Τον Μάιο, οι πιέσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για λήψη προληπτικής γραμμής πίστωσης μετά τη λήξη του τρίτου προγράμματος κορυφώθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παρά την παράλληλη προτροπή της Τραπέζης της Ελλάδος η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Της χαλούσε το στόρι. Κάπως έτσι, φτάσαμε ένα βήμα πριν από τη λήξη του τρίτου Μνημονίου που σημαίνει πρακτικά το τέλος των φθηνών δανεικών από τον ESM και το τέλος της κατ’ εξαίρεση αποδοχής των ελληνικών ομολόγων από την ΕΚΤ (άρση του waiver ανακοινώθηκε χθες), μείναμε με σκληρές μνημονιακές δεσμεύσεις και ενισχυμένη εποπτεία τύπου προληπτικής γραμμής για δεκαετίες και η χώρα απειλείται να βρεθεί για μία ακόμα φορά στην ανάγκη προσφυγής στην ευρωζώνη για βοήθεια. Στις Βρυξέλλες με φόντο τις εξελίξεις στην Ιταλία και τον κίνδυνο να εκδηλωθεί ένα τσουνάμι ικανό να χτυπήσει ολόκληρη την ευρωζώνη από τον Σεπτέμβριο, αναλόγως των τελικών αποφάσεων δημοσιονομικής πολιτικής της ιταλικής κυβέρνησης, προετοιμάζονται αθόρυβα για τα χειρότερα. Ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι καταστρώνεται ήδη ένα «ringfence», ένα κυκλικό δίχτυ ασφαλείας, προκειμένου να προστατευθούν κυρίως οι πιο ευάλωτες οικονομίες των χωρών που βγήκαν πρόσφατα από τα προγράμματα οικονομικής στήριξης. Η Ελλάδα αποτελεί για μία ακόμα φορά «ειδική περίπτωση».

Στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες υπάρχει ήδη ανησυχία για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να αναγκαστεί να ζητήσει προληπτική γραμμή στήριξης τους επόμενους μήνες εάν ο συνδυασμός των πολιτικών εξελίξεων στην Ιταλία και της οικονομικής κατάρρευσης στην Τουρκία προκαλέσουν ένα νέο κύμα έντονων αναταράξεων στις αγορές, κλείνοντας οριστικά την πόρτα της εξόδου για νέες εκδόσεις χρέους.

Η χώρα μέχρι τώρα δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει από τον θάλαμο απομόνωσης. Οι αγορές πρακτικά είναι ήδη κλειστές.

Οι αποδόσεις των δεκαετών ομολόγων, οι οποίες είχαν υποχωρήσει τον περασμένο Φεβρουάριο έως και το 3,6%, κινούνται έντονα ανοδικά. Χθες στους δεκαετείς τίτλους η απόδοση ήταν πάνω από 4,2%, στους πενταετείς πάνω από 3,2%. Απαγορευτικό κόστος για άμεση έκδοση νέων ομολόγων. Τα σενάρια μιας έκδοσης πέριξ της ημερομηνίας της 20ής Αυγούστου έχουν σκιστεί.

Αντίθετα, οι φόβοι ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί δραστικά από τον Σεπτέμβριο μεγαλώνουν. Σε λίγες μέρες, η ιταλική κυβέρνηση θα μπει στην τελική ευθεία για τη κατάρτιση του προϋπολογισμού του επομένου έτους. Λέγκα και Πέντε Αστέρια έχουν δώσει υποσχέσεις για τη μείωση των φορολογικών συντελεστών στο εισόδημα και παράλληλη καθιέρωση μιας μορφής ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, συνολικού κόστους, σύμφωνα με αναλυτές, άνω των 100 δισ. ευρώ. Η Κομισιόν, αν προχωρήσουν τα σχέδια, δεν θα μπορεί παρά να βγάλει κόκκινη κάρτα στην Ιταλία με το δημόσιο χρέος των 2,3 τρισ. ευρώ. «Η Ιταλία δίνει ήδη σεισμικές δονήσεις στις αγορές» σημειώνει ευρωπαϊκή πηγή διαβλέποντας τον κίνδυνο τσουνάμι να ζυγώνει. Αν εκδηλωθεί τελικά, η Ελλάδα δεν θα έχει άλλον δρόμο από την προσφυγή σε προληπτική γραμμή στήριξης, εκτιμάται από διπλωματικές πηγές.

Το επιχείρημα στη βάση του οποίου απορρίφθηκε η προληπτική γραμμή από την ελληνική κυβέρνηση, ήταν πως δεν χρειάζεται δεδομένου ότι έχει χτιστεί ένα μαξιλάρι διαθεσίμων ύψους 24,1 δισ. ευρώ, ικανό να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για τους επόμενους 22 μήνες. Το «μαξιλάρι» βρίσκεται στη θέση του, «κλειδωμένο» σε ειδικό λογαριασμό από τον ESM.

Οι φόβοι αναλυτών όμως είναι πως αν δεν επιβεβαιωθούν τα σενάρια σταδιακής και βιώσιμης επανόδου της Ελλάδας στις αγορές, η χρήση του «μαξιλαριού» θα στείλει τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε πολλαπλάσια ύψη, χτυπώντας τράπεζες και επιχειρήσεις οι οποίες θα βρεθούν και πάλι σε αδιέξοδο χρηματοδότησης. Το Δημόσιο θα έχει «μαξιλάρι», οι τράπεζες όμως ήδη από τις 21 Αυγούστου χάνουν τη δυνατότητα φθηνής χρηματοδότησης από την ΕΚΤ μετά την απώλεια του waiver.

ΣΤΗ ΔΕΘ

Αγνοούν τα μηνύματα, και ετοιμάζουν προεκλογικό πακέτο

Οι κίνδυνοι αυτοί δεν φαίνεται να απασχολούν την κυβέρνηση. Κόντρα στα προειδοποιητικά σήματα τα οποία εξέπεμψε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, ο Αλέξης Τσίπρας προετοιμάζεται να ανακοινώσει πακέτο παροχών με ορίζοντα τριετίας στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο. Ενα προεκλογικό πακέτο με βασικά συστατικά τις υποσχέσεις για μειώσεις φόρων εισοδήματος και ΕΝΦΙΑ, τις οποίες κατά πάσα πιθανότητα δεν θα υλοποιήσει ποτέ η δική του κυβέρνηση, αν οι δημοσκόποι προβλέπουν σωστά το αποτέλεσμα της κάλπης. Το ισχυρό χαρτί του Πρωθυπουργού θα παιχτεί στο μέτωπο των συντάξεων. Πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχει «θετική αύρα» στις Βρυξέλλες αναφορικά με το ενδεχόμενο να μην επιβληθούν τελικά από την 1η Ιανουαρίου 2019 οι προνομοθετημένες μειώσεις στις συντάξεις, εφόσον επιβεβαιωθούν οι στόχοι επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ. Η υπουργός Εργασίας Εφη Αχτσιόγλου με δηλώσεις της (στην ΕΡΤ) εξέφρασε βεβαιότητα για την επίτευξη των στόχων και ερωτηθείσα για το εάν θα κοπούν ή όχι οι συντάξεις είπε: «Ολοκληρώνουμε το πρόγραμμα και θα δούμε όλα τα περιθώρια ώστε να μη γίνουν οι μειώσεις. Εκτιμώ ότι θα τα καταφέρουμε».

Παρότι η Κομισιόν φαίνεται να στηρίζει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, κανείς δεν μπορεί να προδιαγράψει κλειδωμένες αποφάσεις. Η στάση των αγορών, του Eurogroup και της Γερμανίας παραμένει αδιευκρίνιστη. Το συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης αλλά και το γερμανικό Κοινοβούλιο ανά εξάμηνο θα ελέγχουν την οικονομία, τις προοπτικές της και την τήρηση των δεσμεύσεων προκειμένου να απελευθερώνουν σταδιακά ορισμένα από τα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Νωρίτερα από όλα αυτά, όμως, ενδεχομένως τα σχέδια να ανατραπούν με οδηγό την Ιταλία.