικός ποιητικός λόγος. Ετσι στην […]

Υποχρεωτικά επιστρέφω σε παλαιότερα κείμενά μου για κλασικά ή σύγχρονα νεοκλασικά θεατρικά έργα όταν διαπιστώνω πως δεν έχω αλλάξει απόψεις και συνήθως, αν δεν έχω δικαιωθεί, πάντως δεν έχω διαψευσθεί ώστε με εντιμότητα να αναγνωρίσω τα λάθη μου ή τις παλαιότερες εκτιμήσεις μου. Αυτό συμβαίνει π.χ. με τον Τενεσί Ουίλιαμς. Γι’ αυτό και με την […]

Παιδιόθεν, που λέγαν οι παλιοί, το έκανα σαν τάμα, την Πρωτοχρονιά ανήμερα, να την αφιερώνω στους μεγάλους ποιητές. Ενα δώρο προσωπικό στον εαυτό μου, έτσι για να παίρνω κουράγιο, κι όπως λέγαμε στην πατρίδα μου, αμπάριζα. Και δεν έκανα ανθολογία, αφιέρωνα τη χρονιά σ’ έναν μόνο ποιητή. Οι αρχαίοι Αθηναίοι έτσι χρονολογούσαν την πορεία τους […]

Το ρομαντικό κίνημα «θύελλα και ορμή» δεν ήταν μόνο μια λογοτεχνική μόδα κυρίως στις τευτονικές χώρες την ίδια εποχή που οι λατινικές χώρες δοκιμάζουν την αστική μεταστοιχείωση της δομής, της ηθικής και της οικονομίας. Με κύριο ηγέτη τον Γκαίτε (πολιτικό και μεγαλοφυή στοχαστή και ποιητή και δραματουργό), τον Σίλερ, τον Λέσινγκ και τον Μπίχνερ, ο […]

Αν κάθε Πρωτοχρονιά δεν κάνεις απολογισμούς της προσωπικής σου πορείας, είσαι, κατά τη γνώμη μου, ένας ευτυχής αμνήμων, δηλαδή ανιστόρητος, διότι, πάλι κατά τη γνώμη μου, το κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα, θα έλεγα η ειδοποιός διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα, είναι η μνήμη, άρα η γνώση του χρονικού στίγματος εντός του οποίου δρας, παρελθόν, παρόν […]