Εκτελέσεις κατ’ εντολήν με πολιτικά κίνητρα

Εναν χρόνο μετά την έναρξη του Εμφυλίου Πολέμου, στις 20 Μαρτίου 1947, δολοφονείται στη Θεσσαλονίκη ο Γιάννης Ζέβγος, αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Είχε διατελέσει υπουργός Γεωργίας στην Εθνική Κυβέρνηση υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Δράστης ο Χρήστος Βλάχος. Συνελήφθη από πολίτες και έναν χωροφύλακα.

Στους αστυνομικούς υποστήριξε ότι σκότωσε τον Ζέβγο, σε αντίποινα για τα βασανιστήρια που είχε υποστεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης για απείθαρχους κομμουνιστές στο Μπούλκες της Γιουγκοσλαβίας.

Οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες υποστήριξαν ότι επρόκειτο για «ξεκαθάρισμα λογαριασμών». Ο «Ριζοσπάστης» υποστήριζε ότι ήταν έγκλημα «μοναρχοφασιστών» και ότι η δολοφονία είχε οργανωθεί από την ΕΣΑ και το Α2 του Γ’ Σώματος Στρατού.

Ο Βλάχος καταδικάστηκε, το 1948, σε δύο χρόνια φυλακή. Δραπέτευσε και διέφυγε στην Αργεντινή. Θα επιστρέψει, ύστερα από χρόνια στην Ελλάδα, και από το Ψυχιατρείο της Λέρου θα δηλώσει, το 1981, στην εφημερίδα «Ακρόπολη» ότι δούλευε στην ελληνική και συμμαχική αντικατασκοπία και δολοφόνησε τον Ζέβγο με εντολή των ανωτέρων του.

Δεν είναι ο μόνος φάκελος πολιτικής δολοφονίας στη Θεσσαλονίκη που παραμένει ανοικτός, ως προς τα πραγματικά αίτια και τους ηθικούς αυτουργούς.

Πρωτομαγιά 1948, Μεγάλο Σάββατο, μια ακόμη πολιτική δολοφονία με θύμα τον υπουργό Δικαιοσύνης Χρήστο Λαδά της κυβέρνησης Θεμιστοκλή Σοφούλη. Ο ατυχής Λαδάς, μόλις είχε βγει από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Πλατεία Καρύτση, όπου με τη σύζυγό του Αλεξάνδρα και τη μικρή κόρη του Ηλέκτρα άναψαν κερί και κοινώνησαν των αχράντων μυστηρίων.

Ο Λαδάς μπήκε στο αυτοκίνητο για να μεταβεί στο υπουργείο. Πριν ξεκινήσει, ο οδηγός Θωμάς Μενουδάκος, ένας νέος ντυμένος σμηνίτης, πλησίασε το αυτοκίνητο και έριξε από το ανοικτό παράθυρο χειροβομβίδα. Ο Λαδάς μεταφέρθηκε με ταξί στον Ερυθρό Σταυρό. Ξεψύχησε στις 10.20 το βράδυ.

Το δελτίο του Δημοκρατικού Στρατού αναφέρει:

1η Μάη 1948 – Ο ελεύθερος σκοπευτής Στάθης Μουτσογιάννης σκότωσε με χειροβομβίδα στο κέντρο της Αθήνας τον δολοφόνο υπουργό της Δικαιοσύνης στη μοναρχοφασιστική κυβέρνηση της Αθήνας, Χρήστο Λαδά.

Κατά τον Γρηγόρη Φαράκο, ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς:

Η αναγγελία της δολοφονίας Λαδά παρουσιάστηκε από το ΔΣΕ ως ένδειξη δυνάμωσης του ένοπλου αγώνα στα αστικά κέντρα. Στην αρχή ο Μουτσογιάννης εμφανίστηκε από την ηγεσία του ΚΚΕ ως λαϊκός ήρωας, ασχέτως εάν αργότερα σχολιάστηκε αρνητικά και επικριτικά η πράξη του, πολύ περισσότερο που αυτό φάνηκε καθαρά ότι δεν ικανοποιούσε καθολικά το δημόσιο αίσθημα.

Μετά τη δολοφονία θα κηρυχθεί στρατιωτικός νόμος και θα απαγορευθεί η δημοσίευση πληροφοριών κατά το στάδιο της ανάκρισης. Με τον Μουτσογιάννη συνελήφθησαν άλλα επτά άτομα. Σε ανακοίνωση του υπουργείου Δημόσιας Τάξης αναφέρονταν ότι «Το Κομμουνιστικό Κόμμα και ο αρχηγός του Μάρκος

έδωσαν την εντολήν και τα χρήματα».

Με συνοπτική διαδικασία τεσσάρων ημερών, 17 με 21 Ιουνίου 1948, έξι εκτελέστηκαν στις 25 Ιουνίου στου Γουδή. Ο Μουτσογιάννης καταδικάστηκε τρις σε θάνατο, αλλά η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια, διότι έδωσε δείγματα ότι «έπαυσε να πιστεύει εις την κομμουνιστικήν ιδεολογίαν».

Ο Μουτσογιάννης θα αποφυλακιστεί το 1964 και αργότερα εξέδωσε το 760 σελίδων αυτοβιογραφικό βιβλίο, αυτοχαρακτηριζόμενος «αθώος και ανύποπτος έφηβος μέχρι της ημέρας εκείνης που τον προκατέλαβαν τα τραγικά γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου».

Ο Χρήστος Λαδάς είχε διακριθεί στη μαχόμενη δικηγορία. Τον Αύγουστο 1925 και τον Φεβρουάριο 1926 ήταν βασικός συνήγορος υπεράσπισης της ηγεσίας του ΚΚΕ στη δίκη με την κατηγορία περί εσχάτης προδοσίας για τη θέση του κόμματος στο Μακεδονικό. Εκλεγόταν βουλευτής στην Αθήνα με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και είχε διατελέσει υφυπουργός Συγκοινωνιών στην κυβέρνηση Βενιζέλου την περίοδο 1930-1932.