Σωτήρης Παναγιώτης

«Η μητέρα που παράγει όλες τις παράλογες μορφές» γράφει ο Μαρξ στον τρίτο τόμο του Κεφαλαίου, αναφερόμενος στο τοκοφόρο κεφάλαιο και τον τρόπο που το χρέος μπορεί να εμφανίζεται στην αντίληψη του τραπεζίτη ως εμπόρευμα. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναφέρεται και στην ίδια την αγορά, ή τουλάχιστον ορισμένες εκδοχές αγοράς που βλέπουμε γύρω μας και […]

Πόσο πραγματική είναι η εικονική πραγματικότητα; Το ερώτημα αυτό μπορεί να φαντάζει εύκολο να απαντηθεί: Μα προφανώς δεν είναι πραγματική, εφόσον είναι εικονική και αυτό ακριβώς την κάνει εξ ορισμού μη πραγματική. Ωστόσο, για φιλοσόφους όπως ο Ντέιβιντ Τσάλμερς και το πρόσφατο βιβλίο του με τίτλο «Reality+. Virtual worlds and the problems of philosophy» (Πραγματικότητα+. […]

Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πλευρές της συζήτησης στην Αμερική μετά το κίνημα Black Lives Matter, ήταν αυτή που αφορούσε την κατάργηση της αστυνομίας, ή έστω την αποχρηματοδότησή της. Η συζήτηση αυτή δεν είναι άσχετη από την επίγνωση ότι τις τελευταίες δεκαετίες η σημαντική επένδυση στις αστυνομικές αρχές, στην αύξηση του αριθμού των αστυνομικών, στην […]

Αρκετά γαλλικά μέσα ενημέρωσης στηλίτευσαν την επιλογή των εκδόσεων Seuil να δημοσιεύσουν ένα ανώνυμο «Μανιφέστο συνωμοσιολογίας» (Manifeste Conspirationniste), επισημαίνοντας μάλιστα ότι πρόκειται για ένα παράδειγμα αριστερής συνωμοσιολογίας, που καταλήγει σε θέσεις κατά των εμβολίων και γενικά των μέτρων κατά της πανδημίας. Ολα αυτά δεν είναι άσχετα και με το πολιτικό κλίμα της Γαλλίας, όπου ιδίως […]

Το ερώτημα για τη σχέση πολιτικής και οικολογίας μπορεί να φαντάζει ακόμη και ως κάτι που παραπέμπει σε μια ταυτολογία. Και αυτό γιατί μπορεί να υπήρξαν οικολογικά ρεύματα ή οργανώσεις, που διεκδίκησαν να αποστασιοποιηθούν από πολιτικές τάσεις, θεωρώντας ότι αποτελούν ένα κατεξοχήν περιβαλλοντικό κίνημα, εντούτοις σε μεγάλο βαθμό η οικολογία διεκδίκησε να είναι ένα πολιτικό […]

Η κρίση των κομμάτων είναι μια φράση που ακούγεται με διάφορους τρόπους από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Είναι από αυτούς τους «κοινούς τόπους» που χρησιμοποιούμε για φαινόμενα που συχνά δεν συνδέονται απαραίτητα, όμως, μας βοηθούν να έχουμε μια βολική μετωνυμία που επιτρέπει έναν βαθμό συνεννόησης, όταν προσπαθούμε να τα ερμηνεύσουμε. Θα μπορούσε κάποιος […]

«Μια κοινωνική επιστήμη: η φυσική». Αυτόν τον προκλητικό τίτλο έδωσε ο φυσικός Ζαν-Μαρκ Λεβί-Λεμπλόν σε ένα κείμενο του 1976 που αργότερα περιέλαβε στο βιβλίο του «L’ Esprit de Siel» (Seuil, 1984). Με αυτόν τον τρόπο ο Λεβί-Λεμπλόν, που λίγα χρόνια νωρίτερα επιμελήθηκε τη συλλογική κειμένων «(Αυτο)κριτική της επιστήμης» (στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 1973 από τις […]

Η είδηση ότι ένα από τα ανερχόμενα πολιτικά ρεύματα στη Νότια Κορέα είναι ένα ρητά «αντιφεμινιστικό» κίνημα, με κεντρικό σύνθημα «ενάντια σε αυτές που μισούν τους άντρες», υπενθυμίζει  ότι σε πείσμα μιας υποτιθέμενης «καθολικής» αποδοχής βασικών θέσεων και αιτημάτων του φεμινιστικού κινήματος, τουλάχιστον στο θεσμικό πλαίσιο και την επίσημη ρητορική των περισσότερων φιλελεύθερων δημοκρατιών, ένας […]

Το τελευταίο βιβλίο του ιταλού ιστορικού Εντσο Τραβέρσο, με τίτλο «Revolution. An Intellectual History (Επανάσταση. Μια διανοητική ιστορία)» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Verso, προσφέρει μια εντυπωσιακή επιστροφή σε μια έννοια που με έναν τρόπο θεωρείται εξόριστη από το σύγχρονο πολιτικό λεξιλόγιο, παρότι αποτελεί μια θεμελιώδη έννοια της νεωτερικότητας. Ο τρόπος που η έννοια της […]

«Πράγματι, πόσες φορές, εδώ και εκατό χρόνια δεν μίλησαν οι αντίπαλοι του εργατικού κινήματος για “κρίση του μαρξισμού”; Το έκαναν όμως με τον δικό τους τρόπο, για να αναγγείλουν τη χρεοκοπία και τον θάνατο του μαρξισμού. Εκμεταλλεύονταν τις δυσκολίες τις αντιφάσεις και τις αποτυχίες του εργατικού κινήματος, προς μεγάλο όφελος της αστικής ταξικής πάλης. Σήμερα, […]

Οι προσεκτικοί αναγνώστες του Μισέλ Φουκό γνωρίζουν ότι στο έργο του κάνει μια διάκριση ανάμεσα στην πειθαρχική εξουσία και τη βιοπολιτική με την πλήρη έννοια. Η πρώτη αποτυπώνεται, εάν μιλάμε για τη διαχείριση ζητημάτων που αφορούν την υγεία, σε πρακτικές όπως οι καραντίνες ή ο υποχρεωτικός εγκλεισμός των αρρώστων στο σπίτι τους για να μη […]

Η αντίληψη ότι η ανθρώπινη ιστορία χαρακτηρίζεται από μια επιταχυνόμενη οικονομική ανάπτυξη, οριζόμενη ως διαρκώς αυξανόμενη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, είναι ένα κατεξοχήν γέννημα της νεωτερικότητας. Αλλωστε αναλογεί σε πραγματικές ιστορικές δυναμικές. Στους οκτώ αιώνες που ακολούθησαν την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας δεν υπήρξε ουσιαστικά καμία οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη. Ανάμεσα στο 1300 και το […]

Ο Τζιουζέπε Κόσπιτο είναι ένας σημαντικός εκπρόσωπος της τρέχουσας γενιάς ιταλών μελετητών του Γκράμσι και εργάζεται μαζί με τον Φάμπιο Φροζίνι και τον Τζιάνι Φραντσιόνι για τη νέα κριτική έκδοση των «Τετραδίων της φυλακής» που ολοκληρώνει και συμπληρώνει το έργο του Βαλεντίνο Τζερατάνα, επιμελητή της πρώτης κριτικής έκδοσης του 1975. Ο Κόσπιτο, που πριν από […]

Αν εξαιρέσουμε τα πρώτα χρόνια μετά τη Μεταπολίτευση, όταν ακόμη υπήρχαν φόβοι – δικαιολογημένοι ή αδικαιολόγητοι, μικρή σημασία έχει – για ένα νέο πραξικόπημα, εδώ και αρκετά χρόνια, το «Ποτέ ξανά!» δεν αποτελεί τόσο ένα αίτημα ή μια έκκληση για «δημοκρατική επαγρύπνηση», αλλά περισσότερο διαπίστωση για μια συνθήκη που θεωρείται ολοένα και περισσότερο δεδομένη. Ακόμη και η […]

Ενα από τα χαρακτηριστικά των παραλλαγών της σύγχρονης Ακροδεξιάς από τις κυβερνήσεις στην Ουγγαρία και στην Πολωνία έως τον Ντόναλντ Τραμπ και τους οπαδούς του και τη Βραζιλία του Ζαΐρ Μπολσονάρο είναι η επίμονη άρνηση των επιστημονικών δεδομένων για την κλιματική αλλαγή και η αμφισβήτηση της καθολικής συναίνεσης της επιστημονικής κοινότητας ότι η αύξηση της […]

Ηταν ένα ερώτημα που εμφανίστηκε σχεδόν στην αρχή της πανδημίας, από τη στιγμή που οι κυβερνήσεις διαπίστωσαν ότι οι «αυτοματισμοί» των αγορών δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας μείζονος απειλής για τη δημόσια υγεία και αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα που ισοδυναμούσαν με μια χωρίς προηγούμενο αναστολή οικονομικών δραστηριοτήτων και τα οποία πυροδότησαν μια βαθιά […]

Η εντυπωσιακή εμφάνιση του Ερίκ Ζεμούρ, που κατόρθωσε να αναδειχθεί ως διεκδικητής του ρόλου του ηγέτη της γαλλικής Ακροδεξιάς, χωρίς να έχει πολιτικό μηχανισμό και χωρίς καν να έχει ανακοινώσει την πρόθεσή του να συμμετάσχει στις προεδρικές εκλογές, ήρθε να θυμίσει τα νέα πρόσωπα που μπορεί να πάρει η Ακροδεξιά στη σημερινή Ευρώπη. Γιατί ο […]

Οι πρόσφατες βίαιες επιθέσεις από φασιστικές ομάδες ήρθαν να υπενθυμίσουν ότι η καταδίκη της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής δεν σήμαινε το τέλος του προβλήματος με την απήχηση παραλλαγών της Ακροδεξιάς σε τμήματα της κοινωνίας, στοιχείο που το είχαμε ούτως ή άλλως οδυνηρά αντιληφθεί και από την εκλογική απήχηση της Χρυσής Αυγής σε κατά τεκμήριο λαϊκές περιοχές […]

Η συγκυρία της πανδημίας υποχρέωσε αρκετά κράτη να σκεφτούν τρόπους ώστε το «πάγωμα» της οικονομικής δραστηριότητας και η συνακόλουθη ύφεση να μη μετατραπούν σε μια ανοιχτή κοινωνική κρίση. Αυτό που αναζήτησαν ήταν εργαλεία πολιτικής που να εξασφαλίζουν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ένα ελάχιστο εισόδημα ώστε να αντιμετωπίσει την αναγκαστική ανεργία και […]

Οι ιδιωτικοποιήσεις θεωρούνται αναπόσπαστο στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Η σύγκλιση της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς (σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες κεντροαριστερές κυβερνήσεις ευθύνονται μάλλον για περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις από τις αντίστοιχες κεντροδεξιές), έχει αποφορτίσει το ζήτημα, με τις αντιπαραθέσεις να είναι μικρότερες και λίγους να παραξενεύονται επειδή πολλά από τα γνωστά μας ονόματα μεγάλων ευρωπαϊκών […]