Σωτήρης Παναγιώτης

Καθώς έχουμε συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε την «πολιτιστική κληρονομιά», ιδίως αυτή που σχετίζεται με αυτό που περιγράφουμε ως αρχαιότητα, ως κάτι που αποτελεί ένα αυτονόητο αγαθό, τμήμα της ίδιας της συγκρότησής μας ως έθνους, που πρέπει να ερευνηθεί, να προστατευθεί και να αναδειχθεί, συχνά παραβλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο η εικόνα και πρόσληψη της αρχαιότητας […]

Ο νεοφιλελευθερισμός ως πολιτικό ρεύμα, ιδεολογική τοποθέτηση ή παραταξιακός χαρακτηρισμός είναι μία από τις πιο διαδεδομένες έννοιες του πολιτικού μας λεξιλογίου. Και όπως συμβαίνει συχνά σε αυτές τις περιπτώσεις μια έννοια που τη θεωρούμε αυτονόητη, χωρίς συχνά να εξετάζουμε με ποιον τρόπο κυριάρχησε στην πολιτική μας συζήτηση και εάν και σε ποιον βαθμό παραμένει χρήσιμη […]

Η φροντίδα είναι βασική πλευρά της ανθρώπινης ζωής. Από τη φροντίδα για τα παιδιά, μέχρι την πρόνοια για τους ηλικιωμένους, περνώντας από όλο το φάσμα των πρακτικών φροντίδας για ασθενείς και ανθρώπους με αναπηρίες, τα παραδείγματα είναι πολλά, όπως και η διάχυτη αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά με το πώς η φροντίδα προσφέρεται. Με […]

Σημειώσεις στο περιθώριο της πολιτικής και της θεωρίας

Τα ευρωπαϊκά αεροδρόμια προσφέρουν εσχάτως όχι ιδιαίτερα ευχάριστες εμπειρίες. Εδώ και εβδομάδες υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις, ανάγκη οι επιβάτες να προσέρχονται πολύ νωρίτερα και να στέκονται σε ουρές για ώρες, σοβαρά προβλήματα με τη διαχείριση των αποσκευών και μεγάλος αριθμός πτήσεων που ακυρώνονται. Η αιτία για όλα αυτά είναι ότι τα αεροδρόμια έχουν πολύ μεγάλες ελλείψεις […]

Η cancel culture, η «κουλτούρα της ακύρωσης», έχει προστεθεί σε έναν μακρύ κατάλογο εννοιών, συνήθως αγγλοσαξονικής και βορειοαμερικανικής προέλευσης, που καταγγέλλονται στην Ευρώπη ως μορφές λογοκρισίας, περιορισμού της ελευθερίας του λόγου, αμφισβήτησης της αξίας του πολιτισμού. Ας θυμηθούμε τη συνεχιζόμενη πολεμική γύρω από την «πολιτική ορθότητα», ή την ετοιμότητα αρκετών να επισημάνουν τις «υπερβολές» του […]

Από διάφορες πλευρές το Κέντρο έχει παρουσιαστεί ως η μόνη πολιτική τοποθέτηση που μπορεί να ηγηθεί των σύγχρονων κοινωνιών. Δεν είναι τυχαίο ότι σε γενικές γραμμές η έκφραση «κεντρώος πολιτικός» (centrist politician) έχει αρχίσει να αποτελεί τη βασική «θετική περιγραφή» στον διεθνή Τύπο, ιδίως τον αγγλοσαξονικό. Μάλιστα, έχει αρχίσει σε ορισμένες περιπτώσεις να χρησιμοποιείται αντί […]

Οι «πόλεμοι της ιστορίας» είναι αρκετά διαδεδομένοι στην εποχή μας. Η ολοένα και μεγαλύτερη επίγνωση της βαρύτητας που είχε η αποικιοκρατία, η πατριαρχία και ο ρατσισμός σε διάφορες ιστορικές φάσεις – και οι πρωταγωνιστές τους – έχει οδηγήσει σε μια συστηματική απομυθοποίηση ιστορικών προσωπικοτήτων. Από την παραδοχή, έστω και αμήχανη, ότι ορισμένοι εκ των «πατέρων» της αμερικανικής […]

Ο Πέιτον Τζέντρον έμοιαζε να είναι ένα καλό παιδί. Ετοιμαζόταν να ξεκινήσει τις σπουδές στο κολέγιο και η οικογένειά του έμοιαζε με τον ιδεότυπο της αμερικανικής μεσαίας τάξης. Στην περίοδο της πανδημίας όπως και πολλοί έφηβοι στον κόσμο αγχώθηκε. Εχοντας άφθονο χρόνο στη διάθεσή του περιδιάβαζε το Διαδίκτυο. Και αυτό που αναζητούσε ήταν ρατσιστικές θεωρίες. […]

Στον 19ο αιώνα οι αποικιακές δυνάμεις προσπάθησαν να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους εκτός συνόρων και ταυτόχρονα να δικαιολογήσουν γιατί κατείχαν επικράτειες που δεν τους ανήκαν και καθυπότασσαν λαούς που κατοικούσαν σε αυτές. Μια από τις αρχές που επικαλέστηκαν, που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του διεθνούς δικαίου, ήταν αυτή που έμεινε γνωστή ως […]

Πρόσφατα ο Τομά Πικετί κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Une bréve histoire de l’ égalité» (Μια σύντομη ιστορία της ισότητας), που γρήγορα μεταφράστηκε και στα αγγλικά. Ο ίδιος το παρουσιάζει ως μια συνόψιση των βασικών συμπερασμάτων στα οποία έχει καταλήξει στη βάση της πολυετούς έρευνάς του στα ζητήματα της ανισότητας, έρευνας που συγκεφαλαιώθηκε στα δύο βασικά […]

«Οτι όλα τα μέλη ενός πολιτικού κόμματος πρέπει να θεωρούνται ως διανοούμενοι, αυτή είναι μια παραδοχή που μπορεί να οδηγήσει σε καλαμπούρια και καρικατούρες· κι όμως, εάν το σκεφτούμε, τίποτα δεν είναι πιο ακριβές». Με αυτή τη φράση, από το «Τετράδιο 12», προσπάθησε ο Αντόνιο Γκράμσι, που έφυγε από τη ζωή στις 27 Απριλίου του […]

Το ερώτημα για το πολιτικό κόμμα στοιχειώνει τα πολιτικά ρεύματα που αναφέρονται στην Αριστερά για σχεδόν δύο αιώνες. Αλλωστε, παρότι το κείμενο που αποτελεί τη γενέθλια στιγμή πολλών ρευμάτων είχε τον τίτλο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, μάλλον δεν προσέφερε ακριβώς μια θεωρία της οργάνωσης που θα οδηγούσε την ταξική πάλη έως τον κομμουνισμό, ενώ και […]

Το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών επανέφερε το ερώτημα για τη θέση της Ακρας Δεξιάς στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. H προοπτική να κατακτήσει την κυβερνητική εξουσία ένας ακροδεξιός σχηματισμός κινητοποιεί αντανακλαστικά για τον κίνδυνο από τον «λαϊκισμό» ή για το ενδεχόμενο να διακυβευτεί ο ατλαντικός προσανατολισμός της Γαλλίας, εάν εκλεγεί η Μαρίν Λεπέν. Την ίδια στιγμή […]

Στα πρώτα μεταψυχροπολεμικά χρόνια μια έννοια κυριαρχούσε, αποτελώντας ταυτόχρονα αναλυτικό εργαλείο αλλά και «σύνθημα» (στη χώρα μας και υποχρεωτική ενότητα στο μάθημα της Εκθεσης – Εκφρασης): η παγκοσμιοποίηση. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, η διάλυση του «σοσιαλιστικού μπλοκ», η διεκδίκηση από την Κίνα να ενταχθεί πλήρως στις διαδικασίες καπιταλιστικής διεθνοποίησης, η διαρκής αύξηση του μεγέθους […]

Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον σύγχρονο κόσμο είναι ο τρόπος που αναγνωρίζουμε και σταδιακά αποδεχόμαστε ότι το φάσμα των ανθρώπινων διαπροσωπικών σχέσεων είναι πολύ πιο σύνθετο από το στερεότυπο του ζεύγους ατόμων διαφορετικού φύλου σε μια σχέση επικυρωμένη με τα «δεσμά του γάμου» και με ορίζοντα τη δημιουργία μιας «πυρηνικής οικογένειας». Η παραδοχή αυτή […]

Ενα πρόσφατο εξώφυλλο του περιοδικού «Economist» που αναφερόταν στη «σταλινοποίηση» της Ρωσίας ήρθε να συμπληρώσει ένα πλήθος από αναφορές που όλες τους είχαν ως κοινό τόπο τούς παραλληλισμούς ανάμεσα στη Ρωσία και την πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ. Με μία έννοια, η ίδια η ύπαρξη και η πολιτική της σημερινής Ρωσίας παρουσιάζεται είτε ως συνέχεια της ΕΣΣΔ […]

Εάν κανείς παρατηρήσει τη δυτική δημόσια σφαίρα με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα διαπιστώσει πίσω από τις εκφράσεις αλληλεγγύης και αποτροπιασμού για τη βαναυσότητα των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων ένα μείγμα ανακούφισης και θριαμβολογίας. Είναι ως εάν επιτέλους οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί, τα πολιτικά κόμματα, τα μέσα ενημέρωσης που ορίζουν αυτό που συνήθως περιγράφουμε […]

Στο μακρινό 1932 ο Καρλ Σμιτ επέμενε ότι η έννοια του πολιτικού στηρίζεται στη σχέση φίλου και εχθρού. Ο τρόπος που η έννοια της εχθρότητας, της αντιπαλότητας, του ανταγωνισμού τοποθετείται στο κέντρο της ίδιας της έννοιας του πολιτικού, κατά τρόπο ανάλογο με το πώς ο Χομπς έβαλε τον πόλεμο στην καρδιά της «φυσικής κατάστασης», και […]