Ρωσία και Τουρκία, δύο χώρες κρίσιμης σημασίας και υψηλής ευαισθησίας για τα ελληνικά συμφέροντα βρίσκονται στο προσκήνιο, αν και για διαφορετικούς λόγους, που το ελληνικό ΥΠΕΞ όμως τις συνέδεσε σ’ ένα ενιαίο αν και περίεργο γεωπολιτικό πακέτο (!). Αυτονόητο είναι ότι η Ελλάδα θα πρέπει να προστατεύσει την κυριαρχία και τα συμφέροντά της απέναντι σε οποιονδήποτε (Ρωσία, κ.ά.) με όλα τα νόμιμα και διπλωματικώς θεμιτά μέσα, περιλαμβανομένων και των απελάσεων εάν κρίνεται αναγκαίο. Αλλά από το σημείο αυτό μέχρι την προσφυγή σε μια «ρητορική, διδακτική διπλωματία» υπάρχει μεγάλη απόσταση, που εγείρει ερωτηματικά ως προς το τι επιδιώκεται και σε ποιους σχεδιασμούς υπακούει, εάν υπακούει σε κάποιους. Γιατί ο κίνδυνος είναι να μην αποτελεί μέρος κανενός επεξεργασμένου σχεδιασμού και να καταλήγει έτσι στον ανεξέλεγκτο τραυματισμό σχέσεων και ισορροπιών εξαιτίας προσωπικών επιλογών ή φιλοδοξιών. Εκτός βέβαια εάν ο εναγκαλισμός της κυβέρνησης με τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ έχει θολώσει τόσο πολύ τη σκέψη ορισμένων.
Σε κάθε περίπτωση δεν συνιστά υπόδειγμα νηφάλιας αντίδρασης η απάντηση στα «αυθαίρετα μέτρα» μιας χώρας (Ρωσίας) εις βάρος μας η ανακοίνωση – διατριβή (400 λέξεων περίπου) του ΥΠΕΞ στην οποία μεταξύ πολλών άλλων αναφέρεται ότι «η Ρωσία αυτή τη στιγμή δείχνει ως να μη μπορεί να αντιληφθεί τις θέσεις αρχών της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής» (sic) και ότι «απομακρύνεται σταθερά από τις θέσεις που αρμόζουν στο επίπεδο φιλίας», καθώς «πολεμά ως σύντροφος εν όπλοις της Τουρκίας». Γιατί άραγε θα έπρεπε να γίνει αυτή του γεωπολιτικού τύπου η διασύνδεση; Και προφανώς αν η Ρωσία έγινε «σύντροφος εν όπλοις» της Τουρκίας έγινε την τελευταία τριετία, γιατί μέχρι το πρώτο εξάμηνο του 2015 εθεωρείτο επιστήθιος φίλος της χώρας μας από την οποία πολλοί, και η κυβέρνηση, προσδοκούσαν μάλιστα τη σωτηρία! Κατόρθωμα ή άστοχη διασύνδεση; Διασύνδεση που έρχεται όμως σε μια στιγμή που η οικονομία της Τουρκίας φαίνεται να καταρρέει λόγω της άφρωνος οικονομικής πολιτικής Ερντογάν, αλλά και της ραγδαίας και ακραίας επιδείνωσης των σχέσεών της με τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες επιδιώκουν εμφανώς να στριμώξουν οικονομικά την Τουρκία προκειμένου να τη «συνετίσουν πολιτικά». Ωστόσο αυτό μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία ακόμη πλησιέστερα προς τη Ρωσία. Πολλοί συνέλληνες χαίρονται για την οικονομική κατάρρευση της Τουρκίας. Μείζον λάθος. Η Ελλάδα εξυπηρετείται από μια πολιτικά και οικονομικά σταθερή και φιλοδυτική Τουρκία. Εάν μια καταρρέουσα Τουρκία οδηγηθεί σε στενή συμμαχία με τη Ρωσία, αυτή θα αποτελέσει μείζονος σημασίας εξέλιξη – κίνδυνο ιστορικών διαστάσεων (ανατολικό ζήτημα) για τα ελληνικά συμφέροντα. Πολύ περισσότερο εάν οι σχέσεις Ελλάδας – Ρωσίας συνεχίσουν να κατρακυλούν προς τον χειρότερο παρονομαστή.
Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με τη Ρωσία χωρίς καμιά απολύτως προνομιακή θέση ή μεταχείριση, αλλά με πλήρη σεβασμό των εκατέρωθεν απόψεων και συμφερόντων. Και με δεδομένο πάντοτε ότι η χώρα μας είναι μέλος της ΕΕ.
Ολα τα άλλα αποτελούν επικίνδυνες ασκήσεις…
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS