Στο στόχαστρο λυσσαλέας επίθεσης

«Ποτέ άλλοτε δεν είχε μπει η Ευρωπαϊκή Ενωση στο στόχαστρο μιας επίθεσης τόσο γενικευμένης και τόσο λυσσαλέας. Απειλείται σήμερα η ίδια της η ύπαρξη»:  τον κώδωνα του κινδύνου τον κρούει αυτή τη φορά, μέσω της «Monde», ο Φρανσουά Ζερέ, ένας γάλλος ειδικός σε θέματα γεωστρατηγικής. Δεν είναι ο μόνος που βλέπει μια επίθεση να εξελίσσεται σε τέσσερα παράλληλα μέτωπα, το Ιράν, το εμπόριο, την άμυνα και τη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, με επικεφαλής πρωτίστως τον Ντόναλντ Τραμπ.

«Η Ευρώπη της πνευματικής δύναμης, η Ευρώπη της υψηλής τεχνολογίας, εκείνη που ετίθετο επικεφαλής ενός νέου, πράσινου κόσμου βιώσιμης ανάπτυξης, έχει γίνει σήμερα θήραμα» προειδοποιεί. Οι ευθύνες όμως δεν βαρύνουν μόνο τους άλλους, βαρύνουν και τους ευρωπαίους ηγέτες, που στάθηκαν ανίκανοι να οδηγήσουν την ΕΕ σε ένα υψηλότερο επίπεδο ισχύος, εκείνο της πολιτοστρατηγικής αυτονομίας.

ΤΑ ΜΕΤΩΠΑ. Τέσσερα ανοιχτά μέτωπα, λοιπόν. Χωρίς να λάβει έστω και στο ελάχιστο υπόψη τις παραινέσεις της ΕΕ, επισημαίνει ο Φρανσουά Ζερέ, ο Τραμπ αποχώρησε στις 8 Μαΐου από τη συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, επαναφέροντας την τελευταία εβδομάδα τις αμερικανικές κυρώσεις, μαζί με την απειλή δευτερευουσών κυρώσεων εις βάρος των κρατών που θα επιμείνουν να επενδύουν στο Ιράν μετά τις 4 Νοεμβρίου. Σίγουρα, η ΕΕ αντέδρασε.

Πέρα από την προσφυγή στο επονομαζόμενο Blocking Statute του 1996, που έχει στόχο την εξουδετέρωση των εξωεδαφικών επιπτώσεων των αμερικανικών κυρώσεων, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα στηρίξει τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στο Ιράν. Τα μέτρα αυτά, ωστόσο, δεν εγγυώνται επαρκή προστασία, ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ήδη εγκαταλείπουν το Ιράν, τα κράτη της ΕΕ δεν είναι σε θέση να προστατεύσουν τη συμφωνία του 2015.

ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ. Κι έπειτα, ο εμπορικός πόλεμος έχει κηρυχτεί ανοιχτά ήδη από τη Σύνοδο του G7 στις 8 και 9 Ιουνίου. Ο Εμανουέλ Μακρόν τον έχει χαρακτηρίσει παράλογο. Το ΔΝΤ φοβάται μια παγκόσμια ύφεση της τάξης του 0,5% μέχρι το 2020. Αλλά ο Ντόναλντ Τραμπ αδιαφορεί.

Στον τομέα αυτόν, η Βρετανία είναι αντικείμενο μιας άνευ προηγουμένου παρέμβασης. Προεκλογικά, ο Τραμπ είχε εκφράσει την ικανοποίησή του για το Brexit, προσφέροντας τη στήριξή του στο λαϊκιστικό UKIP του Νάιτζελ Φάρατζ. Σήμερα, ο αμερικανός πρόεδρος απειλεί την Τερίζα Μέι να αμφισβητήσει τις αμερικανοβρετανικές εμπορικές συμφωνίες αν αυτή δεν προσχωρήσει στο στρατόπεδο που τάσσεται υπέρ ενός σκληρού Brexit.

Αν αναλογιστεί κανείς τις ειδικές ρήτρες που συνδέουν τις δύο χώρες, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά τεχνολογίας, κατανοεί πόσο σκληρός είναι ο εκβιασμός.

Η ΑΜΥΝΑ. Στο μέτωπο της άμυνας, παραμονές της νατοϊκής Συνόδου της 11ης και 12ης Ιουλίου, ο αμερικανός πρόεδρος έθεσε βίαια υπό αμφισβήτηση την εθνική κυριαρχία της Γερμανίας έναντι της Ρωσίας, επικαλούμενος την ενεργειακή της εξάρτηση με βάση παραποιημένα στατιστικά στοιχεία. Επί της ουσίας, τίποτα το πρωτότυπο: οι ΗΠΑ αρνούνται να χρηματοδοτήσουν την ασφάλεια της ΕΕ, που υποχρεώνεται σε μεγαλύτερες δαπάνες προκειμένου να αγοράζει αμερικανικούς εξοπλισμούς. Ούτε συζήτηση για μια ευρωπαϊκή προτίμηση. Τη νέα σφοδρή κριτική εξηγεί η διττή στάση που κρατά έναντι της Ευρώπης ο Τραμπ, αλλά και ο Τζον Μπόλτον και οι νεοσυντηρητικοί συνεργοί του, οι οποίοι ταλαντεύονται εδώ και είκοσι χρόνια ανάμεσα στην περιφρόνηση για την υποτιθέμενη δειλία των Ευρωπαίων (που απαρνήθηκαν τη βούληση και την ικανότητα να διεξάγουν πολέμους) και την εχθρότητα απέναντι σε αυτήν που θα μπορούσε να αποτελέσει έναν αντίπαλο πόλο στις ΗΠΑ.

ΤΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ. Επιπλέον, η κυβέρνηση Τραμπ, εκμεταλλευόμενη τις ευρωπαϊκές έριδες γύρω από το Μεταναστευτικό, επιδιώκει την αποσάθρωση των παραδοσιακών πολιτικών κομμάτων, ανεξαρτήτως προσανατολισμού. Οι νεοδιορισμένοι αμερικανοί πρεσβευτές στηρίζουν ανοιχτά τις λαϊκιστικές ακροδεξιές δυνάμεις στην Ιταλία, τη Γερμανία, τη Βρετανία και την Κεντρική Ευρώπη.