Μποτόπουλος Κώστας

Δυο θετικές αρνήσεις αφήνει ως τώρα κληρονομιά ο πόλεμος: η Ουκρανία δεν ηττάται και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν μένει αναλλοίωτη. Δεν αλλάζει -δεν μπορεί να αλλάξει – πρόσωπο, αλλά αλλάζει – είναι αναγκασμένη να αλλάξει – εποχή. Θα διέκρινα μια σειρά από αποφασιστικά βήματα σε τέσσερα κρίσιμα πεδία. Πρώτον, ως προς τον εν γένει ρόλο της Ενωσης: από […]

«L’ union est un combat» – η ένωση είναι ένας αγώνας – λέει ένα παλιό σύνθημα της γαλλικής Αριστεράς, τότε που η «Αριστερά» είχε νόημα και κοινωνικό-εκλογικό βάρος. Με τις πρόσφατες εξελίξεις, το νόημα, και οι ελπίδες, αντιστρέφονται. Πριν από λίγες μέρες, το εσωτερικό «Κοινοβούλιο» του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος επικύρωσε συμφωνία για όχι απλώς συμπόρευση κατά τις […]

Δύο θεμελιώδεις μεταστροφές, που αγγίζουν, σε διαφορετικά ζητήματα, τις «υπερδυνάμεις» του προηγούμενου, αλλά και του παρόντος, Ψυχρού Πολέμου, ρίχνουν μαύρη σκιά στις παγκόσμιες εξελίξεις. Η Ρωσία, έχοντας αρχικά αποκρουσθεί στο πεδίο των μαχών στην Ουκρανία και απομονωθεί στο πεδίο της παγκόσμιας οικονομίας, φαίνεται ίσως να «το γυρνάει»: το ηθικό των αμυνομένων αρχίζει να κάμπτεται από […]

Πανδημία, που δεν τέλειωσε, και πόλεμος, που δεν τελειώνει, μας φέρνουν πιο κοντά σε κάτι που μοιάζει με δυστοπία αλλά είναι ήδη μέρος της πραγματικότητας. Και απειλεί τα δύο σημαντικότερα αγαθά: την ευημερία και την ελευθερία. Αυτά που θα μας μείνουν από την πανδημία δεν οδηγούν αναγκαστικά την ανθρωπότητα σε μια κατάσταση τύπου Σανγκάης, με […]

Ανακούφιση ναι, ενθουσιασμός όχι: η προαναγγελθείσα νίκη του Εμανουέλ Μακρόν στον δεύτερο γύρο της γαλλικής προεδρικής εκλογής απέτρεψε ένα μοιραίο χτύπημα, αλλά «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή». Τα σύννεφα πάνω από τη δεύτερη θητεία του γάλλου προέδρου είναι, χωρίς να ευθύνεται για όλα ο ίδιος, μπόλικα και βαριά. Το εκλογικό άστρο του […]

Τα γεγονότα δεν συγκινούνται από το Πάσχα. Σε πανδημία, οικονομία, πόλεμο, πολιτική αυξάνονται οι απειλές και μαζί τους η αβεβαιότητα. Στο μέτωπο της πανδημίας η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι όχι μόνο δεν βρισκόμαστε κοντά στην απαλλαγή από τον ιό, αλλά ότι οι μεταλλάξεις και οι συνέπειες των μεταλλάξεων πιθανότατα οδηγούν, παρά τα εμβόλια, σε ένα […]

Η σφαγή της Bucha, κι από κοντά οι βομβαρδισμοί του νοσοκομείου της Μαριούπολης και του σιδηροδρομικού σταθμού του Kramatorsk, έβαλαν τον καθρέφτη μπροστά στα μάτια της ανθρωπότητας: δολοφονούνται άμαχοι, αφήνονται στον δρόμο ή στοιβάζονται σε ομαδικούς τάφους, πυροβολούνται από πίσω ή με δεμένα τα χέρια, αφού πρώτα βασανιστούν ή βιαστούν. Ολα αυτά συνιστούν τον ορισμό […]

Η λογική έλεγε πως δύο κυρίως πράγματα έπρεπε να προσεχτούν στον πρώτο γύρο των φετινών γαλλικών εκλογών: η απόσταση ανάμεσα στον πρώτο και τον δεύτερο (με τα ονόματα, αλλά και τη σειρά, να θεωρούνται κλειδωμένα) και το ύψος της συμμετοχής (με την αποχή να θεωρείται εκ προοιμίου ενισχυμένη και ως ποσοστό και ως τάση). Σταδιακά […]

Είναι σχεδόν αυταπόδεικτο ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε αμετάκλητα τον κόσμο. Συνέτριψε ένα πλέγμα σχετικά ισορροπημένης παγκόσμιας συμβίωσης, ωθεί σε μια γενικευμένη στρατιωτικοποίηση, θέτει το στοίχημα της ανάπτυξης και της ισότητας σε εντελώς διαφορετικές βάσεις, (ξανα)σπέρνει το σαράκι του εθνικισμού και της βίας. Εχω υποστηρίξει ότι η βαθύτερη αιτία που ξέσπασε ο πόλεμος, και […]

Η Ιστορία δεν επανέρχεται, ούτε ως τραγωδία ούτε ως φάρσα. Είναι πάντα εκεί, για να δίνει σχήμα στα ανθρώπινα, χαμηλά και υψιπετή, δράματα και κατακτήσεις, που μας φαίνονται μοναδικά τη στιγμή που συμβαίνουν αλλά είναι παραλλαγές σε αιώνιο καμβά. Η Ιστορία δεν διδάσκει απλώς, διαμορφώνει – κι όποιος, πρωταγωνιστής ή παρατηρητής, την αγνοεί, δεν χάνει […]

Είναι μια δύσκολη, αλλά, κατά τη γνώμη μου, απαραίτητη δημοκρατική άσκηση: όσο κι αν το ένστικτό σου, τα αντανακλαστικά και τα διαβάσματά σου, η αίσθηση σου περί ορθού και λάθους σε οδηγούν σε μια κατεύθυνση, είναι χρήσιμο να δοκιμάζεις τις βεβαιότητές σου στο φως της «άλλης πλευράς». Ισχύει για όλα τα κρίσιμα ζητήματα, πόσο μάλλον […]

Οι ορισμοί και οι χαρακτηρισμοί έχουν χάσει πια τη σημασία τους. Είτε ονομάσουμε αυτό που ζούμε «θερμό», «νέο Ψυχρό», είτε απλώς πόλεμο, είτε θεωρηθεί ότι εμπλέκονται επίσημα μόνο η Ρωσία (μαζί με τη Λευκορωσία) και η Ουκρανία, είτε, εκούσα άκουσα, και η παγκόσμια δημοκρατική κοινότητα, τα γεγονότα είναι αμείλικτα και ανεπίστρεπτα: η Ρωσία πέρασε τον […]

Οι λαοί δεν αγαπάνε αυτούς που τους φέρνουν κακά μαντάτα ή τους βάζουν τον καθρέφτη μπροστά στο πρόσωπο. Ερχεται όμως κάποτε η στιγμή, έστω και με μεγάλη καθυστέρηση κι όταν οι μαντατοφόροι έχουν πια ξεχαστεί, που η αλήθεια βγαίνει στην επιφάνεια. Και πονάει, για τα χρόνια και τις θυσίες και τις ελπίδες που χάθηκαν. Η […]

Οποια πορεία και έκταση και να πάρει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία -και κανείς δεν δικαιούται πλέον να ελπίζει ότι μπορεί να πάρει τη μορφή που θα ήθελε η «Δύση» -, τα χαρακτηριστικά της είναι μπροστά στα μάτια μας. Ο πόλεμος του Πούτιν είναι ένας πόλεμος στο όνομα και με τα όπλα του αυταρχισμού. […]

Οταν έξω από την πόρτα μας ο κόσμος κυριολεκτικά καίγεται, έχει κάτι το σχεδόν άσεμνο να ανοίγουμε εσωτερική συζήτηση για την προσωποποίηση της μικρότητας. Γιατί τέτοια είναι η μορφή που πήρε η Δικαιοσύνη κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η μορφή του κεντρικού προσώπου της ιστορίας που πρόσφατα βγήκε στη δημοσιότητα. Το ότι […]

Μια νέα θεραπεία δοκιμάστηκε με καλά αποτελέσματα για το AIDS. Η μάχη κατά του καρκίνου, με τη βοήθεια της μεθόδου rna, σημειώνει αλματώδη πρόοδο. Η φτώχεια υποχωρεί – σε απόλυτους αριθμούς, όχι στην κατανομή της – και το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, παρά τις πανδημίες και τις κλιματικές καταστροφές. Η πρόσβαση στην τεχνολογία, με τα καλά της και […]

Οταν θα γραφεί εμπεριστατωμένα (μαζεύω ήδη το υλικό) η πολιτική ιστορία της Μεταπολίτευσης, θα φωτιστεί ελπίζω με νέο φως μια περίοδος και μαζί ένα αίνιγμα: πρόκειται για την περίοδο 2004-2009, εκείνη που οδήγησε την Ελλάδα από την καλύτερή της στιγμή στη χρεοκοπία, και για το αίνιγμα της αιδήμονος σιωπής που την καλύπτει. Η εκλογική νίκη […]

Η κατάκτηση της απόλυτης πλειοψηφίας από το Πορτογαλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα στις πρόσφατες εκλογές συμπληρώνει, αλλά πιθανότατα δεν κλείνει, ένα πολύ καλό «φεγγάρι» για την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Στις τέσσερις σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Νορβηγία, Δανία, Φινλανδία), στις δύο ιβηρικές (Ισπανία, Πορτογαλία), φυσικά στη Γερμανία ελέω Ολαφ Σολτς, αλλά και στην Ιταλία, τη Βουλγαρία, το Λουξεμβούργο, ως επικεφαλής […]

Μια σειρά από γεγονότα έχουν συμβάλει στην εκτράχυνση του πολιτικού κλίματος από την αρχή της χρονιάς. Το πολλοστό κύμα της πανδημίας και η επακόλουθη κόπωση. Η όχι απρόσμενη μεν, ιδιαίτερα σφοδρή δε, κακοκαιρία και η ομολογημένη και από την ίδια την κυβέρνηση ανεπαρκής ανταπόκριση του κρατικού μηχανισμού. Η υπόγεια ακόμα, αλλά σαφής στην κοινωνία, ανατάραξη […]

Η συμπλήρωση ενός χρόνου θητείας του προέδρου Μπάιντεν και η αναπότρεπτη πορεία του Μπόρις Τζόνσον στην ταπεινωτική αποπομπή ξαναφέρνουν με επίταση στην επιφάνεια το έλλειμμα ηγετικών προσωπικοτήτων. Το ζήτημα ξεπερνά τα σύνορα, τόσο τα γεωγραφικά – Ανατολή/Δύση – όσο και τα πολιτικά – δημοκρατικά/αυταρχικά καθεστώτα. Ισως πιο εύγλωττο είναι αυτό που συμβαίνει σταθερά εδώ και δύο περίπου δεκαετίες […]

Δύστηνοι καιροί για όσους πονούν τη δημοκρατία. Οχι μόνο επωάζεται ένας πόλεμος εντός της θεωρούμενης ως «ηπείρου της δημοκρατίας», αλλά και η αντίδραση των υποτιθέμενων υπερασπιστών της δημοκρατίας είναι από υποτονική έως υπονομευτική. Δεν υπάρχει, νομίζω, καλύτερο, δηλαδή χειρότερο, παράδειγμα εκ των έσω υπονόμευσης από αυτό που δίνουν οι δύο μεγάλες αγγλοσαξονικές δυνάμεις. Πάρα το […]

Ενα ωραίο ιταλικό μυθιστόρημα, που έγινε εξίσου ωραία ταινία, λεγόταν «Ησυχο χάος»: έδειχνε πώς μια εσωτερική έκρηξη, που δεν βρίσκει τρόπο να εκφραστεί, μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου και των γύρω του. Κάτι παρόμοιο, αλλά στη δημόσια σφαίρα και με επιπτώσεις για όλη την ανθρωπότητα, λαμβάνει χώρα, αυτές τις μέρες, μπροστά στα μάτια […]

Η δημοκρατία δεν δικαιούται να ξεχνά αυτούς που αγωνίζονται στο όνομά της. Ούτε οι δημοκράτες να αρκούνται σε μια διαμαρτυρία και μετά στη σιωπή. Οι «αντικειμενικές δυσκολίες» είναι πραγματικές – αυτοί που κυνηγούν όσους αγωνίζονται για την ελευθερία δεν δεσμεύονται από κανένα κανόνα και καμία ηθική επιταγή -, αλλά δεν δικαιολογούν χαλάρωμα, παραίτηση και λήθη. Τα […]

Για πολλοστή, και συνεχόμενη, φορά, ο κόσμος δείχνει ν’ ασφυκτιά μέσα στα όριά του. Λόγω της πανδημίας, που πιέζει όλο και πιο πολύ, αν δεν έχει ήδη αλλάξει, την όποια αίσθηση «κανονικότητας». Της πληθυσμιακής συμφόρησης, η οποία ξεπερνά τα αποθέματα του πλανήτη και είναι τόσο άνισα κατανεμημένη που απειλεί με κοινωνικές εκρήξεις. Της κλιματικής αλλαγής, […]

Το 2021 ήταν ιδιαίτερη χρονιά για την Ελλάδα, συγκυρίας και Ιστορίας ένεκα. Η στρογγυλή επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης έδωσε τη δυνατότητα να φωτιστούν με ειδικό τρόπο οι δύσκολες εξελίξεις αλλά και οι όχι αναγκαστικά σκοτεινές προοπτικές. Αν έπρεπε να το πούμε με μια φράση, θα διάλεγα την ακόλουθη, που περιέχει και ελπίδα και αγωνία: «Η […]

Η ανακήρυξη από το έγκυρο περιοδικό «Time» του επιχειρηματία Ελον Μασκ ως «προσώπου της χρονιάς» είναι ενδεικτική και συγχρόνως θλιβερή. Ενδεικτική, γιατί σε γκρίζους καιρούς αρμόζουν αμφιλεγόμενοι, για να το πούμε κομψά, άνθρωποι. Και θλιβερή, γιατί ο συγκεκριμένος άνθρωπος, τον οποίο το ίδιο το περιοδικό χαρακτηρίζει «κλόουν, ευφυή, οραματιστή, σόουμαν» (σάλα-τραπεζαρία ένα, όπως θα έλεγε […]

Προέχει βέβαια το αποτέλεσμα. Ωστόσο η εσωκομματική αναμέτρηση του ΚΙΝΑΛ, που όλοι πια το (ξανα)λένε ΠΑΣΟΚ, έδειξε, πριν ακόμα ανοίξουν οι κάλπες, κάποια ενδιαφέροντα πράγματα: ¢ Ο προεκλογικός αγώνας ήταν ευπρεπής και σοβαρός, όχι όμως χωρίς αντιθέσεις και γωνίες. Αρκετά χώρισαν τους υποψηφίους, από το ποσοστό «αριστεροσύνης» ως τις Πρέσπες κι από την υπεράσπιση των […]

Η σύγκληση μιας «Συνόδου Κορυφής για τη Δημοκρατία» φαίνεται από πρώτη ματιά λογική, αν όχι και χρήσιμη: η δημοκρατία στον κόσμο διαρκώς υποχωρεί – το 2021 ήταν η πέμπτη στη σειρά χρονιά, με τις χώρες σε δημοκρατική υποχώρηση να είναι τρεις φορές περισσότερες από εκείνες που έκαναν βήματα προόδου -, τα προβλήματα είναι κρίσιμα και κοινά, […]

Ακούω και διαβάζω ότι η εν εξελίξει απογραφή διεξάγεται με εμπόδια, καθώς αρκετοί συμπολίτες μας είτε αρνούνται να παραθέσουν τα στοιχεία που τους ζητούνται, είτε και ασχημονούν έναντι των εκπροσώπων της δημόσιας Αρχής. Η στάση αυτή συνδέεται και εμπεριέχεται σε ένα γενικότερο κύμα «αντίστασης», που έχει σαφώς φουσκώσει εντός της πανδημίας και έχει ως στόχο […]

Ενας από τους λόγους της δημοκρατικής έκπτωσης που βιώνουμε διεθνώς τα τελευταία χρόνια είναι ότι πολιτικά κόμματα και κοινωνίες αδιαφορούν ή υποβαθμίζουν, για τα πρόσωπα στα οποία αναθέτουν την ηγεσία τους, το θεμελιώδες κριτήριο της συγκρότησης. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους λεγόμενους λαϊκιστές ή στους αυταρχικούς ηγέτες, για τους οποίους η έλλειψη βασικών γνώσεων και […]

Η Διάσκεψη της Γλασκώβης για το Κλίμα τέλειωσε και αυτό που η παγκόσμια κοινότητα έχει μπροστά της είναι όχι τόσο η αποτίμηση της τελικής συμφωνίας όσο η αποτίμηση της αποτίμησης. Η συμφωνία δεν είναι παρά μια βάση για συγκεκριμένες πράξεις και αποφάσεις, σε επίπεδο κρατών, ηγετών και πολιτών, άρα το μεγάλο ζητούμενο είναι αν ο […]

Μαζεμένοι έπεσαν, για πολλοστή φορά, οι κλυδωνισμοί στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ενα βαρύ τέταρτο πανδημικό κύμα σε συνδυασμό με μια μίνι, που δεν αποκλείεται να εξελιχτεί σε μάξι, ενεργειακή κρίση. Η διεθνής ταπείνωση της Συμφωνίας AUCUS και η αδυναμία ανάληψης ηγετικού ρόλου στη Διάσκεψη για το Κλίμα, που έδωσαν την εντύπωση ότι η Ενωση λίγο μετρά […]

Τα μάτια και τα αφτιά ολόκληρης της ανθρωπότητας είναι αυτές τις μέρες στραμμένα στη Γλασκώβη. Κι όχι άδικα, μιας και η κλιματική αλλαγή είναι, με διαφορά, το πρωταρχικό ζήτημα και συγχρόνως πρόβλημα, που έχει μπροστά του ο ανθρώπινος πολιτισμός, η δε Διεθνής Διάσκεψη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ εμφανίζεται ως τελευταία ευκαιρία και πάντως σίγουρα […]

Η Πολιτική θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να είναι σημαντική στη ζωή των ανθρώπων. Είναι όμως, πάντα, μικρή μπροστά στην ίδια τη ζωή, που εμπεριέχει, φυσικά, και τον θάνατο. Ο θάνατος ενός πολιτικού προσώπου, όταν συμβαίνει επί των επάλξεων, έχει κάτι ανοίκειο. Τα πολιτικά πρόσωπα αφιερώνουν τη ζωή τους στην Πόλιν, θέτουν όμως επίσης, οικειοθελώς και […]

Υστερα από ένα ναυάγιο, ή έστω μια τρικυμία, είναι καλό να ρίχνεσαι στη θάλασσα για να σωθείς, αλλά δεν έχει νόημα αν δεν ξέρεις να κολυμπάς. Παρομοίως, στο πολιτικό πεδίο, είναι καλό να συνειδητοποιείς την αλλαγή των συνθηκών και να διακηρύσσεις την ανάγκη αναμόρφωσης μέτρων και δογμάτων, αλλά όχι ερήμην των πρακτικών προβλημάτων και των […]