Γεωργουσόπουλος Κώστας

Είναι άξιο βαθιάς μελέτης, κοινωνιολογικής ηθικής, αισθητικής, θεσμικής το πώς ένας σύγχρονος χριστιανός ή βουδιστής ή μουσουλμάνος θεατής εισπράττει αυτό που ο Αριστοτέλης μέσα στην ιδεολογική ασπίδα της εποχής του ονόμασε κάθαρσιν

Είναι λογικά και πολιτιστικά παράδοξο το πόσο αραιά παίζεται ένα από τα αριστουργήματα του παγκοσμίου θεάτρου, οι «Σφήκες» του Αριστοφάνη. Δεκάδες οι «Λυσιστράτες» και οι «Ειρήνες», γιατί όχι μια κωμωδία – καταπέλτης για τα κοινωνικά, πολιτικά, ηθικά δεινά που νιώθεις από την αρχή πως έχει να κάνει με μια σύγχρονη σάτιρα του πολιτικού βίου του […]

Δεν έχει γίνει, τουλάχιστον στο ευρύ ενήμερο θεατρικό κοινό, γνωστή η προσφορά του Ροντήρη στην υποκριτική τέχνη του τραγικού είδους

Εχει και η κριτική την ιστορία της. Με αντικείμενο, μάλιστα, τα λίγα έργα του αρχαίου δραματολογίου, συχνά βλέπουμε νέες εκδοχές μεγάλων τραγικών κειμένων. Πριν από 50 ακριβώς χρόνια έγραφα για τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη που παρουσίασε στην Επίδαυρο το Εθνικό Θέατρο, με σκηνοθέτη τον Σπύρο Α. Ευαγγελάτο και κύριους πρωταγωνιστές, τη Μαίρη Αρώνη (Φαίδρα), τον […]

Πέρασαν 65 χρόνια (1958) από τον αιφνιδιασμό της θεατρικής εμπειρίας της δυτικής ανθρωπότητας από τα «Οργισμένα νιάτα» του Τζον Οσμπορν. Δεν ήταν μόνο μια νέα, εξαίσια δραματουργική φόρμα κριτικής ερμηνείας της κοινωνικής παθογένειας της Ευρώπης. Ηταν και η τολμηρή παραδοχή των βρετανών δραματουργών, και η αυτοκρατορία και ο αποικιακός εγωτισμός πήγαν περίπατο και στη θέση […]

Ποιος είπε, χωρίς να το πολυσκεφτεί, πως η φωτογραφία είναι μια νεκρή εικόνα της ζωής; Πάντα κοιτώντας μια φωτογραφία στο παλιό οικογενειακό άλμπουμ ή ένα βιβλίο στα παλαιοπωλεία που διαθέτουν χιλιάδες φωτογραφίες, σε περιοδικά ή, αν είσαι φίλος των συγγραφικών εκθέσεων, θα έχεις, πιστεύω, μέσα σου συχνά ομολογήσει πως οι φωτογραφίες και κινούνται και ομιλούν […]

Ο Ντάριο Φο είναι συνοδοιπόρος του Ντε Φιλίπο που γνωρίσαμε καλά στην Ελλάδα, αφού συγγένευε σκανδαλωδώς με τον Ψαθά, τον Σακελλάριο, τον Τσιφόρο, οι οποίοι μετέφεραν μια κοινή νοτιοευρωπαϊκή κληρονομιά των ρωμαϊκών και ελληνικών χρόνων μετά την Αναγέννηση. Το 1974 ο Κάρολος Κουν στο Θέατρο Τέχνης, πάντα ενήμερος, σκηνοθέτησε το έργο του Φο «Η Ισαβέλλα, […]

Δεν είναι η πρώτη φορά που στη χώρα μας κατορθώνουμε να παραποιούμε και ιδέες και ήθη και ύφος. Ετσι μία από τις πλέον συκοφαντημένες έννοιες είναι η ηθογραφία. Πολύ σοφά οι παλαιοί μας εγγράμματοι, σοφοί δάσκαλοι ονόμασαν ένα συγγραφικό ύφος και ήθος ως ηθογραφία, όταν ακόμα δεν είχε αρχίσει, από την επιπόλαιη χρήση ημιμαθών, να […]

Συνάντησα στην πορεία μου στην εκπαίδευση συνταρακτικές επιρροές δασκάλων πάνω στον ψυχισμό και στη διάνοια των μαθητών τους

Ο Ντε Φιλίπο ήταν από τους ξένους θεατρικούς συγγραφείς που γαλούχησαν το νεότερο θέατρό μας. Ηταν η συγγένεια των δύο μεσογειακών λαών, ήταν ιδιαιτέρως στον ιταλικό Νότο συμπεριφορές. Παρόλη τη δογματική διαφορά Ορθοδοξίας και Καθολικισμού των λαϊκών ηθών, εθίμων, προκαταλήψεων και «πονηριάς» που δημιουργούσε στο ελληνικό θεατρικό κοινό ο κώδικας της καθημερινής συνθήκης των δύο […]

Κάποτε ο «ψυχαναλυτής» της ανθρωπότητας ήταν ο ποιητής, μέσα στην «Οδύσσεια» ο αρχαίος και ο σύγχρονός μας άνθρωπος έβρισκε τις διαδρομές, τις μεταμφιέσεις, την παρενδυσία του μεμονωμένου ανθρώπου

Με έχουν απασχολήσει και συγκινήσει συχνά κείμενα, πεζά, ποιητικά, δοκιμιακά, αλλά και απομνημονεύματα, γραμμένα από ηθοποιούς. Ο Βεάκης έγραψε και δημοσίευσε ποιήματα, αλλά και ο Φώτος Πολίτης, ο Ροντήρης, ο Κουν, ο Κατσέλης, ο Καραντινός, ο Βογιατζής, πλάι στις θεατρικές τους δημιουργίες, μας αποκάλυψαν και ευαίσθητες, άλλου ήχου συνθέσεις, στον γραπτό λόγο. Σε πρώτη προσέγγιση […]

Ο Ζαν Ζενέ είναι η πλέον ιδιόρρυθμη, από πολλές απόψεις, προσωπικότητα του διεθνούς θεάτρου. Αρσενική πόρνη, φυλακισμένος χρόνια στο Νησί του Διαβόλου, φίλος του Σαρτρ, προίκισε το γαλλικό αλλά και το παγκόσμιο θέατρο με μερικά έξοχα θεατρικά ρουμπίνια, αυθεντικά. Ολα τα έργα του έχουν παιχθεί στην Ελλάδα και ποτέ κανένας έλληνας συγγραφέας δεν τον μιμήθηκε, […]

ιδέες

Ο Αραμπάλ είναι μια ιδιάζουσα, παράταιρη θεατρική συγγραφική περσόνα. Χωρίς αμφιβολία είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση του ισπανικού τρόπου, μείγμα λαϊκής φαντασίας, καθολικού θρησκευτικού λαϊκισμού και υπερρεαλιστικής φαντασίας. Κυριάρχησε ακόμη και στην εποχή του Φράνκο, αποσυνάγωγος και μονήρης, όπως και ο Λόρκα και ο Μπουνιουέλ. Είναι παράδοξο πως τα τελευταία είκοσι χρόνια απουσιάζει από όλες τις […]

Πέρα από τις Μορφές και τους Χαρακτήρες το θέατρο, όπως και η ζωή, διαθέτει μια τεράστια γκάμα από Τύπους. Ο τύπος είναι προθάλαμος του χαρακτήρα, αλλά χωρίς την πολυμορφία του

Τον Γενάρη του 1993 ο Κοραής Δαμάτης, στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σκηνοθέτησε το αριστούργημα του Ευγένιου Ιονέσκο «Ο βασιλιάς πεθαίνει», με βασικούς πρωταγωνιστές τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, τη Νέλλη Αγγελίδου και τη Μιράντα Ζαφειροπούλου. Εγραφα τότε στα «ΝΕΑ», που το «παράλογο» ήταν στη ακμή του, το κριτικό μου σημείωμα με τίτλο «Το γελοίο και […]

ιδέες

Η ερμηνεία της «επανάστασης» ανατρέχοντας στην Ιστορία του κόσμου

Το θέατρο δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεαστεί από τις εξελίξεις στην επιστήμη και την πολιτική. Η Ψυχανάλυση, η Πυρηνική Φυσική, η Κοινωνιολογία, η ψυχολογία των μαζών, τα νέα φάρμακα (από την πενικιλίνη και τα ψυχοφάρμακα), το αεροπλάνο, οι δικτατορίες σε όλες τις ηπείρους, το τηλέφωνο, η τηλεόραση, το αυτοκίνητο και ό,τι άλλο ανέτρεψε μια […]

Ο έλληνας μέσος θεατής της Επιδαύρου εισπράττει το αρχαίο δράμα (το γράφω και χαίρομαι γι’ αυτό!), όπως το παραμύθι της γιαγιάς ή τη λαϊκή παράδοση του τόπου του που την άκουσε στα πανηγύρια

Οι αναμνήσεις και οι εικόνες της γιορτής στην ελληνική ύπαιθρο σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά ήθη

Υπάρχουν ακόμη νησίδες σωτηρίας στην εποχή των μεγάλων ναυαγίων. Γιατί όλα τα μηνύματα, φανερά, σκοτεινά, υπόγεια, μασκαρεμένα, κραυγάζουν, σχεδόν ουρλιάζουν, πως τελείωσε, τίναξε τα πέταλα η μεγάλη, αρχέγονη, ζωογόνα, ελπιδοφόρα εποχή της ποίησης. Ας μην ξεχνάμε πως υμνούμε τους θεούς, και τους παλιούς και τους νέους, ως ποιητές ουρανού και γης. Και στην πανάρχαια γλώσσα […]

Το 1978 έγραψα κριτική για δύο έργα για το θέατρο του Ζαν – Πολ Σαρτρ, την «Πόρνη που σέβεται» και το «Κεκλεισμένων των θυρών». Στην κριτική μου με τίτλο «Η δοκιμασία της φιλοσοφίας» σημείωνα ως πρώτη – πρώτη φράση: «Πόσο γρήγορα πάλιωσε το θέατρο του Σαρτρ»! Εκτοτε έχουν περάσει 45 χρόνια και το όνομα, όσο […]

Ο κόσμος του αναστημένου Λαζάρου είναι σκοτεινός και, δυστυχώς, δεν αρκεί η προϊστορία του Λαζάρου για να αντιμετωπίσει τα νέα δεινά. Χρειάζονται νέα μέσα, νέο κουράγιο και νέα εργαλεία

Ο υπαρξισμός, το μεταπολεμικό σωσίβιο της διανοούμενης Ευρώπης, ενώ, όντως, άλλαξε πολύ τον φιλοσοφικό άξονα αιώνων, δεν μπόρεσε να δημιουργήσει μια ανάλογη φόρμα, ώστε, μέσω αυτής να εκφράσει σκηνικά τους, όντως μεταπολεμικούς, μετά τη Χιροσίμα, τρόμους της ανθρωπότητας. Εξάλλου ως κίνημα περιορίστηκε κυρίως στη Γαλλία και στις χώρες με γαλλική, εκπαιδευτική και πολιτισμική κουλτούρα. Για […]

Στα κατάλοιπα του φιλολόγου πατέρα μου βρήκα και αρκετούς Καζαμίες, ήδη του 1930 και μετά. Μεγάλωσα στην ελληνική επαρχία, σε μικρές και μεγάλες πόλεις της Ρούμελης, και είχα την τύχη να έχω ένα ευρύ φάσμα οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό και, βέβαια, ηλικιακό συγγενών και γειτόνων, ιδιαίτερα τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, με τον πατέρα […]

Το αμερικανικό θέατρο έχει μια εξέλιξη που αναδεικνύει μια, πράγματι, συγκινητική αφοσίωση στην παράδοση. Χωρίς αμφιβολία, όπως ήδη σημείωσα σε προηγούμενο κείμενο αυτής της θεατρικής ιστορίας που αφηγούμαι, οφείλει την ύπαρξή του στην αιωνόβια ευρωπαϊκή παράδοση, είναι δηλαδή ένα θέατρο – μετανάστης. Οπως συμβαίνει, όμως, και στην πολιτική και στην κοινωνική εξέλιξη της Αμερικανικής Δημοκρατίας […]

Η έννοια του καταλυτικού γεγονότος στη λογοτεχνία και ειδικά στην αρχαία τραγωδία

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχαμε τη γνωριμία μας με το σύγχρονο αμερικάνικο θέατρο. Μετά την κυριαρχία στις αμερικανικές σκηνές του Τένεσι Ουίλιαμς και του Αρθουρ Μίλερ και μιας σειράς σημαντικών συγγραφέων που δραματοποίησαν την οικονομική κρίση και τη γενικότερη κρίση ηθικών αξιών των κατοίκων του Νέου Κόσμου, το σύγχρονό μας αμερικάνικο θέατρο έβαλε […]

Οι διαφορές ανάμεσα στην ποιητική θεατρική μορφή και τον θεατρικό χαρακτήρα