Παναγιώτη Σωτήρη

Παρότι συνηθίζουμε να θεωρούμε ότι οι εκλογές είναι καθρέφτης των κοινωνιών, η στιγμή όπου εκφράζονται οι διαθέσεις του συνόλου των πολιτών, τα πράγματα είναι αρκετά πιο σύνθετα. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι οι στιγμές όπου όντως οι εκλογές αποτυπώνουν σχετικά άμεσα και πειστικά την «κατάσταση πνευμάτων» μέσα στις κοινωνίες αποτελούν περισσότερο την εξαίρεση παρά […]

Ενα από τα χαρακτηριστικότερα σημάδια της δομικής κρίσης ηγεμονίας στις κοινωνίες του «υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού», ιδίως στην Ευρώπη, είναι ότι ολοένα και περισσότερο οι εναλλαγές των κομμάτων στην εξουσία στηρίζονται στην αποδοκιμασία αυτών που άσκησαν εξουσία την προηγούμενη περίοδο, παρά σε κάποια ιδιαίτερη απήχηση της πολιτικής πρότασης των κομμάτων που κερδίζουν τις εκλογές. Συνεισφέρει σε αυτό […]

Συνηθίζουμε να πιστεύουμε ότι τα αρχαιολογικά μουσεία στη χώρα μας είναι απλώς εκθετήρια. Ξεχνούμε ότι είναι ταυτόχρονα φορείς επιστημονικής έρευνας και μελέτης, συντήρησης, προστασίας, ανάδειξης και διαχείρισης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενα αρχαιολογικό εύρημα δεν είναι ποτέ απλώς ένα «έκθεμα». Είναι ένα υλικό χνάρι του παρελθόντος που διαρκώς μας προκαλεί να το αποκρυπτογραφήσουμε. Από το σκάμμα […]

Οι τεράστιες κινητοποιήσεις στη Γαλλία ενάντια στην απόπειρα «μεταρρύθμισης» του συνταξιοδοτικού συστήματος που προωθεί η κυβέρνηση Μακρόν δεν πρέπει να προκαλούν έκπληξη. Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης, ιδίως όσες δεν υπέστησαν τη βάναυση «κοινωνική μηχανική» των Μνημονίων, το δικαίωμα στην αξιοπρεπή σύνταξη θεωρείται βασικός και αναφαίρετος πυλώνας κοινωνικής δικαιοσύνης. Είναι μια βαθιά ριζωμένη αντίληψη κοινωνικής […]

Το ζήτημα των υποκλοπών εξελίσσεται σε σημαντική θεσμική κρίση. Δεν αναφέρομαι τόσο στα αναπάντητα και χωρίς πλήρη ανάληψη ευθύνης ερωτήματα που αφορούν τα ίδια τα περιστατικά που αποκαλύφθηκαν και που παραπέμπουν σε μια ανησυχητική κατάχρηση της δυνατότητας άρσης του απορρήτου με επίκληση λόγων «εθνικής ασφάλειας» αλλά στην πράξη για λόγους πολιτικού χειρισμού. Κυρίως αναφέρομαι στην […]

Το Qatargate ήρθε να επιβεβαιώσει ότι στην Ευρωπαϊκή Eνωση, χρόνια τώρα, υπάρχει μια συνθήκη που δεν διευκολύνει απλώς, αλλά ουσιαστικά κανονικοποιεί τη δυνατότητα μεγάλων οικονομικών συμφερόντων να ασκούν επιρροή στη λήψη αποφάσεων, στον βαθμό που να θεωρείται αυτονόητο να υπάρχουν στις Βρυξέλλες περισσότεροι λομπίστες από όσους μπορεί κανείς να συναντήσει στην Ουάσιγκτον. Μικρή σημασία έχει […]

Για όσες και όσους έχουν μελετήσει την κοινωνική ιστορία της νεότερης Ελλάδας αποτελεί κοινό τόπο ότι ο κατακερματισμός της ιδιοκτησίας γης επέτρεψε, ιδίως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την επέκταση της ιδιοκατοίκησης που λειτούργησε ως στρεβλό υποκατάστατο μιας συστηματικής «στεγαστικής πολιτικής». Δεν υπήρξαν ποτέ στη χώρα μας τα μεγάλα προγράμματα «κοινωνικής στέγασης» που αποτέλεσαν το […]

Το ξεκίνημα της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς με τις εικόνες των διαμαρτυρόμενων φοιτητών και διδασκόντων για την εφαρμογή του νέου θεσμού της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας ήρθε να υπογραμμίσει το πρόβλημα που υπάρχει πάντα με νομοθετικές πρωτοβουλίες που δεν προκύπτουν από τη μελέτη των πραγματικών ελλειμμάτων που μπορεί να υπάρχουν σε ένα θεσμό, ούτε ανταποκρίνονται σε αιτήματα και […]

Ο κόσμος μας παραμένει ένας κόσμος συνόρων. Ενας κόσμος όπου τα δικαιώματα παραχωρούνται, διασφαλίζονται και παραβιάζονται εντός συνόρων. Ισχύουν, δηλαδή, για όσους θεωρούνται ότι δικαιούνται να είναι εντός συνόρων, είτε ως πολίτες είτε ως νόμιμοι μετανάστες ή νόμιμοι πρόσφυγες. Για τους υπόλοιπους υπάρχουν οι φράχτες: τόσο οι πραγματικοί, όσο – και μάλλον κυρίως – οι θεσμικοί, αυτοί […]

Εδώ και αρκετά χρόνια – και αρκετές «εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις» – το πανεπιστήμιο αντιμετωπίζεται ως εύκολος στόχος ή ως αποδιοπομπαίος τράγος. Το μοτίβο επαναλαμβανόμενο: το πανεπιστήμιο κατηγορείται ότι δεν προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των καιρών· ότι οργανώνεται γύρω από τις εμμονές των πανεπιστημιακών (που συχνά παρουσιάζονται ως μια καρικατούρα ανθρώπων αποκομμένων από την πραγματική ζωή)· ότι δεν ανταποκρίνεται στις […]

Οι γάλλοι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν την Κυριακή ένα δίλημμα που λέει πολλά για την κατάσταση των σύγχρονων δημοκρατιών. Από τη μια σχεδόν όλες οι πλευρές τους υποδεικνύουν ότι η επιλογή τους είναι αυτονόητη: για να αποτραπεί το ενδεχόμενο να αναλάβει τη διακυβέρνηση η εκπρόσωπος της Ακροδεξιάς, με σαφώς ξενοφοβικές, ρατσιστικές, αυταρχικές και ουσιωδώς αντιδημοκρατικές αντιλήψεις, δεν […]

Στο δυστοπικό φόντο των συνεχιζόμενων πολεμικών επιχειρήσεων και του κινδύνου παγκόσμιας ανάφλεξης, μια ελπιδοφόρα είδηση ήταν το γεγονός ότι στις ΗΠΑ στέφθηκε με επιτυχία η πρώτη προσπάθεια να αποκτήσουν συνδικαλιστική εκπροσώπηση οι εργαζόμενοι σε εγκαταστάσεις της Amazon στο Staten Island της Νέας Υόρκης. Και το κατάφεραν σε πείσμα της προσπάθειας αυτής της τεράστιας επιχείρησης να […]

Ολοένα και περισσότερο συνειδητοποιούμε τις οικονομικές επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι μεγάλες αναταράξεις στις ροές εμπορευμάτων, όπως το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο ή τα σιτηρά, συμπληρώνουν τις αντιδράσεις των «αγορών» στην αυξημένη ανασφάλεια που μια πολεμική σύγκρουση τέτοιας κλίμακας φέρνει και την ανάγκη να καλυφθούν οι άμεσες ανάγκες μεγάλου αριθμού προσφύγων. Ουσιαστικά, αντιμετωπίζουμε […]

Με αφορμή μια δίκη στη Λέσβο, που ξεκινά σήμερα και στην οποία η 25χρονη σύρια πρόσφυγας Sarah Mardini και ο 27χρονος γερμανός υπήκοος Sean Binder αντιμετωπίζουν κατηγορίες σε βαθμό κακουργήματος για παροχή βοήθειας σε πρόσφυγες, η Διεθνής Αμνηστία υπενθύμισε το συνολικότερο πρόβλημα της προσπάθειας να ποινικοποιηθεί η αλληλεγγύη στους πρόσφυγες στα σύνορα της Ευρώπης. Τα […]

Παρατηρώ στις αντιδράσεις για όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν ένα αντανακλαστικό που λίγο-πολύ εγκαλεί τις Ηνωμένες Πολιτείες για την πρόωρη και άκαιρη αποχώρηση από τη χώρα, που δημιουργεί το έδαφος για τραγικές εξελίξεις. Κατανοώ ότι αυτό μπορεί να προέρχεται από μια ειλικρινή ευαισθησία ή ανησυχία, όμως εάν θέλουμε να πούμε τα πράγματα όπως έχουν, τότε πρέπει […]

Η διαμαρτυρία των οργανώσεων που ασχολούνται με το Μεταναστευτικό για την πρόσφατη ΚΥΑ που ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για οικογένειες, άνδρες, γυναίκες και παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία στη χώρα μας, ακόμη και όταν προέρχονται από χώρες με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης διεθνούς προστασίας, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Σομαλία, ήρθε […]

Η «ταλαιπωρία του επιβατικού κοινού» είναι ένα χαρακτηριστικό κλισέ σε ημέρες απεργιακών κινητοποιήσεων. Και ένα από τα επιχειρήματα που διατυπώνονται για την επιβολή περιορισμών στο δικαίωμα ορισμένων κλάδων να απεργούν. Συνδυάζεται συνήθως με τη διεκτραγώδηση της δυνατότητας ορισμένων κλάδων να «κατεβάζουν τον διακόπτη» και καταλήγει στο να παρουσιάζει την απεργία ως έναν ιδιότυπο εκβιασμό. Ανάλογα […]

Η διαπίστωση μιας υποτιθέμενης διάχυτης «ανομίας» στα πανεπιστήμια εξελίσσεται σε έναν από τους πιο διαδεδομένους κοινούς τόπους της ελληνικής δημόσιας σφαίρας, τροφοδοτούμενη από την επικέντρωση σε συγκεκριμένα και σαφώς καταδικαστέα περιστατικά. Ομως, έχει τον κίνδυνο να λειτουργήσει, όπως συμβαίνει συχνά με τους απλουστευτικούς κοινούς τόπους, παραπλανητικά ως προς την πραγματική κατάσταση στους πανεπιστημιακούς χώρους. Δεν […]

Το δικαίωμα στην απεργία όπως και συνολικά τα συνδικαλιστικά δικαιώματα έχουν την ιδιαιτερότητα να αποτελούν δικαιώματα στην κοινωνική σύγκρουση και αντιπαράθεση. Αποτελούν τη συνταγματική παραδοχή ότι το πεδίο της εργασίας και της οικονομίας είναι συγκρουσιακό και ότι αυτά που διεκδικούν οι εργαζόμενοι δεν είναι αυτονόητο ότι θα τα παραχωρήσουν οι εργοδότες. Μάλιστα, αποτελούν δικαιώματα στο […]

Μια μόνιμη επωδός σε παρεμβάσεις που αφορούν την αναπτυξιακή στρατηγική είναι αυτή των μειωμένων δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της χώρας. Αυτό συνήθως συνάγεται από την εκτίμηση προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος, ιδίως της ανώτατης εκπαίδευσης, από μια επίκληση χαμηλών επιδόσεων των μαθητών, ή από αναφορές εργοδοτών που αναφέρουν ότι δεν βρίσκουν το προσωπικό που επιθυμούν (χωρίς […]

Στη συζήτηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων χρειάζεται μια δόση ακριβολογίας. Για παράδειγμα, η φράση «τουρκικά σκάφη εισήλθαν στην ελληνική υφαλοκρηπίδα» δεν στέκει ακριβώς. Εννοια «εισόδου σε υφαλοκρηπίδα» δεν υπάρχει, εφόσον τα ύδατα που υπέρκεινται της έκτασης που θεωρούμε ότι αντιστοιχεί στην ελληνική υφαλοκρηπίδα παραμένουν διεθνή ύδατα. Αντίστοιχα, αντί της φράσης «παραβίαση της εθνικής μας κυριαρχίας» είναι […]

Η διαπίστωση ότι τις τελευταίες δεκαετίες περίπου 160 δισεκατομμύρια ευρώ συνέρρευσαν στην ελληνική οικονομία μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ήρθε να υπογραμμίσει ότι το πρόβλημα δεν ήταν η συνολική διαθέσιμη δαπάνη, όσο ο βαθμός στον οποίο αυτή συναντούσε ένα βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο. Δεν προσπερνώ ότι αυτά τα ποσά και θέσεις εργασίας στήριξαν και στην ολοκλήρωση […]

Η ανακούφιση για την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ και η εξασφάλιση πόρων τόσο από τον κοινοτικό προϋπολογισμό όσο και από το νέο Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να θεωρηθεί εύλογη. Ομως, δεν σημαίνει και την απάντηση στα πραγματικά ερωτήματα που αφορούν την αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, ιδίως στο φόντο μιας οικονομικής κρίσης που […]

Η πολυήμερη διαπραγμάτευση για το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ ήρθε να προσθέσει άλλη μια σελίδα στην παρατεταμένη κρίση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Η εικόνα μιας διαρκούς διαπραγμάτευσης στην οποία αντί για την αγωνία για την αναμέτρηση με μια μεγάλη οικονομική κρίση κυριαρχούσε ο στενός υπολογισμός εσωτερικού πολιτικού κόστους και οφέλους αυτό δείχνει. Το ίδιο και η […]

Στην Ελλάδα η ρητορική περί της ανομίας επανέρχεται συχνά εδώ και αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με αυτή, στην Ελλάδα υπάρχει ένα πρόβλημα όχι απλώς πολιτικό αλλά και πολιτισμικό, που εκφράζεται μέσα από παραβατικές συμπεριφορές στον δημόσιο χώρο, κυρίως κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η έννοια αυτή συμπληρώνεται και από την επίκληση διαφόρων «αβάτων» όπως […]

Σε πείσμα της εκτίμησης ότι η φτώχεια παγκοσμίως βρίσκεται σε υποχώρηση, η τελευταία έκθεση που συνέταξε ο Φίλιπ Αλστον με την ιδιότητα του ειδικού εισηγητή του ΟΗΕ για την ακραία φτώχεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα δείχνει ότι τα πράγματα μάλλον πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Τα περισσότερα κράτη δεν μπορούν να πετύχουν τον στόχο του […]

Ηταν ο Αρης Κωνσταντινίδης που χρησιμοποίησε τη φράση «δοχεία ζωής» για να περιγράψει αυτό που πρέπει να κάνει η αρχιτεκτονική. Χρόνια μετά δυσκολεύομαι να βρω καλύτερη διατύπωση για τον ορισμό ενός καλού αρχιτεκτονικού δημιουργήματος. Γιατί συμπυκνώνει αυτό που πρέπει να κάνει ένα κτίσμα: να μπορεί να ενσωματώνει ζωή, δραστηριότητα, δημιουργία, όραμα, όνειρο και να μη […]

Η αντιπαράθεση γύρω από το νομοσχέδιο για τις διαδηλώσεις φέρνει στο προσκήνιο μια αντίφαση που βρίσκεται στον πυρήνα των πολιτικών καθεστώτων που συνηθίσαμε να ονομάζουμε «κοινοβουλευτικές δημοκρατίες»: το γεγονός ότι την ίδια στιγμή που υποτίθεται ότι κορυφαία έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας είναι οι εκλογές, αναγνωρίζουμε σαφώς ότι υπάρχει και ένας άλλος τρόπος έκφρασης της λαϊκής […]