Λίγες ώρες μετά το τρομακτικό δυστύχημα στη Γένοβα, η Ρεπούμπλικα βρήκε ένα διάσημο παιδί της, τον Ρέντσο Πιάνο, που βρισκόταν στην πόλη για ένα πρόγραμμα του CERN. «Ο θάνατος αυτών των ανθρώπων είναι άδικος και φρικτός», είπε ο σπουδαίος αρχιτέκτονας. «Και δεν οφείλεται σε ατυχία ούτε στην τοπογραφία της πόλης. Δεν πιστεύω στη μοιρολατρία, που θεωρεί ανεξέλεγκτη την αναρχία της φύσης, των κεραυνών και της βροχής. Οι γέφυρες δεν πέφτουν μόνες τους».

Στο άλλο άκρο της μοιρολατρίας, συνέχισε ο Πιάνο, βρίσκεται η επιστήμη. Η Ιταλία είναι μια χώρα λαμπρών επιστημόνων, αλλά δεν εφαρμόζει κάτι που προηγείται της συντήρησης και λέγεται διάγνωση. Στην ιατρική τίποτα δεν γίνεται χωρίς διάγνωση. Με τον ίδιο τρόπο, σαν ζωντανά όντα, πρέπει αντιμετωπίζουμε τις γέφυρες, τα σπίτια, όλες τις κατασκευές. Μόνο με μια διαγνωστική προσέγγιση μπορούμε να βγούμε από τον πολιτισμικό σκοταδισμό, από το «κατά τη γνώμη μου είναι έτσι», και να εισέλθουμε στο πεδίο των επιστημονικών βεβαιοτήτων. Μόνο αν γνωρίζουμε με ακρίβεια την κατάσταση όλων των κατασκευών μπορούμε να προστατεύσουμε και να σώσουμε, μαζί με τις γέφυρες, τον πολιτισμό μας.

Οι γέφυρες δεν πέφτουν επειδή έπεσαν δυνατοί κεραυνοί, όπως οι άνθρωποι δεν καίγονται επειδή φύσηξαν λάθος άνεμοι (και οι στρατιωτικοί δεν απελευθερώνονται επειδή παρενέβη η Παναγία η Ελευθερώτρια, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία). Εξίσου παραπλανητικός είναι ο καταλογισμός των ευθυνών στους κακούς ξένους: η μνημονιακή Ευρώπη δεν φταίει για την κατάρρευση της γέφυρας Μοράντι, όπως ισχυρίστηκε ο Ματέο Σαλβίνι, όπως δεν φταίει για την πολύνεκρη φωτιά στο Μάτι, όπως έγραψε μια μερίδα του ελληνικού Τύπου. Αντιθέτως: οι λαϊκιστές της Ιταλίας χαρακτήριζαν παραμύθια πριν από μερικά χρόνια τις ανησυχίες που είχαν εκφραστεί για τη γέφυρα, όπως οι λαϊκιστές της Ελλάδας διαβεβαίωναν πως ο κρατικός μηχανισμός είναι έτοιμος λίγες μόνο μέρες πριν από την καταστροφή.

Εκτός από τις πολιτικές και ποινικές ευθύνες, υπάρχει κι ένα πρόβλημα που λέγεται δυσπιστία απέναντι στην επιστήμη. Το βλέπουμε στην Ιταλία με τον νόμο που κατάργησε την υποχρεωτικότητα των εμβολίων, το βλέπουμε στην Ελλάδα με τις θεωρίες για τον θεό των Ελλήνων ή την ηθική δύναμη της Αριστεράς. Ας ελπίσουμε τουλάχιστον οι επιστημονικές επιτροπές που ανακοινώθηκαν τις προάλλες από τον Πρωθυπουργό να φέρουν αποτελέσματα και να μη συγκροτήθηκαν για προπαγανδιστικούς σκοπούς.

Ο Ρέντσο Πιάνο λέει και κάτι άλλο. Οτι μια πόλη που περνάει από μια καταστροφή πρέπει να ξαναβρεί γρήγορα την αξιοσύνη και την αγάπη. Αλλιώς πάει στον διάβολο η συνύπαρξη: γίνονται χειρότεροι οι άνθρωποι, ακόμη και τα ζώα. Η αλήθεια είναι πως για τα ζώα δεν έχουμε διαπιστώσει κάτι στην πόλη – αν και τα σκυλιά θα είχαν πολλούς λόγους να εξεγερθούν -, για τους ανθρώπους όμως πρέπει να βρεθούν τρόποι να μαλακώσουν.