Σωτήρης Παναγιώτης

Από διάφορες πλευρές το Κέντρο έχει παρουσιαστεί ως η μόνη πολιτική τοποθέτηση που μπορεί να ηγηθεί των σύγχρονων κοινωνιών. Δεν είναι τυχαίο ότι σε γενικές γραμμές η έκφραση «κεντρώος πολιτικός» (centrist politician) έχει αρχίσει να αποτελεί τη βασική «θετική περιγραφή» στον διεθνή Τύπο, ιδίως τον αγγλοσαξονικό. Μάλιστα, έχει αρχίσει σε ορισμένες περιπτώσεις να χρησιμοποιείται αντί […]

Οι «πόλεμοι της ιστορίας» είναι αρκετά διαδεδομένοι στην εποχή μας. Η ολοένα και μεγαλύτερη επίγνωση της βαρύτητας που είχε η αποικιοκρατία, η πατριαρχία και ο ρατσισμός σε διάφορες ιστορικές φάσεις – και οι πρωταγωνιστές τους – έχει οδηγήσει σε μια συστηματική απομυθοποίηση ιστορικών προσωπικοτήτων. Από την παραδοχή, έστω και αμήχανη, ότι ορισμένοι εκ των «πατέρων» της αμερικανικής […]

Ο Πέιτον Τζέντρον έμοιαζε να είναι ένα καλό παιδί. Ετοιμαζόταν να ξεκινήσει τις σπουδές στο κολέγιο και η οικογένειά του έμοιαζε με τον ιδεότυπο της αμερικανικής μεσαίας τάξης. Στην περίοδο της πανδημίας όπως και πολλοί έφηβοι στον κόσμο αγχώθηκε. Εχοντας άφθονο χρόνο στη διάθεσή του περιδιάβαζε το Διαδίκτυο. Και αυτό που αναζητούσε ήταν ρατσιστικές θεωρίες. […]

Στον 19ο αιώνα οι αποικιακές δυνάμεις προσπάθησαν να νομιμοποιήσουν την παρουσία τους εκτός συνόρων και ταυτόχρονα να δικαιολογήσουν γιατί κατείχαν επικράτειες που δεν τους ανήκαν και καθυπότασσαν λαούς που κατοικούσαν σε αυτές. Μια από τις αρχές που επικαλέστηκαν, που έμελλε να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του διεθνούς δικαίου, ήταν αυτή που έμεινε γνωστή ως […]

Πρόσφατα ο Τομά Πικετί κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Une bréve histoire de l’ égalité» (Μια σύντομη ιστορία της ισότητας), που γρήγορα μεταφράστηκε και στα αγγλικά. Ο ίδιος το παρουσιάζει ως μια συνόψιση των βασικών συμπερασμάτων στα οποία έχει καταλήξει στη βάση της πολυετούς έρευνάς του στα ζητήματα της ανισότητας, έρευνας που συγκεφαλαιώθηκε στα δύο βασικά […]

«Οτι όλα τα μέλη ενός πολιτικού κόμματος πρέπει να θεωρούνται ως διανοούμενοι, αυτή είναι μια παραδοχή που μπορεί να οδηγήσει σε καλαμπούρια και καρικατούρες· κι όμως, εάν το σκεφτούμε, τίποτα δεν είναι πιο ακριβές». Με αυτή τη φράση, από το «Τετράδιο 12», προσπάθησε ο Αντόνιο Γκράμσι, που έφυγε από τη ζωή στις 27 Απριλίου του […]

Το ερώτημα για το πολιτικό κόμμα στοιχειώνει τα πολιτικά ρεύματα που αναφέρονται στην Αριστερά για σχεδόν δύο αιώνες. Αλλωστε, παρότι το κείμενο που αποτελεί τη γενέθλια στιγμή πολλών ρευμάτων είχε τον τίτλο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, μάλλον δεν προσέφερε ακριβώς μια θεωρία της οργάνωσης που θα οδηγούσε την ταξική πάλη έως τον κομμουνισμό, ενώ και […]

Το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών επανέφερε το ερώτημα για τη θέση της Ακρας Δεξιάς στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. H προοπτική να κατακτήσει την κυβερνητική εξουσία ένας ακροδεξιός σχηματισμός κινητοποιεί αντανακλαστικά για τον κίνδυνο από τον «λαϊκισμό» ή για το ενδεχόμενο να διακυβευτεί ο ατλαντικός προσανατολισμός της Γαλλίας, εάν εκλεγεί η Μαρίν Λεπέν. Την ίδια στιγμή […]

Στα πρώτα μεταψυχροπολεμικά χρόνια μια έννοια κυριαρχούσε, αποτελώντας ταυτόχρονα αναλυτικό εργαλείο αλλά και «σύνθημα» (στη χώρα μας και υποχρεωτική ενότητα στο μάθημα της Εκθεσης – Εκφρασης): η παγκοσμιοποίηση. Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, η διάλυση του «σοσιαλιστικού μπλοκ», η διεκδίκηση από την Κίνα να ενταχθεί πλήρως στις διαδικασίες καπιταλιστικής διεθνοποίησης, η διαρκής αύξηση του μεγέθους […]

Μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον σύγχρονο κόσμο είναι ο τρόπος που αναγνωρίζουμε και σταδιακά αποδεχόμαστε ότι το φάσμα των ανθρώπινων διαπροσωπικών σχέσεων είναι πολύ πιο σύνθετο από το στερεότυπο του ζεύγους ατόμων διαφορετικού φύλου σε μια σχέση επικυρωμένη με τα «δεσμά του γάμου» και με ορίζοντα τη δημιουργία μιας «πυρηνικής οικογένειας». Η παραδοχή αυτή […]

Ενα πρόσφατο εξώφυλλο του περιοδικού «Economist» που αναφερόταν στη «σταλινοποίηση» της Ρωσίας ήρθε να συμπληρώσει ένα πλήθος από αναφορές που όλες τους είχαν ως κοινό τόπο τούς παραλληλισμούς ανάμεσα στη Ρωσία και την πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ. Με μία έννοια, η ίδια η ύπαρξη και η πολιτική της σημερινής Ρωσίας παρουσιάζεται είτε ως συνέχεια της ΕΣΣΔ […]

Εάν κανείς παρατηρήσει τη δυτική δημόσια σφαίρα με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, θα διαπιστώσει πίσω από τις εκφράσεις αλληλεγγύης και αποτροπιασμού για τη βαναυσότητα των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων ένα μείγμα ανακούφισης και θριαμβολογίας. Είναι ως εάν επιτέλους οι κυβερνήσεις, οι διεθνείς οργανισμοί, τα πολιτικά κόμματα, τα μέσα ενημέρωσης που ορίζουν αυτό που συνήθως περιγράφουμε […]

Στο μακρινό 1932 ο Καρλ Σμιτ επέμενε ότι η έννοια του πολιτικού στηρίζεται στη σχέση φίλου και εχθρού. Ο τρόπος που η έννοια της εχθρότητας, της αντιπαλότητας, του ανταγωνισμού τοποθετείται στο κέντρο της ίδιας της έννοιας του πολιτικού, κατά τρόπο ανάλογο με το πώς ο Χομπς έβαλε τον πόλεμο στην καρδιά της «φυσικής κατάστασης», και […]

«Η μητέρα που παράγει όλες τις παράλογες μορφές» γράφει ο Μαρξ στον τρίτο τόμο του Κεφαλαίου, αναφερόμενος στο τοκοφόρο κεφάλαιο και τον τρόπο που το χρέος μπορεί να εμφανίζεται στην αντίληψη του τραπεζίτη ως εμπόρευμα. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναφέρεται και στην ίδια την αγορά, ή τουλάχιστον ορισμένες εκδοχές αγοράς που βλέπουμε γύρω μας και […]

Πόσο πραγματική είναι η εικονική πραγματικότητα; Το ερώτημα αυτό μπορεί να φαντάζει εύκολο να απαντηθεί: Μα προφανώς δεν είναι πραγματική, εφόσον είναι εικονική και αυτό ακριβώς την κάνει εξ ορισμού μη πραγματική. Ωστόσο, για φιλοσόφους όπως ο Ντέιβιντ Τσάλμερς και το πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο «Reality+. Virtual worlds and the problems of philosophy» (Πραγματικότητα+. […]

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές της συζήτησης στην Αμερική μετά το κίνημα Black Lives Matter, ήταν αυτή που αφορούσε την κατάργηση της αστυνομίας, ή έστω την αποχρηματοδότησή της. Η συζήτηση αυτή δεν είναι άσχετη από την επίγνωση ότι τις τελευταίες δεκαετίες η σημαντική επένδυση στις αστυνομικές αρχές, στην αύξηση του αριθμού των αστυνομικών, στην […]

Αρκετά γαλλικά μέσα ενημέρωσης στηλίτευσαν την επιλογή των εκδόσεων Seuil να δημοσιεύσουν ένα ανώνυμο «Μανιφέστο συνωμοσιολογίας» (Manifeste Conspirationniste), επισημαίνοντας μάλιστα ότι πρόκειται για ένα παράδειγμα αριστερής συνωμοσιολογίας, που καταλήγει σε θέσεις κατά των εμβολίων και γενικά των μέτρων κατά της πανδημίας. Ολα αυτά δεν είναι άσχετα και με το πολιτικό κλίμα της Γαλλίας, όπου ιδίως […]

Το ερώτημα για τη σχέση πολιτικής και οικολογίας μπορεί να φαντάζει ακόμη και ως κάτι που παραπέμπει σε μια ταυτολογία. Και αυτό γιατί μπορεί να υπήρξαν οικολογικά ρεύματα ή οργανώσεις, που διεκδίκησαν να αποστασιοποιηθούν από πολιτικές τάσεις, θεωρώντας ότι αποτελούν ένα κατεξοχήν περιβαλλοντικό κίνημα, εντούτοις σε μεγάλο βαθμό η οικολογία διεκδίκησε να είναι ένα πολιτικό […]

Η κρίση των κομμάτων είναι μια φράση που ακούγεται με διάφορους τρόπους από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Είναι από αυτούς τους «κοινούς τόπους» που χρησιμοποιούμε για φαινόμενα που συχνά δεν συνδέονται απαραίτητα, όμως, μας βοηθούν να έχουμε μια βολική μετωνυμία που επιτρέπει έναν βαθμό συνεννόησης, όταν προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε. Θα μπορούσε κάποιος […]

«Μια κοινωνική επιστήμη: η φυσική». Αυτόν τον προκλητικό τίτλο έδωσε ο φυσικός Ζαν-Μαρκ Λεβί-Λεμπλόν σε ένα κείμενο του 1976 που αργότερα περιέλαβε στο βιβλίο του «L’ Esprit de Siel» (Seuil, 1984). Με αυτόν τον τρόπο ο Λεβί-Λεμπλόν, που λίγα χρόνια νωρίτερα επιμελήθηκε τη συλλογική κειμένων «(Αυτο)κριτική της επιστήμης» (στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 1973 από τις […]

Η είδηση ότι ένα από τα ανερχόμενα πολιτικά ρεύματα στη Νότια Κορέα είναι ένα ρητά «αντιφεμινιστικό» κίνημα, με κεντρικό σύνθημα «ενάντια σε αυτές που μισούν τους άντρες», υπενθυμίζει  ότι σε πείσμα μιας υποτιθέμενης «καθολικής» αποδοχής βασικών θέσεων και αιτημάτων του φεμινιστικού κινήματος, τουλάχιστον στο θεσμικό πλαίσιο και την επίσημη ρητορική των περισσότερων φιλελεύθερων δημοκρατιών, ένας […]