Νιάρχος Θανάσης Θ

Παίρνω την ανηφόρα της Αριστοδήμου και στο οκτώ –πρώτος όροφος –μια κυρία του ελληνικού θεάτρου μού ανοίγει την πόρτα. Το πιάνο, τα βιβλία, οι φωτογραφίες: «Αυτές να τις πάρεις, είναι και η γιαγιά των παιδιών σου. Πότε; Ισως το τριάντα έξι. Ή τριάντα επτά; Πριν από την πτώχευση του πατέρα μου… Καπνοβιομηχανία Κνωσσός. Ξυπνήσαμε ένα […]

Σε είπανε «Κοντύλω», Αννα μου, κοντυλογραμμένη πα’ να πει. Ολους με παρατσούκλια τούς αναγνώριζαν, αλλιώς σαν να μην υπήρχαν, εκεί στο Αυδήμι της Προποντίδας, όπου γεννήθηκες. Δεν ήξερε κανείς να πει πολλά για σένα. Μόνο αυτή η φωτογραφία σου, με τις άλλες τρεις κοκόνες, και μια άλλη, με τους γονείς σου, Θανάση και Γιαννούλα, και […]

«Αμαρτία εξομολογημένη η μισή συχωρεμένη». Σε μια πρώτη, γρήγορη ανάγνωση τεσσάρων διηγημάτων (δεκαεννέα στο σύνολό τους) του βιβλίου της Ελίνας Συμιγδαλά «Ιζολάρια» σχηματίστηκε η εντύπωση πως επρόκειτο για ιστορίες που τις έχει γράψει μια πολύ μορφωμένη και καλλιεργημένη γυναίκα μ’ ένα σχετικό ταλέντο στο γράψιμο. Οπως άλλωστε μας πληροφορεί το βιογραφικό της, η Ελένη Συμιγδαλά […]

Eλληνες στρατιώτες στον τουρκικό στρατό. Μια φωτογραφία, μια εικόνα, που είναι σίγουρα ένα άβολο θέαμα. Που ξυπνάει δυσάρεστες μνήμες, όχι μόνο για τους Ιμβριους –διότι οι στρατιώτες αυτοί είναι Ιμβριοι –αλλά για κάθε Ελληνα. Μια εικόνα που θυμίζει στρατιωτικές ήττες, λάθη της εξωτερικής πολιτικής που προηγήθηκαν, αλλά και τις επιπτώσεις των λαθών αυτών ακόμα και […]

Αν θα ήθελε να αντιληφθεί κανείς σε ποιον βαθμό το αφηγηματικό, σχεδόν σαν ημερολογιακή καταγραφή, βιβλίο της Μαρίας Καραβία «Παράπλευρες απώλειες», με τον χαρακτηριστικό υπότιτλο «Παιδικά χρόνια στην Αθήνα της Κατοχής και του Εμφυλίου», συνιστά έναν αρμονικό συνδυασμό της πεζογραφίας με την ποίηση (έστω κι αν γίνεται ελάχιστη μνεία ονομάτων ποιητών ή στίχων), δεν θα […]

Η φωτογραφία περιλαμβάνεται σε μια συλλογή με γενικό τίτλο «Ανθρωποι των γραμμάτων» στο γενικό αρχείο του ΕΛΙΑ. Στο πίσω μέρος αναγράφονται με μολύβι τα ονόματα των απεικονιζομένων: Roger Milliex, Στέλιος Ανεμοδουράς, Αρης Δικταίος, Ελλη Αλεξίου, καθώς και η διεύθυνση: Σαπφούς 73, Ελλη, Σπίτι Καλλιθέας. Xρονολογία δεν αναγράφεται, άγνωστη επίσης κι η ημερομηνία λήψης. O αναφερόμενος […]

Τρία χρόνια και λίγοι μήνες μάς χρειάζονται για να συμπληρωθεί ένας αιώνας από τον Αύγουστο του 1920 που με το άρθρο 84 της Συνθήκης των Σεβρών –άρθρο σχετικό με το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου –η Τουρκία παραιτούνταν από τα δικαιώματά της στην Ιμβρο και την Τένεδο. Και, αν και πρόκειται για έναν αιώνα, τα […]

Μια συνηθισμένη φωτογραφία από αυτές που τραβούσαν ως αναμνηστικό στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Μόνο που από τη χρονιά εκείνη μας χωρίζουν πλέον ογδόντα χρόνια σχεδόν και δεν γνωρίζουμε πόσοι από τους φωτογραφιζόμενους βλέπουν ακόμη το φως του ήλιου, όπως το έβλεπαν εκείνη την ημέρα μαζί με τον φακό του φωτογράφου. Για έναν μόνο είμαστε […]

Το αφηγηματικό βιβλίο της Κατερίνας Παναγιωτοπούλου «Η Μακρυγιαλού και άλλες ιστορίες» (δεκαοκτώ στο σύνολό τους) είναι ένα έντιμο βιβλίο, με την έννοια ότι δεν σε ξεγελάει σε σχέση με τις προθέσεις του, που είναι με έναν χαμηλόφωνο τρόπο να αποσπαστεί το «επικό» στοιχείο μιας καθημερινότητας, η οποία, αν και κοντινή μας, μας αιφνιδιάζει όσο και […]

Μια φωτογραφία, λένε οι Κινέζοι, είναι χίλιες λέξεις, αλλά και μια λέξη, θα μπορούσες να πεις, κι αν είναι γραμμένη ή ειπωμένη από τον Σκαρίμπα, είναι χίλιες φωτογραφίες. Ο Ηλίας Πετρόπουλος στο σπίτι του Γιάννη Σκαρίμπα, το 1969, απαθανατισμένοι σε μια φωτογραφία από τον Ηλία Παπαδημητρακόπουλο, σημαντικότατο διηγηματογράφο και φίλο του Σκαρίμπα, είναι η παραδοξολογία […]

Είναι πολύ ευχάριστο, αισιόδοξο και ενθαρρυντικό μετά τον θάνατο ενός μελετητή και ιδιοφυούς φιλολόγου (αν και έγραψε κριτικές και μάλιστα σπουδαίες, ας αποφύγουμε τον χαρακτηρισμό του ως «κριτικού») να γίνεται μια τόσο ευρεία συζήτηση γύρω από το έργο του ώστε να αισθάνεται κανείς πως ο Γ.Π. Σαββίδης, σε μια τριακονταετία από σήμερα, θα έχει περάσει […]

Με αληθινό χρυσάφι θα παρομοίαζε κανείς το λιλιπούτειο βιβλιαράκι του Ηλία Καφάογλου «Πεζός, ένας μικρός επαναστάτης» (ο υπότιτλος το χαρακτηρίζει ως «Μικρό δοκίμιο για το βάδισμα»), ακόμη κι αν απουσίαζαν οι ρήσεις του Ονορέ ντε Μπαλζάκ, του Βάλτερ Μπένγιαμιν, του Αρθούρου Ρεμπώ, του Φρεντερίκ Γκρο και πολλών άλλων ξένων και ελλήνων δημιουργών που εξαίρουν τη […]

Η φωτογραφία πρέπει να είναι σε μια πρόσκληση της υπουργού, τις ημέρες που η Μελίνα προσπαθούσε να πασπαλίσει με λίγη αστερόσκονη πολιτισμού τα υπουργικά συμβούλια του ΠΑΣΟΚ. Σκύβει λίγο στη μεριά του για να τον ακούει συγκεντρωμένη. Μοιάζει ακόμη αγέρωχη στη φροντισμένη λάμψη της, σμιλεμένη γλυκά από τον χρόνο. Εκείνος, ως συνήθως, μέσα σε ένα […]

Απρίλιος 1949. Η Μέλπω Αξιώτη, αυτοεξόριστη στη Γαλλία από το 1947, συμμετέχει ως αντιπρόσωπος της Δημοκρατικής Ελλάδας στο Παγκόσμιο Συνέδριο των Οπαδών της Ειρήνης και καταχειροκροτείται από τους συνέδρους, τους μεγαλύτερους εκπροσώπους της διανόησης, της επιστήμης και της τέχνης. Οπως γράφει σε επιστολή του ο Στρατής Τσίρκας, ο Πάμπλο Νερούδα, καθισμένος πλάι της στο τραπέζι […]

Είναι κοινό μυστικό στην ποιητική συντεχνία πως, όσο σπουδαίοι και αν λογαριάζονται πολλοί θεράποντές της, τελικά αν κάτι θα απομείνει από όλους τους είναι από ένα – δυο ποιήματά τους σε μια ανθολογία. Δεν εννοούμε σαφώς τον ολιγογράφο Γιώργο Σεφέρη ή τον πολυγραφότατο Γιάννη Ρίτσο ή τον μεσαίου ποσοτικού εκτοπίσματος Οδυσσέα Ελύτη, που μαζί με […]

Οποιος παρακολουθεί τον Σωτήρη Δημητρίου από το πρώτο πεζογραφικό του βιβλίο, το «Ντιαλίθ’ ιμ, Χριστάκη», ώς το δέκατο τρίτο με τον τίτλο «Τα όνειρά μου δέλουν», θα λογαριάσει ως κάτι απολύτως αναμενόμενο το δέκατο τέταρτο βιβλίο του, επίσης συλλογή με διηγήματα, με τον εξαιρετικά ευρηματικό τίτλο «Θάμπωσε ο νους». Αν και πολύ πιο σύμφωνος με […]

Το να συνεχίσει να ζει ένας καλλιτέχνης στις αναμνήσεις των συγκαιρινών του πενήντα και πενήντα πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του, ενώ ο ίδιος έφυγε νεότατος, το 1930, σε ηλικία σαράντα χρόνων και επιπλέον να τον αναπαριστούν ζωηρά και ευφήμως καλλιτέχνες που τον είχαν συναναστραφεί και είχαν συνεργαστεί μαζί του, και μάλιστα σε χρόνια που […]

Φοβάται κανείς πως έχουν γραφτεί τόσα πολλά και από τόσους πολλούς για τον Νίκο Καζαντζάκη ώστε ακόμη και η συμπλήρωση των εξήντα χρόνων από τον θάνατό του ούτε πρόκειται να προσθέσει κάτι καινούργιο σε όσα ήδη έχουν κατατεθεί ούτε επιπλέον να μεγαλώσει ένα ενδιαφέρον που εξαιρετικά ακμαίο ως προς τα «διακοσμητικά» στοιχεία ενός προσώπου και […]

Δεν μπορώ ακόμη να το συνειδητοποιήσω. Ολοι οι ηθοποιοί της φωτογραφίας, έχοντας δίπλα τους τον Φόκνερ και το ζεύγος της αμερικανικής πρεσβείας κι εμένα σαν «κοκοράκι» στη μέση, έχουν φύγει πια. Μυράτ, Ζουμπουλάκη, Γαρμπή, Τσαγανέας, Αργύρης και σχεδόν όλοι της γενιάς μου, δεν υπάρχουν. Κι έμεινα μόνος εγώ για να μιλήσω εκ μέρους τους. Οχι […]

Από τους «Αδελφούς Καραμάζοφ» του Ντοστογέφσκι ώς την «Μπαλάντα του λυπημένου καφενείου» της Κάρσον ΜακΚάλερς, η πεζογραφία είναι η εναρμόνιση λεπτομερειών σε σχέση με ανθρώπινες συμπεριφορές που κάνει τα αντίστοιχα βιβλία αξιοδιάβαστα –με όποια κλιμάκωση και αν επιδέχεται ο όρος αυτός. Οταν διαβάζεις ένα βιβλίο –ας χρησιμοποιήσουμε καταχρηστικά τον όρο «επαγγελματικά» –το πρώτο που σε […]

Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Εννοούμε τον Γιώργο Κορδομενίδη, τον εμπνευσμένο πεζογράφο και διευθυντή του σπουδαίου λογοτεχνικού περιοδικού «Εντευκτήριον» που βγαίνει στη Θεσσαλονίκη, ως σχολιαστή της σημερινής φωτογραφίας. Καθώς απεικονίζονται σ’ αυτήν μυθικά πρόσωπα της λογοτεχνικής ενδοχώρας της συμπρωτεύουσας, πρωταγωνιστικά στο σύνολό τους (εξού και ο χαρακτηρισμός τους ως παρέας) του μυθικού επίσης περιοδικού […]

Οσο φυσικό μας φαινόταν κάποτε να γράφουμε ένα σύντομο ή εκτεταμένο κείμενο στα δέκα χρόνια από τον θάνατο του Ηλία Βενέζη, του Αγγελου Τερζάκη ή του Μάρκου Αυγέρη, τόσο ακατανόητο μας φαίνεται τώρα να γράφουμε ότι στις 21 του περασμένου Γενάρη συμπληρώθηκαν δυο χρόνια από τον θάνατο του ποιητή Γιάννη Κοντού ή ότι σε τρεις […]

Θανάσης Νιάρχος: Κατ’ αρχάς, επιλέξατε έναν άνδρα για τον ρόλο της ηρωίδας στη «Σονάτα του σεληνόφωτος» του Γιάννη Ρίτσου και μάλιστα έναν άνδρα όπως είναι ο Γιάννης Παλαμίδας με γένια, στιβαρός… Σταύρος Ξαρχάκος: Παρακαλώ, αν είναι δυνατόν, να απαλείψουμε τις λέξεις «με γένια» και «στιβαρός», γιατί στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχει καμιά σημασία ο σωματότυπος. […]