Η λαϊκιστική κυβέρνηση της Ιταλίας προσπαθεί να ρίξει την ευθύνη στις Βρυξέλλες. Οι συγγενείς των θυμάτων όμως, όπως και ολόκληρος ο πληθυσμός, απαιτούν να μάθουν γιατί, παρά τις πολλαπλές προειδοποιήσεις, δεν ελήφθη κανένα μέτρο για να αποτραπεί η τραγωδία.
Οπως πολλές γέφυρες στην Ευρώπη και την Αμερική, η μοιραία γέφυρα Morandi ήταν παλιά: χρονολογείται από το 1967. Εχει δεχθεί μεγάλη πίεση από την κυκλοφορία όλο και βαρύτερων οχημάτων. Τη 14η Αυγούστου επλήγη και από κεραυνό. Τίποτα από αυτά όμως δεν εξηγεί την κατάρρευσή της. Μια θεωρία, την οποία υποστηρίζει ο καθηγητής Αντόνιο Μπρέντσιτς, είναι ότι η γέφυρα είχε κατασκευαστικό πρόβλημα: ο Μοράντι χρησιμοποίησε ενισχυμένο σκυρόδεμα για τα στηρίγματα. Μόνο άλλες δύο γέφυρες, στη Βενεζουέλα και τη Λιβύη, κατασκευάστηκαν με αυτόν τον τρόπο, και οι δύο από τον Μοράντι. Αυτή της Βενεζουέλας κατέρρευσε όταν προσέκρουσε πάνω της ένα πλοίο. Εκείνη της Λιβύης έκλεισε πέρυσι όταν επιθεωρητές ανακάλυψαν ρωγμές.
ΤΟΥΣ ΦΤΑΙΝΕ ΟΙ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ. Ο υπουργός Εσωτερικών Ματέο Σαλβίνι, πάλι, προτιμά να καταλογίζει την ευθύνη στην Ευρώπη. Τα τελευταία τρία χρόνια έχουν καταρρεύσει άλλες τρεις γέφυρες στην Ιταλία, χωρίς θύματα ευτυχώς, και η Λέγκα θεωρεί ότι φταίνε οι Βρυξέλλες που δεν επιτρέπουν στην Ιταλία να δαπανά χρήματα για τις υποδομές της. Αυτό όμως δεν είναι ακριβές. «Η Ιταλία χρειάζεται καλύτερες και περισσότερες δημόσιες επενδύσεις, αλλά αυτό δεν αποτέλεσε ποτέ προτεραιότητα για τους πολιτικούς της τα τελευταία χρόνια» επισημαίνει ο Γκουστάβο Πίγκα, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Τορ Βεργκάτα της Ρώμης. Η προηγούμενη κυβέρνηση, μάλιστα, έσπευσε να μειώσει τους πόρους για τις υποδομές μόλις απέσπασε από τις Βρυξέλλες το πράσινο φως για μεγαλύτερη δημοσιονομική χαλαρότητα…
Στις κατηγορίες του Σαλβίνι απάντησε η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Βάσει των δημοσιονομικών κανόνων της ΕΕ, τα κράτη – μέλη είναι ελεύθερα να θέτουν συγκεκριμένες πολιτικές προτεραιότητες, για παράδειγμα την ανάπτυξη και τη συντήρηση υποδομών» εξήγησε ο εκπρόσωπος Κρίστιαν Σπαρ στη διάρκεια της καθημερινής ενημέρωσης Τύπου. Η ΕΕ ενθαρρύνει χρόνια τώρα τις επενδύσεις στην Ιταλία, ενώ για την περίοδο 2014 – 2020 θα καταβάλει στη χώρα περίπου 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις, ιδιαίτερα στο οδικό της δίκτυο και στους σιδηροδρόμους.
Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων θεωρεί ότι οι ένοχοι «έχουν όνομα και επώνυμο, και είναι η Autostrade per l’Italia», η εταιρεία που διαχειρίζεται το δίκτυο των αυτοκινητοδρόμων. Η εταιρεία όμως απάντησε ότι έκανε συστηματικούς ελέγχους ασφαλείας στη γέφυρα και ότι την περίοδο 2012 – 2017 δαπάνησε πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ τον χρόνο για τη συντήρηση και αναβάθμιση του οδικού δικτύου.
Το ίδιο το Κίνημα, πάλι, αντέδρασε στο παρελθόν στις προτάσεις για την κατασκευή ενός εναλλακτικού δικτύου ώστε να μειωθεί η πίεση στη γέφυρα. Σε μια συγκέντρωση του 2014, ο ιδρυτής του κόμματος Μπέπε Γκρίλο μίλησε για «πεταμένα λεφτά», ενώ την ίδια ώρα ακτιβιστές του κόμματος έγραφαν στις ιστοσελίδες ότι οι φόβοι για κατάρρευση της γέφυρας ήταν παραμύθια.
Εν μέσω αυτής της προσπάθειας των κυβερνώντων να αποσείσουν τις ευθύνες τους, οι κάτοικοι της Γένοβας θρηνούν τους 38 νεκρούς τους. «Θα ήθελα να σταματήσουν οι πολιτικοί να τσακώνονται και να κοιτάξουν να οργανώσουν τα πράγματα καλύτερα για την επόμενη γενιά» λέει μια κάτοικος, η Μαρίζα Σπιγκάντι. «Εχουμε κουραστεί να κλαίμε για τους νεκρούς».
ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ. Το δυστύχημα της Γένοβας όμως προκάλεσε προβληματισμό και για τις γέφυρες όλης της Ευρώπης. Εκτός από τις 300 γέφυρες που κινδυνεύουν στην Ιταλία, άλλες 841 βρίσκονται σε κίνδυνο στη Γαλλία, όπου πρόσφατη έρευνα αποκάλυψε ότι το οδικό δίκτυο είναι σε κρίσιμη κατάσταση. «Από τις 12.000 γέφυρες, το ένα τρίτο χρειάζεται επισκευές» τονίζεται στην έρευνα. «Στο 7% των περιπτώσεων, οι ζημιές είναι σοβαρές και υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης».
Η υπουργός Μεταφορών Ελιζαμπέτ Μπορν δεσμεύτηκε ότι τον επόμενο μήνα θα καταθέσει στο Κοινοβούλιο σχέδιο νόμου για την επανεξέταση της υποδομής της χώρας και ότι η κυβέρνηση θα δαπανήσει 1 δισεκατομμύριο ευρώ για την αναβάθμιση του οδικού δικτύου.
Στη Γερμανία, περσινή έρευνα διαπίστωσε ότι ενώ μόνο το 12,4% των γεφυρών βρίσκονται σε κακή κατάσταση, αυτές που θεωρούνται καλές δεν ξεπερνούν το 12,5%. Πολλές γέφυρες κατασκευάστηκαν τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 και δεν ήταν σχεδιασμένες για τη σημερινή πυκνή κυκλοφορία.
Ο συμβολισμός και το σοκ
Η τραγωδία της Γένοβας μάς σοκάρισε περισσότερο από άλλες καταστροφές, όπως σεισμοί, κατολισθήσεις, πυρκαγιές, γράφει η Αλεξάντρα Σβάρτσμπροντ στη Λιμπερασιόν. Ο ένας λόγος είναι ο συμβολισμός της γέφυρας, που συνδέει ανθρώπους και τόπους, άρα είναι συνώνυμη με τη ζωή, παρότι σε ορισμένες μυθολογίες μπορεί να αντιπροσωπεύει και το πέρασμα στον θάνατο. Δεν μπορεί να μην πάει το μυαλό μας στο υπέροχο μυθιστόρημα της Μαϊλίς ντε Κερανγκάλ «Η γέννηση μιας γέφυρας», το οποίο δείχνει εξαιρετικά τη ζωτική δύναμη που απελευθερώνεται από την κατασκευή ενός τέτοιου έργου, έστω και μόνο λόγω του απίστευτου αριθμού των επαγγελματικών τάξεων που κινητοποιεί, άρα του οικονομικού του δυναμισμού. Η τραγωδία αυτή μας σημαδεύει επίσης επειδή οι γέφυρες αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας, τις χρησιμοποιούμε χωρίς να το σκεφτόμαστε, πεισμένοι για την αξιοπιστία τους, ήσυχοι για την αντοχή τους λόγω των εκατομμυρίων τόνων μπετόν που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τους. Αν ούτε το μπετόν δεν είναι αξιόπιστο, τι μένει;