Βούλγαρης Γιάννης

Η θεσμική αποτίμηση είναι μία από τις πολλές όψεις που πρέπει να αξιολογήσει όποιος θελήσει να κάνει τον απολογισμό της Μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Με αυστηρούς επιστημονικούς όρους θα απαιτούσε την αξιολόγηση όλου του οικοδομήματος των δημόσιων θεσμών, συνήθως όμως το ερώτημα τίθεται υπό το πρίσμα του ιστορικού εθνικού βιώματος και στην ουσία συνοψίζεται στο «πώς τα […]

Κι όταν θα σβήσουν τα φώτα της γιορτής θα μείνει άδεια η σκηνή; Οταν περάσει η επέτειος θα ξαναγυρίσει το Εικοσιένα στο ημίφως της εθνικής αδιαφορίας; Ασφαλώς τα 200 χρόνια έχουν φέρει την Εθνική Επανάσταση στην επικαιρότητα, και παρά τους ασφυκτικούς περιορισμούς που έχει επιβάλει η πανδημία, η Γιορτή διεκδικεί τον χώρο και τον χρόνο […]

Η δήλωση των συγγενών των θυμάτων της τρομοκρατίας της 17Ν εξέφρασε ασφαλώς το κοινό αίσθημα μιας σύγχρονης Δημοκρατίας που δεν εκδικείται αλλά και δεν ξεχνά ούτε εκβιάζεται. Σε αυτό το πνεύμα, ελπίζουμε η πρόσφατη ενεργοποίηση των προβλεπόμενων διαδικασιών του κράτους Δικαίου και του σωφρονιστικού κώδικα να οδηγήσουν στη λήξη της περιπέτειας διασφαλίζοντας τη ζωή του […]

Εκπληξη και βαθιά απογοήτευση προκάλεσε στην κοινή γνώμη η διαπίστωση ότι μια ισχυρή μειοψηφία γιατρών και υγειονομικού προσωπικού αρνήθηκαν ή απέφυγαν να εμβολιαστούν. Εκπληξη γιατί υποτίθεται ότι ο επαγγελματικός ηθικός κώδικας προτάσσει την προστασία της υγείας ως κοινωνικού και ατομικού αγαθού. Απογοήτευση γιατί οι πολίτες έχουν εκτιμήσει την επιστημοσύνη, την ανθρωπιά και την άοκνη προσφορά […]

Το ΙΚΚ από τον Γκράμσι, τον Τολιάτι ως τον Μπερλινγκουέρ έδειξε μια μεγάλη πολιτική και θεωρητική ευαισθησία στην Πολιτική ως υπέρβαση του στενού μερικού – κορπορατιστικού ορίζοντα, και ως αναζήτηση των ηθικών πηγών της πολιτικής πράξης πέρα από το στενό οικονομικό συμφέρον

Τύχη παράξενη ενώνει τη δοκιμασία και τη λύτρωση μέσα στον ίδιο χρόνο, και αυτός να μην είναι άλλος από τα διακόσια χρόνια της εθνικής Επανάστασης. Χρόνος έτσι και αλλιώς συμβολικός, που αποκτά όμως ισχυρότερους ακόμα συμβολισμούς και συναισθηματικές φορτίσεις. Συνήθιζαν πάντα οι ανθρώπινες κοινότητες μετά από επιδημίες, λοιμούς και καταστροφές να απελευθερώνουν το πιεσμένο συλλογικό […]

Ας κρατήσουμε το έθιμο των πρωτοχρονιάτικων φύλλων που παραδοσιακά αφιερώνονται σε απολογισμούς και προβλέψεις. Αντί όμως να μείνουμε στον χρόνο που έφυγε, ας ανατρέξουμε στη δεκαετία 2010-2020 που έκλεισε. Μία από τις δραματικότερες της σύγχρονης ιστορίας μας καθώς αθροίστηκαν δύο κρίσεις, πρώτα η οικονομική στην αρχή της δεκαετίας και ύστερα η υγειονομική το δύστηνο 2020. […]

Η νίκη του Τραμπ το 2016, λίγο μετά το Brexit, σηματοδότησε το απόγειο ενός διεθνούς πολιτικού κύκλου που συνοπτικά αλλά εύστοχα χαρακτηρίστηκε λαϊκιστικός. Εύλογα λοιπόν η ήττα του Τραμπ έθεσε το αντίστροφο ερώτημα. Κλείνει αυτός ο κύκλος; Μπορούμε να μιλάμε για μια γενικότερη υποχώρηση του ποικιλόχρωμου λαϊκιστικού κύματος; Εχουμε μια «επάνοδο στην κανονικότητα»; Και σε […]

Δεν θυμάμαι άλλον σύγχρονο ηγέτη που να κατόρθωσε ό,τι ο Τραμπ. Να προσωποποιήσει τόσο πειστικά και ανάγλυφα την παρακμιακή πλευρά μιας Εποχής και τους κινδύνους που υποσκάπτουν από τα μέσα τη σύγχρονη δυτική Δημοκρατία. Σύμφωνοι, τον ψήφισαν 70 εκατομμύρια Αμερικανοί. Ναι, ακριβώς. Οι κίνδυνοι της σύγχρονης Δημοκρατίας δεν έρχονται με τα τανκς αλλά με την […]

Σε έκτακτες περιόδους αναδύονται έκτακτες ή άγνωστες ποιότητες. Είναι ένα συλλογικό βίωμα της υγειονομικής κρίσης που πρέπει να κρατήσουμε και πάνω του να χτίσουμε. Οι γιατροί, οι νοσηλεύτριες, οι νοσηλευτές, το νοσοκομειακό προσωπικό, αποδείχτηκαν καλύτεροι από το σύστημα υγείας. Οι δάσκαλοι, οι καθηγητές, και εμμέσως οι γονείς, αποδείχτηκαν καλύτεροι από το εκπαιδευτικό σύστημα κρατώντας όρθια […]

Η ένταση των σχέσεων με την Τουρκία έχει νέα στοιχεία που δείχνουν ότι έχουμε πλησιάσει σε ιστορικό σημείο στροφής και γι’ αυτό η πολιτική της ακινησίας και της αδράνειας μπορεί να αποβεί μοιραία. Υπάρχουν δύο ταυτόχρονες και αλληλένδετες συνθήκες ώστε η στροφή να μην είναι επί τα χείρω αλλά επωφελής για την Ελλάδα. Αφενός η […]

Η επικαιρότητα κυριαρχείται από τις αποκαλύψεις για τρία παρακρατικά κυκλώματα της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, γεγονός που εκτός των άλλων έχει προκαλέσει μια αλυσίδα πολιτικών και συναισθηματικών αντιδράσεων που αφορούν στη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την ταυτότητα της Αριστεράς. Μια κριτική από φιλελεύθερους και συντηρητικούς κυρίως κύκλους, υποστηρίζει «αυτό είναι η Αριστερά και πάντα έτσι ήταν» – […]

Λίγο ο κορωνοϊός, λίγο κάποιες εσωτερικές αστοχίες, λίγο οι κακοθελητές που παραμονεύουν, η «Επιτροπή 2021» βρέθηκε στο επίκεντρο μιας παροδικής, ελπίζουμε, αρνητικής δημοσιότητας. Ως μέλη της Επιτροπής βρεθήκαμε αντιμέτωποι με προθέσεις που δεν είχαμε διανοηθεί – «να ξαναγράψουμε την εθνική μας Ιστορία» – ή με ελέγχους του εθνικού μας φρονήματος – «ουδετεροπατρία» – που ανακίνησε, σχεδόν νοσταλγικά, αναμνήσεις της […]

Εχουμε συνηθίσει να αντιλαμβανόμαστε την Ευρωπαϊκή Ενωση και την ιστορία της ενοποίησης, σαν οικονομική πρωτίστως πραγματικότητα. Τέτοιοι ήταν άλλωστε οι μεγάλοι σταθμοί της πορείας της. Κοινότητα άνθρακα και χάλυβα, οικονομική κοινότητα, ενιαία αγορά, νομισματική ένωση χωρίς κράτος. Τέτοια ήταν και η επικρατούσα στρατηγική της ενοποίησης: η διαρκής πύκνωση της οικονομικής συνεργασίας θα απαιτούσε αυξανόμενη πολιτική […]

Είναι ίδιον των κρίσεων. Φέρνουν στην επιφάνεια τα αδρότερα χαρακτηριστικά μιας χώρας, αναδεικνύουν τις καλές και τις κακές πλευρές της, ρίχνουν φως σε θέματα που ήταν στο ημίφως, επιταχύνουν προϋπάρχουσες τάσεις. Από την άλλη, η κρίση καθαυτή αποτελεί ένα αυτοτελές «γεγονός», στη διαχείρισή της κρίνονται ηγεσίες, κόμματα, θεσμοί, κρίνεται η ίδια η κοινωνία. Κατά τούτο […]

Ανάμεσα στην καταστροφολογία και την υποτίμηση κερδίζει έδαφος μια πιο ρεαλιστική προσέγγιση των συνεπειών που θα έχει η πανδημία του κορωνοϊού παγκοσμίως και στη χώρα μας. Ούτε η συντέλεια του κόσμου, της δημοκρατίας ή των ατομικών ελευθεριών θα έρθει, ούτε όμως η επιστροφή σε μια ήρεμη κανονικότητα. Οι ιστορικοί των επιδημιών μάς απέτρεψαν να βγάλουμε […]

Το ξέραμε εδώ και καιρό από τους ιστορικούς, τους κοινωνιολόγους, τους ψυχολόγους αλλά κυρίως από τους μεγάλους λογοτέχνες. Μια επιδημία, πόσω μάλλον μια πανδημία, τεμαχίζει τον χρόνο σε ένα «πριν» και ένα «μετά», κυρίως όμως τον παγώνει σε ένα «τώρα». Ενα «τώρα» σχεδόν ακίνητο, επαναληπτικό, μονοθεματικό και μονότονο μέσα στη δραματικότητά του. Σαν αυτό που […]

Πολλές φορές ο «θόρυβος» που παράγεται στη δημόσια σφαίρα από την κομματική πολεμική ή τις αντιπαραθέσεις των διανοουμένων είναι πολύ πιο δυνατός από τη χαμηλόφωνη φυσικότητα με την οποία η «κοινή γνώμη» εισπράττει το ίδιο γεγονός. Κάτι τέτοιο συνέβη ασφαλώς με την επιτυχή αντίδραση της Ελλάδας στην επιθετική ενέργεια της κυβέρνησης Ερντογάν στον Εβρο. Πώς […]

Πώς κάνει γενέθλια ένα έθνος; Και μάλιστα όχι όποια – όποια, αλλά τα διακόσια του; Ισως όπως γιορτάζει ο καθένας μας κάποια σημαδιακά γενέθλια της ζωής του. Επηρεαζόμενος από τη συγκυρία, αναμειγνύοντας τη γιορτή και το συναίσθημα με την αναδρομή και τον αναστοχασμό. Η συγκυρία του 2021 είναι αντιφατική. Η κοινωνία είναι ακόμα πληγωμένη από […]

«Δεν εφησυχάζουμε, δεν παρασυρόμεθα». Βρήκα πολύ εύστοχο τον τίτλο που συνόψιζε τη στάση της κυβέρνησης στην εξελισσόμενη ένταση με την Τουρκία. Πόσω μάλλον που φαίνεται να εκφράζει τη γενικότερη στάση της Ελλάδας στην οποία συγκλίνουν τα βασικά κόμματα. Καλό θα ήταν και τα ΜΜΕ να δείξουν μια σχετική αυτοσυγκράτηση. Οι διαφορές απόψεων υπάρχουν, είναι γνωστές, […]

Και αν, αντίστροφα από ό,τι συνήθως λέγεται, τώρα είναι η στιγμή; Η στιγμή να βγούμε από την πολύχρονη αδράνεια με την οποία αντιμετωπίζουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και τις εντάσεις της Ανατολικής Μεσογείου; Η κυρίαρχη άποψη λέει το αντίθετο. Οταν σε πιέζουν δεν κάνεις διάλογο γιατί είναι σαν να υποχωρείς. Το ίδιο μότο επαναλήφθηκε ύστερα από […]

Στη διάρκεια των μεγάλων κρίσεων, διεθνών ή εθνικών, οι κοινωνίες σφίγγουν τα δόντια και προσπαθούν να επιβιώσουν, συλλογικά και ατομικά. Μετά την κρίση επιχειρούν συνήθως τον αναστοχασμό της δραματικής εμπειρίας, αξιοποιώντας και τα βιώματα της κρίσης. Επεξεργάζονται το τραύμα τους που λένε και οι ψυχίατροι. Θέλουν να καταλάβουν πώς συνέβη ό,τι τους συνέβη, και τι […]

Εχουμε καταλάβει πια ότι ο Αύγουστος έχει ειδήσεις, μερικές μάλιστα φορές στενάχωρες. Στο έβγα λοιπόν του μήνα, στις 31 Αυγούστου, «έφυγε» ένας σημαντικός διανοούμενος, ο Ιμάνουελ Βάλερσταϊν (1930 – 2019). Πλήρης ημερών, άφησε πίσω του ένα πλούσιο έργο, προκλητικό, επίμαχο, αμφισβητούμενο, γόνιμο. Εργο που θέτει επίκαιρα ερωτήματα για τη σημερινή ιστορική περίοδο των ραγδαίων παγκόσμιων […]

Στην αυγή κάθε νέας πολιτικής φάσης οι διαθέσεις είναι αντιφατικές. Εχουν υπερισχύσει οι δυνάμεις που επιδιώκουν μια αλλαγή, οι καθηλώσεις όμως σε προηγούμενες καταστάσεις παραμένουν ισχυρές. Εχει αρχίσει να κατασταλάζει μια ευρύτερα αποδεκτή αντίληψη «για το τι συνέβη» στη χώρα, αλλά ο διχασμός είναι ακόμα νωπός για να αποκατασταθεί μια ψυχραιμότερη επικοινωνία των αντιπάλων. Η […]

Η δυναμική της νέας ιστορικής φάσης θα κριθεί από την ικανότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη να επιβάλει τη «νέα ατζέντα» της εθνικής ανασύνταξης, και από την τροπή που θα πάρει ο λεγόμενος «μετασχηματισμός» του ΣΥΡΙΖΑ. Η πρωτοβουλία των κινήσεων βρίσκεται προφανώς στα χέρια της κυβέρνησης και ειδικά του Πρωθυπουργού. Οχι μόνο γιατί κέρδισε μια ευρεία εκλογική […]

Η Ελλάδα μπουσουλάει τα πρώτα βήματα της νέας ιστορικής φάσης. Η βαρύγδουπη διατύπωση υπογραμμίζει την α-συνέχεια αλλά και τον διερευνητικό, ψηλαφητό χαρακτήρα με τον οποίο ανιχνεύουν τη νέα κατάσταση η κοινωνία, οι ηγεσίες, τα κόμματα και ο καθένας μας. Πάντως, προέχει η ιστορική τομή. Η Ελλάδα άφησε πίσω της τη δεκαετία της χρεοκοπίας. Στον δημόσιο […]