Νιάρχος Θανάσης Θ

Σίγουρα η αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον Μακ Κάλερς θα είχε υπόψη της ένα άλλο καφενείο γράφοντας το γνωστό μυθιστόρημα της «Η μπαλάντα του λυπημένου καφενείου» (μεταφρασμένου αριστοτεχνικά από τον Μένη Κουμανταρέα) σε σχέση με τα δύο απεικονιζόμενα στη φωτογραφία καφενεία που σχολιάζει η δική μας εξαίρετη πεζογράφος Εύα Μαθιουδάκη. Οση απόσταση όμως και αν χωρίζει γεωγραφικά, […]

Οσο οδυνηρό (μόνο οδυνηρό;) κι αν είναι το «θέμα» της αυτοκτονίας, πολλοί θα ήθελαν να έχουν καταπιαστεί με το εγχείρημα του ποιητή Γιάννη Σουλιώτη και να συγκροτήσουν μια ανθολογία με ποιήματα αυτοκτόνων ποιητών, έστω κι αν θα φαντάζονταν πως μέσα σε 26 αιώνες θα ήταν πολύ περισσότεροι από 161 οι ποιητές (όσους περιλαμβάνει η ομώνυμη […]

Σπάνια περιγραφή μπορεί να αποτελέσει ένα τόσο δριμύ καυστικό πολιτικό σχόλιο όσο το κείμενο του πεζογράφου Διαμαντή Αξιώτη. σε σχέση με την επίσκεψη του βασιλιά Γεωργίου Β’ στο «Σύμπλεγμα του Μωχάμετ Αλη» στην Καβάλα. Κι αν συνδυάσει κανείς τις ρήσεις του Αγγελου Βλάχου, του Φραγκλίνου Ρούζβελτ και του Γιώργου Σεφέρη για τον βασιλέα αυτόν, δεν […]

Σπάνια δημοσιογραφική αίσθηση των πραγμάτων μπορεί να κάνει τόσο απροσμέτρητο και αβυθομέτρητο τον λογοτεχνικό ορίζοντα ενός αφηγήματος, όπως συμβαίνει με το βιβλίο της Ρούλας Γεωργακοπούλου «Δέντρα, πολλά δέντρα». Οταν ξεκινάει με τη φράση «Η μαμά μου πέθανε την ίδια μέρα με τη Ζωή Λάσκαρη», δεν το κάνει για να δώσει ένα χρονικό στίγμα, ούτε για […]

Ενας πεζογράφος του επιπέδου του Βαγγέλη Ραπτόπουλου γνωρίζει πολύ καλά να αποφεύγει τους υψηλούς αισθηματικούς τόνους, ακριβώς για να αναδεικνύεται καλύτερα η αισθηματική εμβέλεια ενός θέματος όπως οι Κλουβίτες. Ετσι ώστε αν φτάσεις στο σημείο να δακρύσεις, το δάκρυ να είναι «ύδωρ εκ της πέτρας», αναμφισβήτητα μεγάλης σημασίας συγκίνηση, έστω και αν δεν λειτούργησε αποτρεπτικά […]

Υπάρχει μια λέξη μέσα στο κείμενο του εξαίρετου ποιητή Ηλία Κεφάλα, η λέξη «πειστικά», όσον αφορά το βασιλόπουλο που μόνασε στους απεικονιζόμενους γυμνούς βράχους, που δίνει την απάντηση σε κάθε τι που προβάλλει ως ερώτημα, αμφιβολία Ή δυσπιστία, είτε έχει να κάνει με τις ανθρώπινες σχέσεις είτε με τα κτίσματα είτε κυρίως με τη σχέση […]

Εχουν γραφεί μελέτες επί μελετών και βιβλία επί βιβλίων για τη σχέση της λογοτεχνίας με την Ιστορία. Συνοψίζοντας, θα έλεγε κανείς πως όσο «αδικείται» η Ιστορία σ’ ένα αφηγηματικό έργο τόσο «ωφελείται» η λογοτεχνία ή όσο «υποφέρει» η λογοτεχνία τόσο ακριβέστερη γίνεται η αναπαράσταση της Ιστορίας. Αν και ο Στέφαν Τσβάιχ σ’ ένα εξαίρετο δοκίμιό […]

Χρειαζόταν ένας πεζογράφος της εμβέλειας του Γιώργη Γιατρομανωλάκη για να γίνει αισθητή με τόσο εντελή τρόπο μια πανάρχαια αλήθεια: ότι ο ανθρώπινος μόχθος μεταβάλλεται σε καθαρή ποίηση αρκεί όταν μας γίνεται γνωστός, να έχει μεσολαβήσει ένα μικρό Ή μεγάλο χρονικό διάστημα. Ποιος να το φανταζόταν, αν τύχαινε να παρακολουθεί τη σκηνή με τη γυναίκα να […]

Γιάννης Καρατζόγλου Εγγραφές κλεισίματος Εκδ. Ρώμη, 2017, σελ. 42 Κάθε ποιητής «οφείλει», στον εαυτό του κυρίως, ένα ποίημα ή ένα ποιητικό βιβλίο που, ως σύνοψη ή ως επιτομή του ποιητικού του βίου, να αισθάνεσαι πως αντικατοπτρίζει, όσο γίνεται πιο συμπαγές, το πρόσωπό του –το ποιητικό εννοείται. Και ο Γιάννης Καρατζόγλου με τα αξιομνημόνευτα πέντε προηγούμενα […]

Ευτυχώς που υπάρχει η Ιστορία. Κι αν θα θέλαμε να ξεχάσουμε ποιοι είμαστε, είναι τόσο συγκλονιστικά όσα μπορούν να ελέγχονται εδώ και δύο αιώνες στον τόπο μας, όχι μόνο χάρη σε γραπτές μαρτυρίες αλλά και με προσωπικές αφηγήσεις, που μια ιαματική τύψη αποκλείεται να μην την αισθανθούμε. Και πόσο ωραία χτίζει τη γέφυρα ο Νικήτας […]

Σε ποιον βαθμό δέχεται να κινδυνέψει κανείς πραγματικά γράφοντας ποίηση και να μην αραδιάζει απλά λέξεις έστω και αρμολογημένες με έναν τόσο εντελή τρόπο ώστε το ποίημα να φαίνεται πως λάμπει; Να κινδυνεύσεις εσωτερικά με έναν τρόπο που καμιά άλλη τέχνη, ακόμα και του λόγου, δεν φαίνεται να προϋποθέτει, με την έννοια ότι ανακαλύπτεις ουσίες […]

«Ο λόγος είναι σπόρος». Δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς ποιος διεκδικεί την πατρότητα της φράσης αυτής, που της επιφυλάχτηκε λαμπρή σταδιοδρομία αιώνες τώρα (δεν αποκλείεται η καταγωγή της να μπορεί να ανιχνευτεί στα Ευαγγέλια), χωρίς στο μεταξύ να έχει χάσει σε ενάργεια και κύρος στα νεότερα χρόνια, όπως τόσες λαμπρές ρήσεις που τις έχουν τα […]

Διαβάζοντας τα μινιμαλιστικά διηγήματα του Βασίλη Τσιαμπούση, αδυνατείς να φανταστείς ότι έχουν ως προϋπόθεσή τους μια τόσο ακριβή και δριμεία γνώση και αίσθηση της ιστορίας, όπως το σημερινό κείμενό του αποκαλύπτει να τον διακατέχει. Ενώ παράλληλα μια τόσο πυκνή πληροφορία, όπως την έχει προκαλέσει ένας ιστορικός χρόνος πραγματικά ασύγκριτου μεγέθους, ξεδιπλώνεται μέσα σε 850 λέξεις […]

«Παράδοξο», αν μη τι άλλο θα χαρακτήριζε κανείς το βιβλίο του πεζογράφου Αλέξη Πανσέληνου «Σεμινάρια δημιουργικής γραφής» («48 πνευματώδη παίγνια με μια γερή δόση υπερβολής αλλά και με αρκετή σοβαρότητα κατά βάθος», όπως το συνοψίζει το οπισθόφυλλο), αν σκεφτείς πως ένας δόκιμος συγγραφέας, όπως ο δημιουργός της «Ζαΐδας ή η καμήλα στα χιόνια», με έναν […]

Υπάρχουν συγγραφείς που όταν έχουν να διαχειριστούν αποκλειστικά την «έμπνευσή» τους, αναδεικνύονται συναρπαστικοί. Αντίθετα, όταν έχουν να «κουμαντάρουν» ένα συγκεκριμένο υλικό, όπως είναι ένα ή πολλά ταξίδια, χωρίς να χάνουν την αφηγηματική τους ευχέρεια, την περιγραφική τους δύναμη ή την ομολογουμένως υψηλού και ειδικού τύπου ευαισθησία τους, τα κείμενά τους σαν να δυσκολεύονται να βρουν […]

Αναρίθμητα χρόνια η λογοτεχνία σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης, προσπαθεί να κάνει συνείδηση των αναγνωστών της πως κάθε τόπο που έχει υπάρξει ως τόπος μαρτυρίου των ανθρώπων, ευλαβικά οφείλουμε να τον αναπολούμε σαν να πρόκειται για εκκλησία. Μας το θυμίζει με τον εναργέστερο και ταυτόχρονα πιο ποιητικά εύγλωττο τρόπο ο συνθέτης […]

Ποιος αλήθεια θα φανταζόταν σε σχέση με όσους δεν το ξέρουν – είναι ασφαλώς οι αναρίθμητα περισσότεροι – ότι μια γυναίκα ζωγράφος, η Θάλεια Φλωρά – Καραβία, ακολουθεί τα ελληνικά στρατεύματα και απαθανατίζει κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1912 την ατμόσφαιρά του. Επομένως ένα θερμότατο ευχαριστώ στη ζωγράφο Μερόπη Πρέκα, που με το […]

Αν και έχει σπουδάσει θεολογία (όπως μας πληροφορεί το βιογραφικό του) ο Κώστας Βραχνός δεν φαίνεται να διατηρεί ιδιαίτερα καλές σχέσεις με τον Θεό ή έστω με την έννοια του Θεού, όπως άλλωστε το υπαινίσσεται η απροσχημάτιστα ειρωνική χροιά του τίτλου του βιβλίου του και σαφέστατα το αντιλαμβάνεται κανείς ενώ έχει διαβάσει ακόμη και λίγες […]

Η φωτογραφία είναι θρυλική για τους μυημένους στις πρωτοπορίες που συγκροτήθηκαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (Internationale Lettriste και Internationale Situationniste) και θέλησαν να συνεχίσουν το ημιτελές έργο των λεγόμενων ιστορικών πρωτοποριών (νταντά, φουτουρισμός, υπερρεαλισμός), αντιστρέφοντας ωστόσο το κεντρικό τους πρόγραμμα / πρόταγμα. Ετσι, αντί να προτάσσουν το να τεθεί η ποίηση στην […]

Σε μια συζήτηση με τον υπογράφοντα, τον Μάιο του 1970, για τη «Θεσσαλία» του Βόλου και σε ερώτηση αν είναι σύμφωνος με τη σιωπή πολλών σύγχρονων ελλήνων συγγραφέων που την είχαν επιλέξει ως τρόπο διαμαρτυρίας και αντίστασης στη δικτατορία, η οποία διήνυε ήδη τον τέταρτο χρόνο της ζωής της, ο Μένης Κουμανταρέας είχε απαντήσει ως […]

Να λέμε τα πράγματα με τ’ όνομά τους. Κάθε βιβλίο έχει τον τρόπο του να αυτοσυστήνεται. Και η ρητή αναφορά του Θωμά Ψύρρα, ότι ο τίτλος του βιβλίου του «Θα βοσκήσω το μαύρο» προέρχεται από έναν στίχο του ποιητή Ν.Δ. Καρούζου (άσχετα αν το «μαύρο» στον δημιουργό των «Πενθημάτων» έχει σαφώς υπαρξιακή διάσταση, ενώ στον […]

Μια φωτογραφία τραβηγμένη πριν από 67 χρόνια, σε μια πόλη που έχει γίνει συνώνυμη του ποιητή Κ.Γ. Καρυωτάκη, με θέμα την αποκατάσταση του βομβαρδισμένου λιμανιού της, πώς άξαφνα αφυπνίζει μνήμες από τη ζωή άλλων επαρχιακών πόλεων, ακόμη και προγενέστερων εποχών; Είναι ακριβώς γιατί τόσο σοφά ο πεζογράφος Σπύρος Μπρίκος αναφέρει, δίκην μνημοσύνου, ένα προς ένα, […]

Αν και τα δεκατέσσερα τουλάχιστον διηγήματα, σε σχέση με τα είκοσι πέντε που περιλαμβάνει το βιβλίο του Βασίλη Τσιαμπούση «Πούρα γεμιστά», έχουν ως αφετηρία τους την πόλη της Δράμας, δεν σημαίνει πως όσα διεκτραγωδούνται μέσα τους δεν θα μπορούσε να έχουν συμβεί οπουδήποτε στον κόσμο ή έστω στην Ελλάδα. Δεν είναι μόνο για τη σαφέστατη […]