Τατσόπουλος Πέτρος

«Εκείνη τη μέρα κατάλαβα τι σημαίνει ταμπού: όπως χαρακτηριστικά λέει ο Alain Rey: «Είναι εκείνο για το οποίο σιωπούμε, είτε από φόβο είτε από αιδώ». Διαφοροποιείται, βεβαίως, από το απαγορευμένο, που αφορά περισσότερο ό,τι δεν είναι επιτρεπτό και διακρίνεται από την αυτολογοκρισία ή τη λογοκρισία, την οποία συχνά επικαλούμαστε για να δικαιολογήσουμε όλες τις αποσιωπήσεις […]

Το «1821» προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό ΣΚΑΪ το 2011. Ηταν μια παραγωγή ντοκιμαντέρ οκτώ επεισοδίων της εταιρείας ΑΝΕΜΟΝ (Ρέα Αποστολίδου & Γιούρι Αβέρωφ), πρωτόγνωρη για τα ελληνικά τηλεοπτικά δεδομένα. Γυρισμένη σε πέντε χώρες – Ελλάδα, Τουρκία, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία – προβαλλόταν κάθε Τρίτη στα όρια της prime zone (11 το βράδυ) και αξιώθηκε το τριπλάσιο από […]

Ο θεσμός του εξοστρακισμού έλκει την καταγωγή του από την αρχαιότητα. Τον εφάρμοσαν πρώτοι οι Αρχαίοι Αθηναίοι – και όταν λέμε «Αρχαίοι Αθηναίοι» εννοούμε εκείνη τη μικρή μειοψηφία των ελεύθερων αθηναίων ανδρών, δεν εννοούμε ούτε τους συγκριτικά πολυπληθέστερους δούλους, ούτε τους απελεύθερους, ούτε τους μέτοικους, ούτε τις γυναίκες κάθε μιας από τις παραπάνω κατηγορίες (είναι από […]

Καινοτόμοι συγγραφείς αστυνομικών μυθιστορημάτων, όπως η Πατρίσια Χάισμιθ, ενέταξαν το έγκλημα σε μια διεστραμμένη «κανονικότητα»: οι ήρωές τους πίνουν, τρώνε, διασκεδάζουν, σκοτώνουν, κοιμούνται, ξυπνούν, πάλι πίνουν, πάλι τρώνε, πάλι διασκεδάζουν, πάλι σκοτώνουν και ξανά μανά από την αρχή, αέναα, χωρίς τίποτε να διαταράσσει αυτήν που οι ίδιοι θεωρούν ως «φυσιολογική συμπεριφορά»· τα εγκλήματά τους ούτε […]

Δεν χρειάζεται να έχει εντρυφήσει κάποιος στις ιστορικές σπουδές – και ειδικότερα στο δαιδαλώδες πλέγμα των διεθνών σχέσεων – προκειμένου να αποδεχτεί ανεπιφύλακτα το Δόγμα Κλαούζεβιτς, τόσο μελίρρυτα διατυπωμένο από τον ίδιον – «ο πόλεμος δεν είναι τίποτε άλλο παρά η συνέχιση των πολιτικών σχέσεων με τη συνδρομή άλλων μέσων» – ώστε δύσκολα να αναδύεται η δυσοσμία και η […]

Το σκηνικό μάς είναι οικείο, σε πλήθος παραλλαγών, από τις παλιές ελληνικές ταινίες – όχι μονάχα τις κωμωδίες – που προβάλλονται για μυριοστή φορά στην τηλεόραση. Δύο είναι τα κυρίαρχα μοτίβα: ένα μεσημεριάτικο κι ένα νυχτερινό. Στο πρώτο ανοίγει συνήθως ένα παράθυρο κι ένας έξαλλος κύριος ή μια έξαλλη κυρία – μεσήλικες ή μεγαλύτεροι – ουρλιάζουν στα σχολιαρόπαιδα, που […]

   Για το βρετανικό wit έχω γράψει πάλι στο παρελθόν. Περισσότερο και από ένας απαράμιλλος συνδυασμός χιούμορ και γνώσης ή ένας απολαυστικός τρόπος έκφρασης, το wit είναι ένας τρόπος σκέψης – μια σχολή σκέψης από μόνο του, ασυμφιλίωτη εκ προοιμίου με κάθε μορφής σοβαροφάνεια και ιδίως την ακαδημαϊκή. Στην ελληνική πνευματική κοινότητα το να αστειευτείς με σοβαρά […]

Είμαι Κρητικός. Γεννήθηκα στο Ρέθυμνο, η βιολογική μου μητέρα ήταν σίγουρα Κρητικιά και ο βιολογικός μου πατέρας μάλλον (θα σας γελάσω). Δεν πρόκειται να πάρετε είδηση την κρητική μου καταγωγή ούτε από την προφορά μου ούτε από το επώνυμό μου, αλλά για τη μεν πρώτη ευθύνεται η μακρά παραμονή μου στην Αθήνα, για το δε […]

Οι παροικούντες εν Ιερουσαλήμ γνωρίζουν εδώ και δεκαετίες τον Βασίλη Τζανακάρη. Διακεκριμένος δημοσιογράφος και συγγραφέας, τιμημένος το 2008 με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας, διαθέτει ένα από τα πιο ενημερωμένα ιδιωτικά αρχεία εφημερίδων και περιοδικών, το οποίο και διαρκώς εμπλουτίζει ιδίοις εξόδοις. Ετυχε προ δωδεκαετίας, περαστικός από τις Σέρρες, να τσαλαβουτήσω για λίγες ώρες σε αυτό […]

Οπως όλες οι ανθεκτικές ιστορικές μορφές στη φθορά του χρόνου, έτσι και ο «Βασιλιάς Λουντ» ή «Στρατηγός Λουντ» ήταν εν μέρει ή εξ ολοκλήρου μυθικό πρόσωπο. Σίγουρα δεν ήταν ούτε βασιλιάς ούτε στρατηγός – ούτε καν λεγόταν Λουντ. Ακόμη και ο μύθος του ήταν ξεπατικωτούρα από έναν προγενέστερο, τον μύθο του Ρομπέν των Δασών. Ομοια με […]

Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς είδα το σύνθημα «Η λογική επιστρέφει» για πρώτη φορά. Σίγουρα ήταν στις αρχές της προεκλογικής περιόδου και στη συγκεκριμένη παραλλαγή του το συνοδευτικό σημείο στίξεως ήταν μια τελεία. Η τελεία υποδήλωνε σταθερότητα και αποφασιστικότητα. Η λογική επιστρέφει. Τελεία και παύλα. Το γεγονός ότι κοσμούσε την ίδια αφίσα μια χαμογελαστή Φώφη Γεννηματά, […]

«Η απόφαση να ασκήσεις κατασκοπεία ενάντια στη χώρα σου για λογαριασμό μιας άλλης χώρας γεννιέται, κατά κανόνα, από τη σύγκρουση ανάμεσα σε έναν εξωτερικό κόσμο, αντιληπτό με τη λογική, και σε έναν εσωτερικό κόσμο, που ενδέχεται να μην είναι συνειδητός στον κατάσκοπο. Ο Φίλμπι χαρακτήριζε τον εαυτό του πράκτορα εμφορούμενο από αγνή ιδεολογία, μυστικό στρατιώτη […]

Δανείζομαι ελαφρώς παραλλαγμένο τον τίτλο από την κλασική πλέον – ίσως και την πιο δυσνόητη – ταινία του Ζαν-Λικ Γκοντάρ προκειμένου να ιχνογραφήσω τη γνωριμία μου με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Στα είκοσι χρόνια που πέρασαν από τότε που μίλησα μαζί του για πρώτη φορά, τα περισσότερα στεκόμουν απέναντί του. Το 1999, όταν ο Βενιζέλος είχε παρουσιάσει στην […]

«Ο εκδοθείς εις Γερμανίαν “Τελευταίος πειρασμός” θεωρείται βιβλίον σκανδαλώδες και επικίνδυνον διά κάθε χριστιανόν και, ως εκ τούτου, επιβάλλεται όπως – πάση θυσία – αποφευχθεί η εις την Ελληνικήν μετάφρασίς του. Ειδικώτερον, αναφέρεται, ότι διά του “Τελευταίου πειρασμού” υβρίζεται το Θεανδρικό πρόσωπο του Χριστού, ότι επιδιώκεται να καταρριφθεί η θεότης Αυτού, ως και η χριστιανική ηθική. Τονίζεται, […]

«Η πείρα είναι μια τσατσάρα για φαλακρούς», είχε πει κάποτε ο αγαπημένος στοχαστής του Αλέξη Τσίπρα, ο Μάο Τσετούνγκ – να όμως που κάποιες φορές, τύχη αγαθή, χρησιμεύει και σε όσους έχουν ακόμη κάμποσες τρίχες να χτενίσουν. Εξασκημένος επί χρόνια στο κρυπτογραφικό συριζαϊκό ιδιόλεκτο – μια παραλλαγή του οργουελικού newspeak επί της ουσίας – και αναμένοντας από στιγμή […]

Ηχηρή εκλογική και πολιτική ήττα συνιστά για το ακροδεξιό μόρφωμα του Νίκου Μιχαλολιάκου το αποτέλεσμα της κάλπης. Σύμφωνα με τη ροή των αποτελεσμάτων, η Χρυσή Αυγή εμφάνιζε σημαντική απώλεια ψήφων πέφτοντας από την τρίτη θέση κατάταξης στην πέμπτη μετά το ΚΙΝΑΛ και το ΚΚΕ. Υπό το βάρος των καταγγελιών του πρώην ευρωβουλευτή του κόμματος Ελευθέριου […]

Οταν ο Λέων Τολστόι, πριν από περίπου ενάμιση αιώνα, έγραφε την εμβληματική εναρκτήρια φράση στην «Αννα Καρένινα» – «Ολες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν η μια με την άλλη, η κάθε δυστυχισμένη είναι δυστυχισμένη κατά τον δικό της τρόπο» – ίσως να μη φανταζόταν ότι θα φθάσει κάποτε εποχή που θα επικρατήσει η ομοιομορφία και στη δυστυχία. Να […]

«Με την άνοδο στην εξουσία γίνεται μέγας κοινωνικός αναμορφωτής και οργανωτής ενός προτύπου κράτους – που η ισχύς του πηγάζει από τον λαό και υπηρετεί τον λαό – και που ανάλογό του δεν υπήρξε ποτέ στον σύγχρονο κόσμο. Στον επερχόμενο πόλεμο αναδεικνύεται ύψιστος στρατηγικός νους, που χωρίς να έχει φοιτήσει σε καμία στρατιωτική ακαδημία εφευρίσκει και εφαρμόζει […]

Μ’ από την κόλασή μου στο φωνάζω: εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω. ΓΑΛΑΤΕΙΑ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ, Αμαρτωλό (1933) Η εργαλειοποίηση των πνευματικών ανθρώπων στην πολιτική σκηνή του τόπου πάει τόσο πίσω στον χρόνο όσο και η εξιδανίκευσή τους. Στο συλλογικό μας φαντασιακό ένας κατά τεκμήριο σοφός λαός που ποτέ δεν κάνει λάθη αλλά πάντοτε τον… πουλάνε […]

Οταν τα πράγματα σκουραίνουν, η κρίση μας θολώνει και οι προθέσεις των άλλων εκλύουν μιαν αφόρητη δυσοσμία, δεν είναι κακή ιδέα η καταφυγή στην αρχική σημασία των λέξεων. Τι σημαίνει, λόγου χάριν, δυσανεξία; Τι σημαίνει διεύρυνση; Δυσανεξία σημαίνει ό,τι περίπου σημαίνει και αναφυλαξία, δίχως να είναι πάντοτε ορατά τα συμπτώματα. Θέλω να πω, τόσο στη […]

Σήμερα λέω να πρωτοτυπήσω και να μη σταθώ ιδιαίτερα στις ρουκέτες που έχει εκτοξεύσει κατά καιρούς ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ, μολονότι ο πειρασμός είναι μεγάλος: τον Ιούνιο του 2016, κατά την παρουσίαση του βιβλίου μου «Ημουν κι εγώ εκεί», μαζί με την Ντόρα Μπακογιάννη και τον Θεόδωρο Πάγκαλο, ο Θεοχαρόπουλος δεν άφησε επιχείρημα […]

«Το έτος 1989 σηματοδότησε τη 200ή επέτειο της μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης που σάρωσε το ancien regime [Παλαιό Καθεστώς] και μαζί του την παλιά ιδέα ότι οι κυβερνήσεις μπορούσαν να στηρίζουν την εξουσία τους στην αξίωση της κληρονομημένης νομιμότητας. Ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις καλά κρατούσαν, μια άλλη επανάσταση, στην Ανατολική Ευρώπη αυτή τη φορά, σάρωνε μια […]

Είναι από εκείνες τις περιπτώσεις που η λογοτεχνία σηκώνει ψηλά τα χέρια. Υποκλίνεται με σεβασμό μπροστά στην αληθινή ζωή. Προκειμένου να γίνει πλήρως κατανοητό το εξωφρενικό του πράγματος, επιτρέψτε μου να το μεταφέρω στα καθ’ ημάς. Ας επιλέξουμε μια ταραγμένη εποχή. Το 1948, ας πούμε. Τη χειρότερη χρονιά του ελληνικού εμφυλίου πολέμου. Η αδελφοκτονία – που […]

Το αίμα στη Σρι Λάνκα δεν είναι το πρώτο. Ολοι πικρά γνωρίζουμε πως δεν θα είναι και το τελευταίο· έρχεται από τα βάθη των αιώνων και οδεύει προς τα βάθη των αιώνων. Συμπτωματικά, πριν από ακριβώς ένα μήνα, προβαλλόταν στις κινηματογραφικές αίθουσες η «Επίθεση στη Βομβάη» του ελληνικής καταγωγής αυστραλού σκηνοθέτη Αντονι Μάρας, βασισμένη στο […]

Σπανίως μια αυτοβιογραφία – υπό τον μανδύα μυθιστορίας ή και υπό οιονδήποτε άλλον μανδύα – δίνει τόσο πολλές και τόσο διαφορετικές ευκαιρίες αναγνωστικής προσέγγισης, όσο δίνει ο «Ερασιτέχνης επαναστάτης» (εκδόσεις Ικαρος, 2018) του Απόστολου Δοξιάδη· ευκαιρίες, μάλιστα, εκ διαμέτρου αντίθετες, αν όχι φανερά αντικρουόμενες. Συνήθως οι αυτοβιογραφίες, ως απόπειρες Επιμηθέων για αυτοδικαίωση, περιφρονούν κάθε φροντίδα για τεκμηρίωση, […]

Κάθε επανεμφάνιση του μητροπολίτη Αμβρόσιου στο ειδησεογραφικό προσκήνιο ενέχει τον ίδιο πάντα κίνδυνο: η ιλαρότητα να υποσκελίσει τα ζοφερά σημεία· να χαθεί πάλι η ουσία εν μέσω χλευασμών και γελώτων. Το πιο πρόσφατο επεισόδιο της «Αμβροσιάδας», με guest star τον υποψήφιο ευρωβουλευτή Παναγιώτη Κουρουμπλή, υπερθέρμανε τα μηχανάκια της AGB και πυροδότησε ολονύκτια πάρτι στα social […]

Οσοι κατέρχονται στην πολιτική αρένα καλούνται συχνά να απαντήσουν σε μια απλή, όσο κι ευθεία ερώτηση: «Γιατί ασχολείσαι με την πολιτική;». Δύσκολα κρύβεται η απαξίωση πίσω από την ερώτηση: η ενεργός πολιτική είναι κάτι αναξιοπρεπές, κάτι που δεν αξίζει να ασχολείται κανείς μαζί του, ιδίως εάν έχει άλλα, σπουδαιότερα πράγματα να κάνει – πόσω μάλλον εάν […]

Ηταν απόγευμα Παρασκευής, 10 Ιανουαρίου 2014. Το κλίμα ήταν βαρύ – όπως έγραφαν και οι εφημερίδες ανήμερα – μολονότι παραδόξως η συζήτηση ήταν μάλλον ανάλαφρη. Ισως επειδή, αν και φαινομενικά αντίρροπα, επιδιώκαμε το ίδιο πράγμα: εγώ ήθελα να φύγω από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και ο Αλέξης Τσίπρας δεν ήθελε να με κρατήσει. «Εμείς δεν διαγράφουμε […]

«Η Εκκλησία είναι σαν το κάρβουνο. Οταν το πιάνεις και είναι αναμμένο, καίγεσαι. Οταν το πιάνεις και είναι σβηστό, μουντζουρώνεσαι». Η γλαφυρή ρήση αποδίδεται στον Κωνσταντίνο Καραμανλή, κατά τις διαπραγματεύσεις του με την τότε εκκλησιαστική ηγεσία – τον μακαριστό αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ – για τη συνταγματική αναθεώρηση του 1975. Την υπενθύμισε στο ακροατήριό της η έμπειρη εκκλησιαστική συντάκτρια […]