Η επανεμφάνιση του πρασίνου στα καμένα δάση είναι πάντα μια εικόνα από το μέλλον! Οπως λένε δασικοί, στα καμένα πευκοδάση η αποκατάσταση μπορεί να επέλθει ύστερα από 15 έως 20 χρόνια. Ωστόσο, εκεί όπου υπάρχουν έλατα ο χρόνος αποκατάστασης ξεπερνάει τα 50 – και σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται ακόμα περισσότερα χρόνια. Αυτό σημαίνει πως οι γενιές που είδαν τα δάση από έλατα να καίγονται είναι πολύ δύσκολο να τα ξαναδούν!
Μετά τις τελευταίες καταστροφικές πυρκαγιές με τους δεκάδες νεκρούς, τους εκατοντάδες τραυματίες και τις ανυπολόγιστες καταστροφές άρχισε και πάλι η συζήτηση αν πρέπει να περιοριστούμε στη φυσική αναγέννηση ή να γίνεται αναδάσωση με βασικό ερώτημα αν είναι ορθό ή όχι να περιοριστεί ο αριθμός των πεύκων, τα οποία καίγονται παρά πολύ γρήγορα σε σχέση με άλλα είδη δέντρων.
«Ολα τα δέντρα καίγονται. Το ερώτημα είναι όχι ποιο δέντρο καίγεται πιο αργά, αλλά πώς θα οργανωθούν οι καμένες περιοχές, να μην αλλάξουν οι χρήσεις γης και να δοθεί έμφαση στη φυσική αναγέννηση που πάντα συμβαίνει στα μεσογειακά οικοσυστήματα» υποστηρίζει η καθηγήτρια Οικολογίας στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μαργαρίτα Αριανούτσου και συμπληρώνει: «Στο μεσογειακό περιβάλλον όλα καίγονται. Αν επέμβουμε, πώς θα διατηρηθεί η βιοποικιλότητα; Το σημαντικό είναι να δοθεί έμφαση στη διαχείριση των σημείων όπου υπάρχει επαφή του οικιστικού ιστού με το δάσος».
Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με ειδικούς, στην Πάρνηθα μετά την καταστρεπτική φωτιά του 2007 τα πεύκα κυριαρχούν έναντι των ελάτων. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα αν το ελατόδασος της Πάρνηθας μετατρέπεται σε πευκόδασος. Η απάντηση που δίνουν οι ειδικοί είναι πως μετά τις φωτιές έχουμε αλλαγή στη χλωρίδα.
Το πεύκο αναγεννάται πιο εύκολα. Οι δασικοί λένε πως αν είναι πάνω από δέκα ετών και καούν, έχουν τη δυνατότητα να κρατούν σπόρο. Η βοήθεια με τα κορμοδέματα κι άλλα μέσα προσφέρεται – κυρίως – τον πρώτο χρόνο στα μικρά πεύκα, ηλικίας κάτω των 15 χρόνων. «Ως κυρίαρχο είδος που είναι, δεν αφήνει τα άλλα να αναπτυχθούν» λένε.
Η αποτυχημένη προσπάθεια. Σύμφωνα με ειδικούς, πριν από 30 χρόνια έγινε προσπάθεια να φυτευτούν βελανιδιές στην Πεντέλη, με στόχο να περιοριστούν τα πεύκα, χωρίς ωστόσο μεγάλη επιτυχία. Επειτα, όπως ισχυρίζονται, υπάρχει και ένα άλλο θέμα. Μπορεί να αλλάξεις τα είδη των δέντρων, αλλά τα περισσότερα θέλουν πολύ νερό και έτσι προκύπτει νέο πρόβλημα.
Εκεί όπου μπορεί να γίνει εν μέρει η διαφορά είναι, όπως λένε οι επιστήμονες, κατά μήκος των δρόμων, όπου μπορούν να φυτευτούν δέντρα που δεν έχουν βελόνες, όπως είναι για παράδειγμα η ιτιά και η λεύκα. Κι αυτό, για να περιοριστεί η επέκταση της φωτιάς.
Πιο ευάλωτα. Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Οπως επισημαίνουν, σύμφωνα με έγκυρες μελέτες, όσο εντείνεται η κλιματική αλλαγή τόσο πιο ευάλωτα γίνονται τα δάση σε όλο τον πλανήτη, με συνέπεια περισσότερες, σαρωτικές πυρκαγιές που καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Γι’ αυτό και ο ρόλος της πρόληψης είναι πλέον πολύ σημαντικός.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, βάσει των προβλέψεων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, εκτιμάται ότι την περίοδο 2021-2100 οι θερμές ημέρες θα αυξηθούν από 50% έως 100%, ενώ προβλέπεται αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς κατά 30 επιπλέον ημέρες ανά έτος. Από την αρχή της αντιπυρικής περιόδου έχουν καεί περίπου 86.000 στρέμματα σε Αττική, Κορινθία, Κρήτη, Μαγνησία, Λάρισα και Εύβοια (στοιχεία από το ευρωπαϊκό πληροφορικό σύστημα για τις δασικές πυρκαγιές – EFFIS), εκ των οποίων τα 68.892 σε Νέο Βουτζά – Μάτι και Γεράνεια Ορη – Κινέτα.
Η εκτίμηση των πυρκαγιών της περασμένης εβδομάδας, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της δορυφορικής υπηρεσίας Copernicus Emergency Service (EMS) της ΕΕ, είναι ότι:
n σε Ν. Βουτζά – Μάτι η συνολική καμένη έκταση ανέρχεται σε 12.759 στρέμματα (6.937 στρέμματα οικιστικών περιοχών και 5.825 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων).
n σε Γεράνεια Ορη – Κινέτα κάηκαν 56.133 στρέμματα (53.157 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων και 2.976 στρέμματα οικιστικών περιοχών).