Γεωργουσόπουλος Κώστας

Ο Ντάριο Φο είναι συνοδοιπόρος του Ντε Φιλίπο που γνωρίσαμε καλά στην Ελλάδα, αφού συγγένευε σκανδαλωδώς με τον Ψαθά, τον Σακελλάριο, τον Τσιφόρο, οι οποίοι μετέφεραν μια κοινή νοτιοευρωπαϊκή κληρονομιά των ρωμαϊκών και ελληνικών χρόνων μετά την Αναγέννηση. Το 1974 ο Κάρολος Κουν στο Θέατρο Τέχνης, πάντα ενήμερος, σκηνοθέτησε το έργο του Φο «Η Ισαβέλλα, […]

Δεν είναι η πρώτη φορά που στη χώρα μας κατορθώνουμε να παραποιούμε και ιδέες και ήθη και ύφος. Ετσι μία από τις πλέον συκοφαντημένες έννοιες είναι η ηθογραφία. Πολύ σοφά οι παλαιοί μας εγγράμματοι, σοφοί δάσκαλοι ονόμασαν ένα συγγραφικό ύφος και ήθος ως ηθογραφία, όταν ακόμα δεν είχε αρχίσει, από την επιπόλαιη χρήση ημιμαθών, να […]

Συνάντησα στην πορεία μου στην εκπαίδευση συνταρακτικές επιρροές δασκάλων πάνω στον ψυχισμό και στη διάνοια των μαθητών τους

Ο Ντε Φιλίπο ήταν από τους ξένους θεατρικούς συγγραφείς που γαλούχησαν το νεότερο θέατρό μας. Ηταν η συγγένεια των δύο μεσογειακών λαών, ήταν ιδιαιτέρως στον ιταλικό Νότο συμπεριφορές. Παρόλη τη δογματική διαφορά Ορθοδοξίας και Καθολικισμού των λαϊκών ηθών, εθίμων, προκαταλήψεων και «πονηριάς» που δημιουργούσε στο ελληνικό θεατρικό κοινό ο κώδικας της καθημερινής συνθήκης των δύο […]

Κάποτε ο «ψυχαναλυτής» της ανθρωπότητας ήταν ο ποιητής, μέσα στην «Οδύσσεια» ο αρχαίος και ο σύγχρονός μας άνθρωπος έβρισκε τις διαδρομές, τις μεταμφιέσεις, την παρενδυσία του μεμονωμένου ανθρώπου

Με έχουν απασχολήσει και συγκινήσει συχνά κείμενα, πεζά, ποιητικά, δοκιμιακά, αλλά και απομνημονεύματα, γραμμένα από ηθοποιούς. Ο Βεάκης έγραψε και δημοσίευσε ποιήματα, αλλά και ο Φώτος Πολίτης, ο Ροντήρης, ο Κουν, ο Κατσέλης, ο Καραντινός, ο Βογιατζής, πλάι στις θεατρικές τους δημιουργίες, μας αποκάλυψαν και ευαίσθητες, άλλου ήχου συνθέσεις, στον γραπτό λόγο. Σε πρώτη προσέγγιση […]

Ο Ζαν Ζενέ είναι η πλέον ιδιόρρυθμη, από πολλές απόψεις, προσωπικότητα του διεθνούς θεάτρου. Αρσενική πόρνη, φυλακισμένος χρόνια στο Νησί του Διαβόλου, φίλος του Σαρτρ, προίκισε το γαλλικό αλλά και το παγκόσμιο θέατρο με μερικά έξοχα θεατρικά ρουμπίνια, αυθεντικά. Ολα τα έργα του έχουν παιχθεί στην Ελλάδα και ποτέ κανένας έλληνας συγγραφέας δεν τον μιμήθηκε, […]

ιδέες

Ο Αραμπάλ είναι μια ιδιάζουσα, παράταιρη θεατρική συγγραφική περσόνα. Χωρίς αμφιβολία είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση του ισπανικού τρόπου, μείγμα λαϊκής φαντασίας, καθολικού θρησκευτικού λαϊκισμού και υπερρεαλιστικής φαντασίας. Κυριάρχησε ακόμη και στην εποχή του Φράνκο, αποσυνάγωγος και μονήρης, όπως και ο Λόρκα και ο Μπουνιουέλ. Είναι παράδοξο πως τα τελευταία είκοσι χρόνια απουσιάζει από όλες τις […]

Πέρα από τις Μορφές και τους Χαρακτήρες το θέατρο, όπως και η ζωή, διαθέτει μια τεράστια γκάμα από Τύπους. Ο τύπος είναι προθάλαμος του χαρακτήρα, αλλά χωρίς την πολυμορφία του

Τον Γενάρη του 1993 ο Κοραής Δαμάτης, στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σκηνοθέτησε το αριστούργημα του Ευγένιου Ιονέσκο «Ο βασιλιάς πεθαίνει», με βασικούς πρωταγωνιστές τον Γιώργο Μιχαλακόπουλο, τη Νέλλη Αγγελίδου και τη Μιράντα Ζαφειροπούλου. Εγραφα τότε στα «ΝΕΑ», που το «παράλογο» ήταν στη ακμή του, το κριτικό μου σημείωμα με τίτλο «Το γελοίο και […]

ιδέες

Η ερμηνεία της «επανάστασης» ανατρέχοντας στην Ιστορία του κόσμου

Το θέατρο δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεαστεί από τις εξελίξεις στην επιστήμη και την πολιτική. Η Ψυχανάλυση, η Πυρηνική Φυσική, η Κοινωνιολογία, η ψυχολογία των μαζών, τα νέα φάρμακα (από την πενικιλίνη και τα ψυχοφάρμακα), το αεροπλάνο, οι δικτατορίες σε όλες τις ηπείρους, το τηλέφωνο, η τηλεόραση, το αυτοκίνητο και ό,τι άλλο ανέτρεψε μια […]

Ο έλληνας μέσος θεατής της Επιδαύρου εισπράττει το αρχαίο δράμα (το γράφω και χαίρομαι γι’ αυτό!), όπως το παραμύθι της γιαγιάς ή τη λαϊκή παράδοση του τόπου του που την άκουσε στα πανηγύρια

Οι αναμνήσεις και οι εικόνες της γιορτής στην ελληνική ύπαιθρο σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά ήθη

Υπάρχουν ακόμη νησίδες σωτηρίας στην εποχή των μεγάλων ναυαγίων. Γιατί όλα τα μηνύματα, φανερά, σκοτεινά, υπόγεια, μασκαρεμένα, κραυγάζουν, σχεδόν ουρλιάζουν, πως τελείωσε, τίναξε τα πέταλα η μεγάλη, αρχέγονη, ζωογόνα, ελπιδοφόρα εποχή της ποίησης. Ας μην ξεχνάμε πως υμνούμε τους θεούς, και τους παλιούς και τους νέους, ως ποιητές ουρανού και γης. Και στην πανάρχαια γλώσσα […]

Το 1978 έγραψα κριτική για δύο έργα για το θέατρο του Ζαν – Πολ Σαρτρ, την «Πόρνη που σέβεται» και το «Κεκλεισμένων των θυρών». Στην κριτική μου με τίτλο «Η δοκιμασία της φιλοσοφίας» σημείωνα ως πρώτη – πρώτη φράση: «Πόσο γρήγορα πάλιωσε το θέατρο του Σαρτρ»! Εκτοτε έχουν περάσει 45 χρόνια και το όνομα, όσο […]

Ο κόσμος του αναστημένου Λαζάρου είναι σκοτεινός και, δυστυχώς, δεν αρκεί η προϊστορία του Λαζάρου για να αντιμετωπίσει τα νέα δεινά. Χρειάζονται νέα μέσα, νέο κουράγιο και νέα εργαλεία

Ο υπαρξισμός, το μεταπολεμικό σωσίβιο της διανοούμενης Ευρώπης, ενώ, όντως, άλλαξε πολύ τον φιλοσοφικό άξονα αιώνων, δεν μπόρεσε να δημιουργήσει μια ανάλογη φόρμα, ώστε, μέσω αυτής να εκφράσει σκηνικά τους, όντως μεταπολεμικούς, μετά τη Χιροσίμα, τρόμους της ανθρωπότητας. Εξάλλου ως κίνημα περιορίστηκε κυρίως στη Γαλλία και στις χώρες με γαλλική, εκπαιδευτική και πολιτισμική κουλτούρα. Για […]

Στα κατάλοιπα του φιλολόγου πατέρα μου βρήκα και αρκετούς Καζαμίες, ήδη του 1930 και μετά. Μεγάλωσα στην ελληνική επαρχία, σε μικρές και μεγάλες πόλεις της Ρούμελης, και είχα την τύχη να έχω ένα ευρύ φάσμα οικονομικό, κοινωνικό, μορφωτικό και, βέβαια, ηλικιακό συγγενών και γειτόνων, ιδιαίτερα τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, με τον πατέρα […]

Το αμερικανικό θέατρο έχει μια εξέλιξη που αναδεικνύει μια, πράγματι, συγκινητική αφοσίωση στην παράδοση. Χωρίς αμφιβολία, όπως ήδη σημείωσα σε προηγούμενο κείμενο αυτής της θεατρικής ιστορίας που αφηγούμαι, οφείλει την ύπαρξή του στην αιωνόβια ευρωπαϊκή παράδοση, είναι δηλαδή ένα θέατρο – μετανάστης. Οπως συμβαίνει, όμως, και στην πολιτική και στην κοινωνική εξέλιξη της Αμερικανικής Δημοκρατίας […]

Η έννοια του καταλυτικού γεγονότος στη λογοτεχνία και ειδικά στην αρχαία τραγωδία

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 είχαμε τη γνωριμία μας με το σύγχρονο αμερικάνικο θέατρο. Μετά την κυριαρχία στις αμερικανικές σκηνές του Τένεσι Ουίλιαμς και του Αρθουρ Μίλερ και μιας σειράς σημαντικών συγγραφέων που δραματοποίησαν την οικονομική κρίση και τη γενικότερη κρίση ηθικών αξιών των κατοίκων του Νέου Κόσμου, το σύγχρονό μας αμερικάνικο θέατρο έβαλε […]

Οι διαφορές ανάμεσα στην ποιητική θεατρική μορφή και τον θεατρικό χαρακτήρα

Την καθιέρωσή  του στο παγκόσμιο δραματολόγιο το σοβαρό θέατρο ιδεών (για να θυμηθούμε την ιψενική ταξινόμηση) την οφείλει στην Ευρώπη. Από τον Ο’ Νιλ ως τον Μίλερ και τον Ινγκ τα αριστουργήματά τους παίχθηκαν σε μικρά περιφερειακά ή πειραματικά θεατράκια εκτός Μπροντγουέι. Θριάμβευσαν στην Ευρώπη και ξαναγύρισαν ως μετανάστες που γυρίζουν στη χώρα τους. Ενας […]

Οταν ο φακός εστιάζει στα πρόσωπα που μόλις έχουν γλιτώσει από τον θάνατο ή τον έχουν προσεγγίσει, αφήνοντάς τους τη σφραγίδα με πόνο ή ακρωτηριασμό, η αλήθεια είναι γυμνή, δεν σηκώνει αμφισβήτηση αυτή καθεαυτή

Το θέατρο των μεγάλων αστικών τετραγώνων στο Παρίσι ονομάστηκε μπουλβάρ, δηλαδή θέατρο των λεωφόρων. Στις ΗΠΑ τα μεγάλα εμπορικά θέατρα είναι στο Μανχάταν. Οταν βρέθηκα εκεί πριν από χρόνια πολλά, μέτρησα σε ένα μεγάλο οικοδομικό τετράγωνο έξι θέατρα, πρόζα και μιούζικαλ, και λίγο απόκεντρα μικρά θεατράκια ολίγων θέσεων με έργα πρωτοπορίας. Σήμερα σε αυτή την […]

Για τη γλώσσα ως αξία από μόνη της και ως πνευματικό αγαθό, με αφορμή την προσφορά του «Βήματος» με τα κείμενα του Γιώργου Μπαμπινιώτη

Ο Αρθουρ Μίλερ, που ομολογούσε τις οφειλές του στην αρχαία τραγωδία, όντας ένας καθαρά πολιτικός συγγραφέας με εφόδια τα κηρύγματα του κοινωνικού ιδεολογήματος και του σοσιαλιστικού προσανατολισμού που, μετά τον πόλεμο, αντιμετώπισε τους γνωστούς διωγμούς του μακαρθισμού, προίκισε το παγκόσμιο θεατρολογικό πεδίο με έξοχα πολιτικά δράματα, με το περιεχόμενο που έχει ο όρος «πολιτικός» και […]