Η συνολική αξιολόγηση των ενεργειών και των δομών διαχείρισης των καταστροφών είναι αρνητική. Και τούτο, όχι μόνο λόγω των ιδιαίτερα επαχθών αποτελεσμάτων των πρόσφατων πυρκαγιών, αλλά και εξαιτίας της διαχρονικής αποτυχίας τους.
Η πολιτική προστασία παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με τις λοιπές δημόσιες πολιτικές, πλην όμως η αποτυχία όσων την ασκούν καθίσταται πρόδηλη, αφού συνοδεύεται από ανθρώπινα θύματα. Και εκ μόνον του λόγου αυτού θα έπρεπε να αποτελεί μια δημόσια πολιτική προτεραιότητας, κάτι το οποίο ωστόσο δεν συμβαίνει.
Συμβαίνει, μάλιστα, ακριβώς το αντίθετο: η πολιτική προστασία, είτε στην εκδοχή της ως μια ειδικότερη πολιτική των Ενόπλων Δυνάμεων είτε στη νεότερη, υπερδεκαετή πορεία της ως «εκκοσμικευμένης» πολιτικής της οποίας η διαχείριση γίνεται από πολιτικά στελέχη, έχει συναντήσει την απαξίωσή της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη διοικητική αργκό οι διευθύνσεις και τα τμήματα πολιτικής προστασίας χαρακτηρίζονται ως «ψυγεία». Σ’ αυτά καταλήγουν, συνήθως, υπάλληλοι που δεν είναι φιλικά προσκείμενοι προς την κυβέρνηση ή είναι, απλώς, «περίεργοι».
Δεκαέξι χρόνια μετά τη δημιουργία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, της μοναδικής μεταρρύθμισης με θετικό πρόσημο στη μεταστρατιωτική εποχή της πολιτικής προστασίας, ο απολογισμός είναι αρνητικός, διότι: το θεσμικό πλαίσιο της πολιτικής προστασίας πάσχει από πολυνομία, φορμαλισμό, έλλειψη επιχειρησιακής ετοιμότητας και πολυαρχία.
Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έχει απισχνανθεί ήδη από τη στιγμή της δημιουργίας της και οι περιφερειακές υπηρεσίες της είναι εξαιρετικά αδύναμες.
Το προσωπικό τόσο των κεντρικών όσο και των περιφερειακών διευθύνσεων και τμημάτων πολιτικής προστασίας είναι, εν πολλοίς, ακατάλληλο. Το 40% των υπηρετούντων ανήκουν σε διαφορετικές ειδικότητες από εκείνες που επιτάσσει ο νόμος.
Παρατηρείται διασπάθιση πόρων σε έργα μηδενικής προστιθέμενης αξίας. Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία διατέθηκαν για τον εκσυγχρονισμό της πολιτικής προστασίας περισσότερα από 100 εκατομμύρια ευρώ.
Προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα θα πρέπει:
Α) Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας να αναβαθμιστεί σε Ανεξάρτητη Υπηρεσία Διαχείρισης Καταστροφών και να στελεχωθεί με αξιοκρατικό και διαφανή τρόπο από κατάλληλο προσωπικό. Η ΓΓΠΣ πρέπει να είναι μόνη υπεύθυνη για την εκπόνηση των προτεραιοτήτων πολιτικής, το επιχειρησιακό σχέδιο αντιμετώπισης καταστροφών, την παρακολούθηση της εφαρμογής και την αξιολόγησή του. Η Υπηρεσία πρέπει να έχει μια αντένα σε κάθε διοικητική περιφέρεια. Αυτές υπακούουν στις επιχειρησιακές κατευθύνσεις της Υπηρεσίας και στις εντολές του γενικού γραμματέα της περιφέρειας.
Β) Το στάδιο της πρόληψης των καταστροφών πρέπει να οργανωθεί με ευθύνη της Υπηρεσίας με τη μέγιστη δυνατή ευελιξία και ενσωμάτωση προσώπων και οργανώσεων με ειδική γνώση και εμπειρία.
Γ) Η Υπηρεσία οφείλει να εκπονήσει και θέσει σε ισχύ κανόνες για την απογραφειοκρατικοποίηση των διαδικασιών αποκατάστασης των ζημιών.
Περιττό να αναφερθεί ότι ένα τέτοιο σχέδιο αναδιοργάνωσης της ΓΓΠΠ προϋποθέτει την αποκομματικοποίηση της δημόσιας πολιτικής, κάτι το οποίο πρέπει να ξεκινήσει από τη μη ανάμειξη της κυβέρνησης στην επιλογή των αρχηγών των Σωμάτων που εμπλέκονται στη διαχείριση των καταστροφών.
Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι πρώην βουλευτής και εμπειρογνώμων Δημόσιας Διοίκησης