Μέρμηγκα Καρολίνα

Λέγονταν «ετησίαι» και υπήρχαν πάντα. Υπήρχαν το 700 π.χ. σύμφωνα με γραπτές αναφορές. Υπήρχαν την εποχή του Αριστοτέλη, που τις βάφτισε και τις εξήγησε στα «Μετεωρολογικά» του: πνέουν, όρισε, μετά το θερινό ηλιοστάσιο στις 21 Ιουνίου και την ανατολή του αστερισμού του «Κυνός» στις 25 Ιουλίου, με πιο λαμπρό αστέρι τον Σείριο. Επνεαν, είπαν μερικοί, […]

Οι παραλληλισμοί της πλοκής των «Μαθημάτων», του νέου βιβλίου του βρετανού βραβευμένου συγγραφέα, με το πραγματικό βιογραφικό του είναι πολλοί

Στις 3 Ιανουαρίου 1889, βγαίνοντας από το σπίτι όπου φιλοξενείτο στο Τορίνο, ο Φρίντριχ Νίτσε είδε στην άκρη του δρόμου έναν αμαξά να μαστιγώνει άγρια το άλογό του. Αμέσως έτρεξε προς τα εκεί και αγκάλιασε με τα δυο του χέρια το ζώο από τον λαιμό, κλαίγοντας με λυγμούς. Κατόπιν, αφού παραλίγο να συλληφθεί ως ταραχοποιός, […]

Αγαπώ με πάθος τις εφημερίδες. Εχω ανάγκη να υπάρχουν στον κόσμο όπου ζω. Ισως κι εσείς που διαβάζετε αυτή τη στιγμή να αισθάνεστε το ίδιο, δεν ξέρω όμως αν αισθάνεστε όπως εγώ την αγωνία ότι είναι πολύ πιθανόν σε λίγο καιρό να μην υπάρχουν. Ισως δεν έχετε φίλους που λένε «ενημερώνομαι όσο θέλω από το […]

Στις 20 Ιανουαρίου 1961, στην τελετή ορκωμοσίας του προέδρου Κένεντι, ο Ρόμπερτ Φροστ ανέβηκε στο πόντιουμ για να διαβάσει το ποίημα του «Dedication» («Αφιέρωση») που είχε γράψει ειδικά για την περίσταση. Ηταν η πρώτη φορά που διαβαζόταν ποίηση σε αμερικανική προεδρική ορκωμοσία, το είχε ζητήσει ο Κένεντι – μετά, όπως ξέρουμε, καθιερώθηκε. Εκείνη τη μέρα ο […]

Η σύρραξη, δηλητηριώδης, έχει γενικευτεί: ποιοι τελικά δικαιούνται να μιλούν; Ζούμε σε έναν κόσμο που μάλλον δεν περιέχει περισσότερη φρίκη από όση περιείχε παλιά, αλλά που σίγουρα η φρίκη του «επικοινωνείται» καλύτερα. Πάντα υπήρχαν πόλεμοι, φτώχεια, αρρώστιες, εγκλήματα πίσω από τις κλειστές πόρτες και οι χωρίς στον ήλιο μοίρα, αλλά τώρα οι πόρτες και οι […]

Ο «Υμνος εις την Ελευθερίαν» του Σολωμού δεν γράφτηκε μόνο για μια στιγμή της Ιστορίας: συμμετείχε στην Ιστορία. Αυτό μας υπενθύμισε προχθές ο Διονύσης Καψάλης, ξεκινώντας τη συναρπαστική σειρά συζητήσεων που επιμελείται με θέμα «Η Ελευθερία των “Αλλων”» στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών (10, 14 και 22/6, 11/7, Πειραιώς 260). Η Ιστορία, την ίδια […]

Τον καφέ για το γραφείο τον παίρνει κάθε πρωί από το ίδιο μέρος. Το έχει διαλέξει γιατί εκεί έχουν καλό καφέ και δεν τον χρεώνουν ό,τι θέλουν. Γνωρίζει πολύ καλά τις τιμές του καφέ, δεν τρελάθηκε να τον πληρώνει χρυσάφι. Γνωρίζει τις τιμές, γνωρίζει την αγορά. Γνωρίζει τα συναλλάγματα, τους μισθούς (υποθετικούς και αληθινούς, χρωστούμενους […]

Χθες το πρωί, την επομένη των εκλογών, ο πόνος στους δρόμους ήταν για τον πόντο που χάσαμε στο μπάσκετ. Λυπάμαι που σας το λέω, αλλά είναι αλήθεια. Περπατώντας και κρυφακούγοντας κατά το συνήθειό μου τους περαστικούς, οι κουβέντες ήταν κυρίως για την Ευρωλίγκα. Επιασε το αφτί μου και κάτι για φόρους, και μια γκρίνια για […]

Η μεταφορά ενός αντικειμένου. Η έλλειψη αντιστάσεων. Η διδασκαλία. Τα έθιμα και οι παγιωμένες συνήθειες και πρακτικές που διατηρούνται από γενιά σε γενιά. «Δεν είναι η λατρεία μιας τέφρας, αλλά η διατήρηση μιας φωτιάς» (Γκούσταβ Μάλερ). «Είναι η ψευδαίσθηση μιας μονιμότητας» (Γούντι Αλεν). Τι είναι παράδοση; Ολα τα παραπάνω ισχύουν. Πριν από λίγες μέρες παρακολουθήσαμε […]

Ηρθε στον ύπνο μου με κουτρουβαλιαστή τρεχάλα, ξαναμμένος όπως πάντα και βιαστικός να ξαναφύγει. Είχε πολλά να κάνει· να τρέξει, να σκαρφαλώσει, να χωθεί κάπου και να ψάξει, ν’ ανακαλύψει. Να περιμαζέψει, να σώσει, να το δείξει μετά σε όλους. Να το μοιραστεί. Είχε, όπως πάντα, τις τσέπες του γεμάτες θησαυρούς: καρφιά, βώλους, βότσαλα, σπάγκους, […]

Πιο δυνατή ίσως από κάθε άλλη είναι η μνήμη μιας ελευθερίας. Μιας στιγμής της ζωής μας που σαν να άνοιξε μπροστά μας ένα παράθυρο ως τότε κλειστό, κι εμείς όχι απλώς πήγαμε να δούμε τη θέα, αλλά και σκαρφαλώσαμε στο περβάζι του και το δρασκελίσαμε. Γι’ αυτό, αγαπητοί αναγνώστες, μη χλευάσετε έναν μικρό φόρο τιμής […]

Η Επανάσταση του 1821 όπως τη ζει ο γάλλος ήρωας του βιβλίου του Γρηγόρη Β. Ράπανου «Κραυγή Ελευθερίας»

Τον Μάρτιο του 1857, σε ένα ιπποδρόμιο στη Σαβάνα της Πολιτείας Τζόρτζια, έγινε το μεγαλύτερο σκλαβοπάζαρο στην ιστορία των ΗΠΑ («The Weeping Time»): ο Pierce M. Butler δημοπράτησε μέσα σε δυο μέρες 436 άντρες, γυναίκες και παιδιά που κρατούνταν στους στάβλους για τα άλογα. Εγιναν όμως και πολλά άλλα εκείνη τη χρονιά, όπως ότι η […]

Τριάντα έξι αγόρια και κορίτσια καθισμένα απέναντί μου, δευτεροετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Εκείνα παρακολουθούν μια συμφοιτήτριά τους να διαβάζει απόσπασμα από ένα λογοτεχνικό βιβλίο, κι εγώ παρακολουθώ εκείνα. Πρόκειται για διάλεξη της «Αφηγηματικής Ιατρικής» του μαθήματος «Ανθρωπιστικά Θέματα», που γίνεται στο πλαίσιο της ένταξης των ανθρωπιστικών επιστημών στην Ιατρική. Πιο συγκεκριμένα, […]

Τις μέρες που πέρασαν περπάτησα και πάλι στα πρώτα ανοιξιάτικα μονοπάτια. Πάτησα χορτάρι, βούτηξα τα δάχτυλά μου σε νερά και, όπως κάθε χρόνο, έψαξα να σιγουρευτώ ότι είχα και φέτος μαζί μου τις λέξεις που χρειαζόμουνα. Ναι, τις είχα: «Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα, έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια […]

Πριν από ακριβώς 60 χρόνια, η Χάνα Αρεντ ξεγύμνωσε το κακό. Το έγδυσε από τα κοστούμια του, τη φαντασμαγορία του, τον μύθο του, και μας το παρέδωσε γυμνό, ξεκάθαρο και γνώριμο. Γιατί θυμίζει κάτι που μπορεί και να βλέπουμε στον καθρέφτη. Τον Φεβρουάριο του 1963 το περιοδικό The New Yorkerδημοσίευσε το άρθρο «Ο Αϊχμαν στην […]

Ξέρω, ξέρω. Λουλουδάκια, σοκολατάκια και μπαλόνια για μια ξενόφερτη γιορτή των εμπόρων. Σας ακούω που γκρινιάζετε, όμως δεν συμφωνώ: ο σημερινός εορτασμός του Αγίου Βαλεντίνου μάς ταιριάζει γάντι. Ναι, εμάς εδώ στην Ελλάδα. Γιατί εμείς εδώ, σε αντίθεση με άλλες χώρες, γιορτάζουμε την έναρξη των πολέμων μας (28η Οκτωβρίου, 25η Μαρτίου), το εναρκτήριο σάλπισμα μαχών […]

Την περασμένη εβδομάδα θυμηθήκαμε, αν έπρεπε να το θυμηθούμε, πόσο χρειαζόμαστε τους ήρωες. Με συγκίνηση που κάποιοι χαρακτήρισαν εντυπωσιακή ως προς την ένταση και γενικότητά της πενθήσαμε τον χαμό δυο νέων αντρών. Και ακούστηκε, ξανά, η κραυγή «αθάνατος». Δεν γνωρίζω άλλη χώρα όπου να ηχεί στις κηδείες (και ιδιαίτερα τις «επίσημες») αυτή η λέξη. Αθάνατος. […]

Αν και είμαι ο τελευταίος άνθρωπος στον πλανήτη που θα μπορούσε να μιλήσει για τη θεωρία της σχετικότητας (δεν καταλαβαίνω ούτε πώς δουλεύει το τηλέφωνο), τελευταία την αισθάνομαι ολόγυρά μου. Για την ακρίβεια, την αισθάνομαι να με συμπιέζει σαν ακορντεόν. Σαν τον χρόνο που τόσο καιρό τώρα απλωνόταν και ξαφνικά στένεψε, πύκνωσε, στριμώχτηκε, και μέσα […]

«Μη βρει χώρο στην ψυχή σου, στην καρδιά σου, στις πράξεις σου, στις επιλογές που θα κάνεις, καμία από τις ολέθριες εκείνες αφορμές με τις οποίες κινδύνευσαν να ματαιωθούν όλες οι θυσίες, οι αγώνες, τα αίματα που χύθηκαν για την ελευθερία μας. Μη συγχωρήσεις σε κανέναν να κάνει το παραμικρό απ’ όσα κινδύνευσε να σπαραχθεί […]

«Τα χρόνια εκείνα, γαλουχηθήκαμε από τους γονείς μας με την Ελλάδα μέσα στην ψυχή μας. Πώς να ξεχάσω, στην Ανακωχή, τον πατέρα μου με το λεξικό στο χέρι, να οδηγεί τη μαμά να ράψει την ελληνική σημαία; Ενα σεντόνι κόπηκε σε λωρίδες, οι μισές βάφτηκαν σε μελάνι μπλε. Και οι ελευθερωτές διερωτώντο πού βρέθηκαν ξαφνικά […]

Δεν ξέρω πότε την πρωτάκουσα τη φωνούλα. Ισως ήταν εκείνο το βράδυ που περπατούσα κάτω από την παγωμένη λάμψη μιας πανσελήνου: «Τι ωραίο φεγγάρι απόψε», είπα. – Φεγγάρι; Τυρί είναι. Μάλλον πάντα εκεί ήταν, αλλά δεν είχα ρυθμίσει ακόμα τους πομπούς μου. Εκτοτε πάντως την ακούω συνέχεια. Περνώντας, για παράδειγμα, έξω από μια εκκλησία τις […]

Ας σε ονομάσω Σαμίρα. Δεν είναι το αληθινό σου όνομα, γιατί το αληθινό τώρα πια το κρύβεις. Oπως κρύβεσαι κι εσύ. Ελπίζω δηλαδή να κρύβεσαι, και να μη χτύπησε η πόρτα σου όπως χτύπησε της Νάζια, μητέρας τεσσάρων παιδιών που επί τρεις μέρες δεκαπέντε Ταλιμπάν τής ζητούσαν να τους μαγειρέψει: «Είμαι φτωχή, με τι να […]