«…στα βράχια στους ψηλούς γκρεμούς να πεδικλώσεις μ’ αλύσων ασύντριφτα δεσμά ατσαλένια, γιατί έκλεψε της πάντεχνης φωτιάς τη φλόγα, – τ’ άνθος σου εσένα – και το χάρισε τ’ ανθρώπου. Τέτοιο κρίμα χρωστάει λοιπόν να μας πλερώσει…». Αισχύλου «Προμηθεύς Δεσμώτης» (μετάφραση Ι. Γρυπάρη)

Στη χώρα μας, ιδιαίτερα με την παρούσα κυβέρνηση, θεωρώ ότι τίποτε πια δεν θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί έκπληξη. Ετσι, το γεγονός ότι ο Πρωθυπουργός συμβουλευόμενος κάποιους γνωστούς του (πιθανώς επιστήμονες) κάλεσε έναν γερμανό εμπειρογνώμονα από το φημισμένο Ινστιτούτο Max Plank του Freiburg της Γερμανίας, για να ηγηθεί της προσπάθειας ανασυγκρότησης της υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας, δεν μου προκάλεσε ιδιαίτερη εντύπωση. Για να είμαι ειλικρινής, πρώτη φορά ακούω το όνομά του ειδικότερα στον χώρο των εμπειρογνωμόνων για τη φωτιά (fire experts). Φυσικά όλα αυτά με αφορμή την μεγάλη πυρκαγιά της Ανατολικής Αττικής που στοίχισε περίπου 100 ανθρώπινες ζωές εκτός των άλλων τεράστιων υλικών καταστροφών και συνεπειών. Περισσότερο πάντως στενοχωρήθηκα από φίλο δασολόγο, που διατέλεσε και ακαδημαϊκός δάσκαλος, ο οποίος με πρωτοφανή βεβαιότητα υποστήριζε ότι βασική αιτία αυτής της τραγωδίας είναι η παλαιότερη πολιτική απόφαση να υπαχθεί η δασοπυρόσβεση στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Τόνιζε πάντως και τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που υποκρύπτονται πίσω από την αεροπυρόσβεση, τις ηλεκτρονικές μεθόδους ανίχνευσης κ.λπ.{ARX}

Προσπάθησα να τον πείσω ότι στον αιώνα που ζούμε τα περισσότερα σύνθετα επιστημονικά προβλήματα (όπως είναι και αυτά της φωτιάς) αντιμετωπίζονται διεθνώς με ολιστικές και κυρίως διεπιστημονικές προσεγγίσεις. Οταν μάλιστα συμβαίνουν πολύνεκρες εθνικές καταστροφές, είναι αυτονόητο να επιδιώκεται ένα minimum συναίνεσης στην κοινωνία και στα πολιτικά κόμματα. Τα παραπάνω πάντως, ενώ γίνονται καθολικά αποδεκτά στη χώρα μας σε επικοινωνιακό επίπεδο, τελικά καταλήγουν σε έπεα πτερόεντα. Αλλά και στον επιστημονικό κόσμο παρατηρείται επιπλέον μία έλλειψη αυτογνωσίας και ένας στείρος ανταγωνισμός με αίτια όχι πολύ καθαρά. Η δε Πυροσβεστική Υπηρεσία πραγματικά επιδιώκει ολοένα και περισσότερες αρμοδιότητες, χωρίς όμως να αναλογίζεται και τις ευθύνες που αναλαμβάνει… Τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ συμβαίνουν κατά μ.ό. 75.000 δασικές πυρκαγιές ανά έτος καίγοντας 7 εκατ. στρέμματα δασικής έκτασης. Δεν συμπεριλαμβάνονται οι φετινές πρόσφατες μεγάλες πυρκαγιές στην Καλιφόρνια οι οποίες κατέκαυσαν 1,2 εκατ. στρέμματα σε έναν ετήσιο αριθμό 6,5 εκατ. στρεμμάτων για 14 πολιτείες. Ενα ποσοστό περίπου 2%-3% από το σύνολο όλων των δασικών πυρκαγιών μεταδίδεται στις παραπλήσιες αστικές περιοχές με αρκετά ανθρώπινα θύματα.

Τις τελευταίες δεκαετίες με την αστικοποίηση, τις επεκτάσεις των πόλεων και των οικισμών, δημιουργήθηκαν περιαστικά περίχωρα μέσα σε ημιδασικές εκτάσεις και διάσπαρτες κατοικίες εντός των δασών. Ετσι υπάρχουν περιοχές μεικτές, όπου ο ορισμός της αστικής πυρκαγιάς εμπλέκεται με αυτόν της δασικής (Urban – Forest Interface). Ενώ λοιπόν η Eπιστήμη της Φωτιάς (Fire Science) έχει κάνει σημαντικές προόδους για πυρκαγιές εντός και μεταξύ των κτιρίων όλον τον προηγούμενο 20ό αιώνα, σήμερα υπάρχει κάποια υστέρηση για τις υπαίθριες πυρκαγιές και ιδιαίτερα για αυτές όπου εμπλέκονται δασικές εκτάσεις με οικισμούς. Επομένως, η ανάγκη συντονισμού και σοβαρότητας όχι μόνο σε μέτρα πρόληψης, αλλά και σε μέτρα καταστολής, είναι εξ αντικειμένου υποχρεωτική. Οι ανταγωνισμοί και οι κάθε είδους λαϊκισμοί κομματικής ή άλλης χροιάς καθίστανται εγκληματικές πολυτέλειες… Σπασμωδικές ενέργειες – όπως αυτές της παρούσας κυβέρνησης – με τυμπανοκρουσίες ότι εν μια νυκτί θα γίνουν σχεδιασμοί πολεοδομικοί, πυροπροστασίας και άλλων φυσικών καταστροφών προοιωνίζονται αβέβαιο και επικίνδυνο μέλλον…

Ο Κυριάκος Παπαϊωάννου είναι ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης