΄ΤΑ ΝΕΑ

Το ντιμπέιτ των υποψήφιων προέδρων του ΠΑΣΟΚ ήταν μια ευχάριστη έκπληξη, τόσο σε επικοινωνιακό επίπεδο όσο και σ' εκείνο της πολιτικής ουσίας. Οι έξι διεκδικητές της αρχηγίας κατόρθωσαν να κάνουν έναν ενδιαφέροντα διάλογο πάνω στις προτάσεις τους για το πρόγραμμα και την πολιτική ταυτότητα του Κινήματος και ταυτόχρονα προσέφεραν σε όσους παρακολούθησαν την τηλεμαχία τους ένα ζωντανό τηλεοπτικό προϊόν – δείχνοντας πως υπάρχει κι άλλος τρόπος να διασταυρώνουν οι πολιτικοί τα ξίφη τους προεκλογικά μέσα σε ένα στούντιο εκτός από τους παράλληλους μονολόγους.

Το σημερινό ραντεβού του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι η έκτη τους συνάντηση μέσα σε διάστημα 15 μηνών. Τα νούμερα επιβεβαιώνουν ότι αυτό που επισημαίνουν κι οι δύο πλευρές, πως δίνουν έμφαση στη διατήρηση ανοιχτών διαύλων μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας, ισχύει.

Η απόφαση της Γερμανίας να αλλάξει στάση, αυξάνοντας τους ελέγχους στα σύνορά της και επιλέγοντας μια πολιτική επιστροφών, προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στην ΕΕ. Μετά τη Διάσκεψη του Βερολίνου και τη συνάντηση ελληνικής και γερμανικής πλευράς φάνηκε πως οι τόνοι έπεσαν και διευκρινίστηκε ότι δεν μιλάμε για κλείσιμο των συνόρων και μαζικές επιστροφές μεταναστών στην Ελλάδα ή τα άλλα κράτη του Νότου. Ωστόσο, το Μεταναστευτικό παραμένει ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη – ένα απ' τα ζητήματα που αποδεικνύεται διαρκώς εξαιρετικά δύσκολο να συμφωνήσουν άπαντες πάνω στους τρόπους με τους οποίους οφείλει να εκφράζει την αλληλεγγύη του ο ένας ευρωπαίος εταίρος στον άλλο.

Οι αριθμοί απώλειας αλόγιστης του ύδατος μόνον από ένα απλό καθημερινό διαμέρισμα είναι εφιαλτικοί και ειδικά σε μια επείγουσα συγκυρία που η πραγματικότητα της κρίσης του νερού περνάει πια στους «πονοκεφάλους» της κυβέρνησης και των μεγάλων στοιχημάτων που έχει για το προσεχές διάστημα. Η νέα πραγματικότητα όμως εφάπτεται και με τη δική μας ατομική ευθύνη για το νερό. Ούτε απεριόριστο είναι, ούτε πρέπει έτσι να αντιμετωπίζεται από τον μέσο πολίτη. Η κατάσταση συναγερμού πρέπει να εμπεδωθεί στους κατοίκους της Αθήνας και εν συνόλω της χώρας. Η δε γεωργία που είναι ο «θύτης» διαρροής και απωλειών τόνων νερού λόγω απαρχαιωμένων τεχνικών άρδευσης, πρέπει επίσης να συγχρονιστεί με τη νέα δυστοπία. Δεν υπάρχει χρόνος.

Tα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ είναι πρωτοφανή για ένα κόμμα που ασκούσε μόλις πριν από μερικά χρόνια την εξουσία με την υπόσχεση να αλλάξει την Ελλάδα και την Ευρώπη. Ενας πρόεδρος που εξελέγη για τρία χρόνια αποπέμπεται από την Κεντρική Επιτροπή ύστερα από μόλις έναν χρόνο, μαζεύει τα πράγματά του και πηγαίνει στο εξοχικό του. Παρεμβαίνουν τότε κάποιοι καθηγητές και χαρακτηρίζουν την αποπομπή του αντικαταστατική, οπότε ο έκπτωτος πρόεδρος επιστρέφει, διεκδικεί την αποκατάστασή του και απαιτεί να του δώσουν πίσω το γραφείο του. Συνεδριάζει η Πολιτική Γραμματεία, που αποφασίζει με μεγάλη πλειοψηφία ότι η αποπομπή του είναι οριστική, αλλά ούτε αυτό είναι αρκετό για να εκτονωθεί η ένταση, με κάποια σενάρια – που πάντως διαψεύδονται – να μιλούν ακόμη και για προσφυγή των χαμένων στη Δικαιοσύνη!

Η ύπαρξη δύο ή τριών εναλλασσόμενων κυβερνητικών σχηματισμών έχει μια σημασία και για την πλήρη λειτουργία της Δημοκρατίας και για τα θεσμικά αντίβαρα εντός της. Οι προτάσεις πάνω σε πεδία προς επίλυση πρέπει να έχουν φορείς τα δημοκρατικά κόμματα ενώ ιστορικά ήταν αρκετές οι φορές που ο ρόλος της αντιπολίτευσης ήταν γόνιμος σε κρίσεις της χώρας. Η ανασύσταση του χώρου και η επανασυγκρότηση του δικομματισμού είναι αναγκαίες για την ίδια την τροχιά της χώρας και των μεγάλων σημερινών προκλήσεων.      

Η φετινή για παράδειγμα εικόνα του Κυριάκου Μητσοτάκη στην 88η ΔΕΘ έδωσε σύμφωνα με μια ανάγνωση την αίσθηση της υποτονικότητας. Λαμβάνοντας όμως υπόψη το πολιτικό μομέντουμ, περισσότερο είναι διακριτή πίσω από τις γραμμές μια αίσθηση ωριμότητας που ούτε μαξιμαλιστικές υποσχέσεις εμπεριέχει, ούτε αποσπασματικά μέτρα παροχών που συχνά απλώς βελτιώνουν συγκυριακά αλλά και σισύφεια την πραγματικότητα.

Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος το βασικό ερώτημα σχετικά με την ομιλία του Πρωθυπουργού στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης αφορά τις παροχές που θα εξαγγείλει – ή τις παροχές που θα του επιτρέψει ο υπουργός Οικονομικών να εξαγγείλει. Το ποσό που θα διατεθεί είναι λίγο - πολύ γνωστό: κάπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ, ίσως και λίγο παραπάνω. Μένει να φανεί πώς ακριβώς θα μοιραστεί η πίτα, αν εκτός από τους συνταξιούχους και τους αγρότες θα πάρουν μερίδιο και οι γιατροί ή οι ένστολοι.

Μπορεί να πιστεύει κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ έδωσε τέλος στον μετεμφυλιακό διχασμό και ενέταξε ξανά στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή τους αποκλεισμένους, τους χαμένους, τους «μη προνομιούχους». Μπορεί να θεωρεί, αντιθέτως, ότι το ΠΑΣΟΚ εισήγαγε, γενίκευσε και νομιμοποίησε τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία, τον αυριανισμό.

Οσο πιο ασταθής είναι μια πολιτική συγκυρία, τόσο μεγαλύτερη επιρροή βλέπουμε να ασκούν στον δημόσιο διάλογο τα τρολ των social media. Είτε ως πραγματικές παρουσίες είτε ως μόνιμη απειλή που επικαλούνται και διάφοροι με αλλεργία στην αντίθετη άποψη. Εχουμε δει, για παράδειγμα, κυβερνητικά στελέχη να βαφτίζουν ακόμη και την επώνυμη κριτική ως έργο των «τρολ». Κι αυτό ενώ τα πραγματικά φιλοκυβερνητικά τρολ ξεχύνονται με ακρίβεια και στρατιωτική πειθαρχία για να χλευάσουν και να επιτεθούν εναντίον αντιπολιτευόμενων φωνών, δημοσιογράφων και άλλων ενοχλητικών. Στον ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, τα οργανωμένα τρολ κοντεύουν να αποκτήσουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον κομματικό «εμφύλιο», στρεφόμενοι εναντίον στελεχών που κάποτε υποστήριζαν. Τουλάχιστον 3 - 4 στελέχη, άλλωστε, έχουν αντιδράσει τις τελευταίες ημέρες για επιθέσεις και φήμες που προέκυψαν από τα γνωστά φανατικά «στρατιωτάκια», ενώ ο πρόεδρος του κόμματος απευθύνει εκκλήσεις και νουθεσίες κατά της χυδαιότητας.

Παρά τις αντικειμενικές και δομικές δυσκολίες που διέπουν το τελευταίο διάστημα τις δυνητικές επανεκκινήσεις με επίκεντρο έναν κοινό τόπο στο ακανθώδες θέμα του Κυπριακού, η ελληνική πλευρά δεν πρέπει να παραιτηθεί από κάθε στρατηγική διαύλων επικοινωνίας και συζήτησης. Τα πρόσφατα γεγονότα ή οι δυσκολίες στην προσέγγιση είναι προφανώς παράγοντες που πρέπει η κυπριακή ηγεσία να λάβει σοβαρά υπόψη, παρ' όλ' αυτά η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ του Σεπτεμβρίου προσφέρει μία νέα δυνατότητα οι πλευρές να συναντηθούν και να επανεκκινήσουν η τριμερής επαφή και η διερεύνηση όλων των πιθανών συζητήσεων.

Το βασικό ζητούμενο, εν τέλει, δεν είναι τα μέτρα κατόπιν εορτής, πάνω από τις στάχτες, που συνοδεύονται σχεδόν πάντοτε από επικοινωνιακούς ελιγμούς και διαβεβαιώσεις για καταστάσεις που δεν θα επαναληφθούν. Εκείνο που προέχει είναι μία συντονισμένη αντίδραση που θα μπορούσε να προλάβει ή να περιορίσει την καταστροφή. Παράλληλα με την πρόληψη θα πρέπει να αναπτυχθεί κι ένας αποτελεσματικός μηχανισμός πυρόσβεσης. Και να αποφεύγονται, χειμωνιάτικα, τα μεγάλα λόγια.

H τραγωδία στο Μάτι δεν μπορεί ασφαλώς να συγκριθεί με τη φωτιά αυτής της εβδομάδας στη Βορειοανατολική Αττική. Εκεί βρήκαν τραγικό θάνατο 104 συμπολίτες μας, εδώ έχασε τη ζωή της μια γυναίκα. Εκεί, πολλοί από αυτούς που βρέθηκαν σε θέση ευθύνης έδειξαν εγκληματική αμέλεια ή ανικανότητα, εδώ ο κρατικός μηχανισμός λειτούργησε σχετικά καλύτερα, έστω κι αν δεν μπόρεσε να περιορίσει τη φωτιά στα αρχικά της στάδια. Αποφασιστική ήταν βέβαια αυτή τη φορά η συμβολή του 112, που πριν από έξι χρόνια δεν υπήρχε.

Αποτελεί εκπεφρασμένη αντίληψη της κυβέρνησης – και δικαίως – ότι η αντιμετώπιση των προβλημάτων της καθημερινότητας τίθεται πλέον ως προτεραιότητα στη στρατηγική της. Ειδικά μετά το αποτέλεσμα των πρόσφατων ευρωεκλογών, όπου το εκλογικό σώμα «φλερτάρισε» και με δυνάμεις του υπερδεξιού χώρου, οι οποίες ενίοτε λειτουργούν και ως «κυτίο παραπόνων». Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, διαφημίστηκε πολλάκις η μάχη εναντίον της ακρίβειας, όπως και η καθημερινή δυσανεξία με τη γραφειοκρατία ή η πάταξη της βίας και της παραβατικότητας.

 Δεν χρειάζεται να προειδοποιήσουν οι επιστήμονες. Ολοι μας αντιλαμβανόμαστε ότι οι αλλαγές στο κλίμα προμηνύουν ένα ακόμη χειρότερο κοντινό μέλλον. Δεν αρκεί πλέον να διαπιστώνεται το πρόβλημα. Δεν πάει άλλο. Eχει φτάσει η ώρα να γίνει κάτι.  Ο κίνδυνος δεν είναι μια θεωρία που διατυπώνεται σε έναν κλειστό κύκλο ακαδημαϊκών και ειδημόνων. Είναι μέρος της καθημερινότητας των προαστίων της ελληνικής πρωτεύουσας και πολλών άλλων περιοχών της χώρας μας.

 Από τις εθνικές κάλπες του 2023 κι έπειτα, ο ΣΥΡΙΖΑ ασχολείται μόνο με τα εσωκομματικά του θέματα. Στην παρούσα φάση, λόγω της διαδικασίας ανάδειξης αρχηγού από τη βάση που έχει προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο, το ίδιο συμβαίνει και στο ΠΑΣΟΚ (σε μικρότερο βαθμό, φυσικά). Κι αν για το κόμμα της Κεντροαριστεράς έχει ήδη οριστεί η ημερομηνία λήξης αυτής της εσωστρεφούς περιόδου, η αξιωματική αντιπολίτευση φαίνεται παραδομένη στις εσωτερικές της έριδες. Γι' αυτό πλέον το ζήτημα δεν αφορά μόνο τα στελέχη της. Επηρεάζει ξεκάθαρα τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Είμαστε γενικά ένας λαός που γκρινιάζει. Oλα μάς φταίνε: το κράτος, η κυβέρνηση, η Βουλή, τα κόμματα, τα μέσα ενημέρωσης, οι δυνάμεις ασφαλείας, η Ευρώπη, ο δήμαρχος, ο γείτονας. Σε κανέναν δεν έχουμε εμπιστοσύνη. Κι ούτε αισιοδοξούμε ότι τα πράγματα θα φτιάξουν. Αυτό αντανακλάται και στη συναισθηματική μας κατάσταση: η Ελλάδα ήταν στην 64η θέση φέτος στον παγκόσμιο δείκτη ευτυχίας, πάντα τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, έχοντας κατρακυλήσει μάλιστα και έξι θέσεις σε σχέση με πέρυσι.

Συνεχίζει επειδή η ρητορική και οι εμμονές της εν λόγω πλευράς του πολιτικού φάσματος φαίνεται πως έχουν απήχηση σε μια μερίδα πολιτών. Δυστυχώς, έστω κι αν αποτελούν μειοψηφία, οι άνθρωποι που είναι έτοιμοι να πιστέψουν σε fake news, τα οποία τροφοδοτούν την Ακροδεξιά, βρίσκονται ανάμεσά μας. Κι οι πολέμιοι των ανοιχτών κοινωνιών δεν χάνουν ευκαιρία να εκμεταλλεύονται τα κατώτερα ένστικτά τους προκειμένου να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη.

Αυτό είναι ένα από τα πολλά, υπαρκτά, διλήμματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι οι δημοσιογράφοι, είτε είναι ρεπόρτερ είτε είναι στελέχη των δημοσιογραφικών οργανισμών στους οποίους εργάζονται, σε μια εποχή που οι καταναλωτές των μιντιακών προϊόντων δείχνουν να εκτιμούν περισσότερο την ταχύτητα. Η αφορμή για ένα ντιμπέιτ με το παραπάνω ερώτημα – το οποίο παρουσιάζουν σήμερα «ΤΑ ΝΕΑ», ανοίγοντας τον σχετικό δημόσιο διάλογο – δόθηκε από την είδηση πως το Bloomberg News απέλυσε τουλάχιστον μία δημοσιογράφο και επέβαλε πειθαρχικά μέτρα σε άλλους επειδή έσπασαν το υπό συζήτηση εμπάργκο.

Αλλωστε, όπως δείχνουν τα στοιχεία, τα έσοδα των τραπεζών από τις προμήθειες είναι κατά μέσο όρο 15% ανεβασμένα, ενώ στην επιβολή υψηλών προμηθειών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό το γεγονός πως οι ηλεκτρονικές συναλλαγές δεν είναι ο απαράβατος κανόνας στη χώρα μας. Αυτό σε συνδυασμό με τα πολύ χαμηλά επιτόκια καταθέσεων και τη δύσκολη πρόσβαση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων σε τραπεζικό δανεισμό δυσχεραίνει την καθημερινότητα των τελευταίων.