Πέπη Ραγκούση

Ο Σεφέρης κι ο Μαρσέλο Το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, κάμποσες χιλιάδες φίλαθλοι του Ολυμπιακού υποδέχθηκαν πανηγυρικά στο Στάδιο Καραϊσκάκη τον Μαρσέλο, έναν σύγχρονο μύθο του ποδοσφαίρου. Και αρκετά περισσότεροι παρακολούθησαν την υποδοχή από την τηλεόραση. Μία φιέστα που δεν είχε καν τη σφραγίδα του οπαδισμού, αφού δεν έγινε με αφορμή κάποια νίκη ή την […]

Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1970, ντάλα δικτατορία δηλαδή, πριν καν μπω στην εφηβεία, η διακαής επιθυμία μου ήταν να πάω κι εγώ σε μία μπουάτ. Οχι για λόγους καλλιτεχνικούς αλλά υπαρξιακούς. Μου φάνταζε κάτι σαν «ναός ενηλικίωσης», ένας προθάλαμος όπου θα απεκδυόμουν την παιδική ηλικία πριν εισέλθω συνειδητά και πανηγυρικά στη νεολαία της […]

Το μεγάλο κοινό στην Ελλάδα δεν παρακολουθεί στενά τις επιδόσεις των αθλητών μας στον στίβο. Μέχρι που να σπάσουν ένα ρεκόρ, να κερδίσουν ένα χρυσό σε σημαντικούς αγώνες, να γίνει ζωντανή σύνδεση με το χωριό τους όπου, στην πλατεία έχει τοποθετηθεί, συνήθως, μια γιγαντοθόνη και πλαστικές καρέκλες για να παρακολουθήσουν, φίλοι και συγγενείς, το καμάρι […]

Τα διαβάζω, τα ξαναδιαβάζω, προσπαθώ, ξαναπροσπαθώ, πάμε άλλη μία, τίποτα. Δεν καταλαβαίνω τίποτα από τα όσα θαυμαστά μας αποκάλυψε το διαστημικό υπερτηλεσκόπιο James Webb. Είμαστε πολύ κοντά, λένε, στην απεικόνιση της γέννησης του σύμπαντος. Πώς; Εκεί αρχίζουν οι αποστάσεις που μετριούνται σε εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός, εκρήξεις που έγιναν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, παραμορφωμένοι γαλαξίες. […]

Κρέοντες και Αντιγόνες Ας το πάρουμε από την αρχή. Εντελώς από την αρχή. Από το 441 π.Χ. συγκεκριμένα. Από τότε που πρωτοπαρουσιάστηκε στους αθηναίους πολίτες η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Γιατί, όπως και όλες οι γνωστές τραγωδίες της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, είναι κορυφαίο κλασικό έργο, εκ των θεμέλιων λίθων της παγκόσμιας δραματουργίας; Γιατί αυτά τα έργα […]

Ηταν το καλοκαίρι του 1974, το καλοκαίρι της Μεταπολίτευσης και της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο. Στην παραλία της Σύρου υπήρχε μία μακρόστενη προβλήτα από την οποία η πιτσιρικαρία λυσσομανούσε στις βουτιές. Η μαμά του οκτάχρονου Κωστάκη όμως ανησυχούσε για τις ταρζανιές του γιου της. Και του φώναξε το αμίμητο: «Κωστάκη, μην πηγαίνεις άκρη άκρη […]

Πού ‘ν’ τος, πού ‘ν’ τος ο σεξισμός Η συζήτηση με τη φίλη ηθοποιό έγινε πριν από λίγα χρόνια και, πάντως, πριν εγκατασταθούν στο επικοινωνιακό μας τοπίο διάφοροι «κόφτες» που λειτουργούν στο όνομα του σεξισμού, της πατριαρχίας, των προτύπων. Στο όνομα, τονίζω, όχι επί της ουσίας. Η φίλη, λοιπόν, αν και αδύνατη, εκείνο το καλοκαίρι […]

Μας βαράνε ντέφια… Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλος λαός στην Ευρώπη που αγαπά το τραγούδι όσο εμείς, που το έχει αναδείξει στην πιο δημοφιλή τέχνη και έχει, κατά καιρούς, ανακηρύξει τραγουδιστές και συνθέτους σε «εθνικούς ήρωες». Τραγουδάμε και στα εύκολα και στα δύσκολα και στα ευχάριστα και στα δυσάρεστα και στις χαρές και στις λύπες. […]

Θαυμαστός καινούργιος κόσμος Τα θυμάμαι σαν να τα έχω τώρα μπροστά στα μάτια μου. Περιοδικά, ελληνικά και ξένα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και των αρχών του 1970. Ο άνθρωπος είχε ήδη πατήσει τη Σελήνη και η κοινή πεποίθηση ήταν πως αυτή η κατάκτηση θα επηρέαζε, απολύτως και καθοριστικά, το μέλλον μας. Το […]

«Ορθογράφοι, φονιάδες των λαών» Πληκτρολογώντας το όνομα «Αννα» στο Google, ανάμεσα στις τρεις πρώτες θέσεις πλασάρεται το «Αννα Πήλιου». Είναι η τρανς ακτιβίστρια που, στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, τα ‘χωσε στο «φασιστικό», όπως το χαρακτήρισε, ΚΙΝΑΛ με αιχμή του δόρατος την απουσία, από το Κοινοβούλιο, της Φώφης Γεννηματά την ημέρα που ψηφιζόταν το Σύμφωνο Συμβίωσης […]

Ακόμη και οι «ηθοποιοί» πεθαίνουν Την περασμένη Τετάρτη οι Ρώσοι βομβάρδισαν ένα μαιευτήριο στη Μαριούπολη. Δεν χρειάζεται να πούμε ότι πρόκειται για ειδεχθές έγκλημα πολέμου, πέρα από κάθε έννοια σύγχρονου πολιτισμού. Οι εικόνες με τις μέσα στα αίματα ετοιμόγεννες γυναίκες που μεταφέρονταν άρον άρον στα χαλάσματα σόκαραν όλον τον κόσμο. Την επόμενη μέρα, η ρωσική […]

Δύο χρόνια χωρίς Σαν σήμερα, πριν από δύο χρόνια, ολοκληρώθηκε η «γραφή ζωής» της Κικής Δημουλά. Λίγες μέρες αργότερα, καταγράφηκε το πρώτο κρούσμα κορωνοϊού στην Ελλάδα εγκαινιάζοντας την εποχή του παράλογου. Από τότε, έχω «κολλήσει» σε αυτήν τη σύμπτωση. Σαν η Δημουλά, φεύγοντας, να έκλεισε πίσω της την πόρτα του «παλιού κόσμου». Ή σαν να […]

Η «πίστη» των άπιστων Ο πατέρας του πατέρα μου ήταν παππάς. Ο πατέρας μου ένας βαθιά θρησκευόμενος άνθρωπος. Νήστευε, πήγαινε συστηματικά στην εκκλησία, από τις κυριακάτικες λειτουργίες έως τους εσπερινούς, κλεινόταν στο δωμάτιό του όπου προσευχόταν, έψελνε, θυμιάτιζε. (Θεωρούσε, ωστόσο, ότι η πίστη είναι μια προσωπική και εσωτερική διαδικασία, άρα δεν επιβάλλεται, γι’ αυτό και […]

Το 2005 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ανακήρυξε την 27η Ιανουαρίου Διεθνή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, επιλέγοντας, συμβολικά, την ημερομηνία που, το 1945, τα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν τους κρατουμένους από το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης, το Αουσβιτς Μπίρκεναου στην Πολωνία. (Και δεν είναι η ημέρα που «γιορτάζουμε» το Ολοκαύτωμα, όπως είπε προχθές, στην τάξη […]

Κι ύστερα λένε πως φταίει ο χιονιάς Λένε ότι το χιόνι είναι τόσο συνδεδεμένο με την παιδικότητα που ακόμη και όταν δεν ξυπνάει παιδικές αναμνήσεις επειδή, απλά, δεν υπάρχουν – όπως συμβαίνει σε εμάς, τα «παιδιά του Νότου» – τις δημιουργεί. Γιατί πόσες φορές να έχει φτιάξει χιονάνθρωπο στη γειτονιά του κάποιος που μεγάλωσε στο κέντρο της […]

Αυτοί κι ο γρύλος τους Το ανέκδοτο είναι παλιό, να το θυμίσω όμως για τους νεότερους. Ενας τύπος, ενώ οδηγεί στο μέσον του πουθενά, μια νύχτα με κρύο και βροχή, μένει από λάστιχο. Προσπαθεί, όχι με την καλύτερη διάθεση, να το αλλάξει αλλά διαπιστώνει ότι δεν έχει ανυψωτικό γρύλο. Κοιτάζει γύρω του απελπισμένος και βλέπει […]

Πριν από τρεις ημέρες, οι TIMES του Λονδίνου, για πρώτη φορά από το 1982 που η Μελίνα Μερκούρη κίνησε το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, τάχθηκαν υπέρ της επιστροφής τους στην Αθήνα – «εκεί που ανήκουν» όπως αναφέρεται στο σχετικό άρθρο. Η είδηση αυτή θα μπορούσε να είναι ένα είδος «προθάλαμου» στην έκθεση «Να με θυμάσαι […]

Θα ‘ναι τώρα δύο – τρία χρόνια, προ κορωνοϊού και ενώ η χώρα ορθοποδούσε από την οικονομική κρίση, που βρεθήκαμε σε ένα τραπέζι με έναν φίλο – σχετικά νέο στην ηλικία και αυτό που λέμε «άνθρωπο της ελεύθερης αγοράς» – και έναν σημαντικό ηθοποιό, σκηνοθέτη και παραγωγό των περισσότερων παραστάσεών του. Ο ηθοποιός μιλούσε για τις οικονομικές […]

Στη δεκαετία του 1950, στις ΗΠΑ, υπήρχε «ένας κόσμος χωριστά». Οι μαύροι, ειδικά στις Πολιτείες του Νότου, ήταν υποχρεωμένοι να ζουν σε ένα σαφώς διαχωρισμένο περιθώριο που ξεκινούσε από τα σημαντικά και έφτανε στα παραμικρά. Μπορούσαν να πάνε μόνο σε ειδικά γι’ αυτούς σχολεία που παρείχαν κατώτερη εκπαίδευση, σε κινηματογράφους αποκλειστικά «για μαύρους», περιορίζονταν σε […]

Ανοιχτά παράθυρα Οσες και όσοι μου κάνουν την τιμή να διαβάζουν τα κείμενά μου, γνωρίζουν την αγάπη για την πατρίδα της μητέρας μου, τη Σύρο. Τον τόπο με τον οποίον είναι απόλυτα συνδεδεμένα τα παιδικά μου χρόνια, αυτή η περίοδος της ζωής μας που, για τους περισσότερους, είναι η «πατρίδα» τους. Μόνο καλές αναμνήσεις έχω […]

Η επαναφορά στο τραπέζι των συζητήσεων της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα έγινε, για άλλη μία φορά, αφορμή να θυμηθούμε τη Μελίνα Μερκούρη. Ηταν εκείνη που αφύπνισε το αρχαιολογικό μας φιλότιμο όταν το 1982 έθεσε το θέμα στη Γενική Διάσκεψη της Unesco στο Μεξικό. Εκείνη που, το 1983, σχεδόν κουτούλησε (τόσο απειλητικά είχε πλησιάσει το […]

Τα πιρούνια κάτω Σήμερα απεργεί η εστίαση. Που σημαίνει κλειστά όλα τα καφέ, μπαρ και εστιατόρια. (Το «όλα» βέβαια είναι υπό συζήτηση γιατί ήδη από προχθές έχω δεχθεί δύο τρία μηνύματα από αντίστοιχους χώρους ότι θα λειτουργήσουν κανονικά). Αρχικά, μαζί τους. Για λόγους, εκτός των γενικών, και προσωπικούς. Ως οικογένεια του ενός ατόμου, η κουζίνα […]

Δύο ημερομηνίες, ένας κύκλος Οι επέτειοι, ας το παραδεχθώ, είναι μια λύση – καταφυγή όταν πρέπει κάθε μέρα να γράφεις μερικές εκατοντάδες λέξεις και η τρέχουσα ειδησεογραφία είτε είναι επαναλαμβανόμενη και εξαντλημένη είτε αδιάφορη (τον τελευταίο καιρό, βέβαια, σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο). Εχεις λοιπόν στο «πιάτο» του «σανσημεράκια» μια πολύ καλή αφορμή για να αναφερθείς σε […]

Απλά μαθήματα Ελληνικών Ο Τζορτζ Οργουελ στο απόλυτο δυστοπικό μυθιστόρημα, το εμβληματικό «1984», κάνει λόγο για το New Speech, αναφέρεται δηλαδή στο πώς, αλλοιώνοντας, αρχικά, τις λέξεις, αλλοιώνεις, τελικά, και το νόημά τους. (Για παράδειγμα, η κατάληψη ενός χώρου εργασίας ή ενός σχολείου από μια μειοψηφική ομάδα δεν είναι απεργία, είναι κατάληψη. Αλλά οι έχοντες […]

Για ένα πουκάμισο αδειανό, για ένα like Ενας κύκλος δεκαεφτά μηνών και εφτά ημερών. Από τις 20 Μαΐου 2020 έως τις 27 Δεκεμβρίου 2021. Που έκλεισε προχθές, μόνο τυπικά όμως. Η ουσία του στέκει και θα στέκει ορθάνοιχτη, σαν χαίνουσα πληγή. Η «διαδρομή» από την ημέρα που η Εφη Κακαράντζουλα έστησε, εκεί στην Καλλιθέα, ένα […]

Αυτές οι στενάχωρες Δευτέρες Ολες οι Δευτέρες του χρόνου – εκτός από την πρώτη Δευτέρα των διακοπών – έχουν μια μελαγχολία. Ειδικά αυτήν την εποχή που δεν έχεις συνηθίσει τη συννεφιά, που τα γυμνά σου πόδια κρυώνουν χωρίς να έχει ακόμη κρύο. Ολες τις Δευτέρες του χρόνου θέλεις να μείνεις λίγο παραπάνω στο κρεβάτι ακόμη και αν […]

Τα μηχανάκια Δεν θυμάμαι πότε μπήκε στην καθημερινότητά μας αυτή η συνήθεια που έχει γίνει πια, για τους περισσότερους, εκ των ων ουκ άνευ. Πριν από δεκαπέντε, είκοσι, είκοσι πέντε χρόνια; Περίπου τότε που βρήκε τη θέση του, σε μια γωνιά του καθιστικού ή της κουζίνας μας ένα πανεράκι όπου κρατούσαμε τους καταλόγους των εστιατορίων […]

Η απέραντη μοναξιά μιας καθαρίστριας Το όνομά της δεν το θυμόμαστε, αμφιβάλλω αν το μάθαμε και ποτέ. Στην ειδησεογραφία πέρασε και έμεινε ως η «καθαρίστρια που πλαστογράφησε το απολυτήριο Δημοτικού». Η 55χρονη σήμερα γυναίκα, το 1996 έψαχνε απεγνωσμένα να βρει μια δουλειά. Ο άντρας της είχε 67% αναπηρία και εκείνη έπρεπε να μεγαλώσει τα δυο […]

Aθάνατοι Ακούστηκε πολλές φορές αυτό το «αθάνατος» τις ημέρες που ήταν εκτεθειμένη σε λαϊκό προσκύνημα η σορός του Μίκη Θεοδωράκη. Μαζί με τα τραγούδια του από τα χείλη των χιλιάδων ανθρώπων που θέλησαν να του πουν το τελευταίο αντίο. Ανθρωποι όλων των ηλικιών, από εξάχρονα (που θα λένε στην ηλικία της ωριμότητάς τους «Και όμως, […]

Η Ελληνίδα που «ανακάλυψε» τον Μπελμοντό Βλέποντας από χθες, με την αφορμή του θανάτου του, φωτογραφίες του Ζαν Πολ Μπελμοντό, συνειδητοποιώ πόσο ρευστά και προσαρμοσμένα σε κάθε εποχή είναι τα πρότυπα ομορφιάς. «Γοητευτικό άσχημο» τον έλεγαν όταν μεσουρανούσε στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, πιθανότατα διότι το αντίπαλο δέος στο γαλλικό σινεμά ήταν, τότε, […]

Απλά μαθήματα πολιτικού πολιτισμού Υπάρχουν, τουλάχιστον στη δυτική κουλτούρα, κάποιες βασικές αρχές πολιτισμού. Πολιτικού, αστικού, επικοινωνιακού ή με οποιοδήποτε άλλο πρόσημο. Τόσο βασικές που η παράβασή τους μένει ως μύθος στη δραματουργία, τη λογοτεχνία, τα πρακτικά της Ιστορίας, γίνεται τραγωδία, ποίηση, αφήγημα. Δεν είναι πολλές. Τρεις – τέσσερις όλες κι όλες συν κάποιες εκδοχές τους. […]