Η έξοδος της Ελλάδας από τα Μνημόνια δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς. Οχι μόνο επειδή δεν είναι «καθαρή», αφού η εποπτεία της χώρας θα συνεχιστεί, και μάλιστα ενισχυμένη. Ούτε επειδή ο τραγικός απολογισμός από την πρόσφατη πυρκαγιά δεν παύει να μεγαλώνει. Αλλά κι επειδή το περιβάλλον στο οποίο θα ξυπνήσουν οι έλληνες πολίτες την προσεχή Τρίτη δεν θα είναι ουσιαστικά διαφορετικό από εκείνο των τελευταίων οκτώ ετών.

Οι ειδικοί που μιλούν και γράφουν σήμερα στα «ΝΕΑ» προειδοποιούν: Προσοχή, μην κάνετε λάθη! Η κατάσταση έτσι κι αλλιώς δεν επιτρέπει ιδιαίτερη αισιοδοξία. Τα δομικά χαρακτηριστικά της οικονομίας δεν έχουν βελτιωθεί. Η Δημόσια Διοίκηση δεν είναι αξιόπιστη, η Δικαιοσύνη δεν λειτουργεί. Η ελληνική κυβέρνηση θα έχει πράγματι στο εξής μεγαλύτερη ελευθερία να επιλέγει το μείγμα της πολιτικής της. Αλλά αυτό το μείγμα θα πρέπει είναι πάντα προσανατολισμένο στις μεταρρυθμίσεις. Κάθε πολιτική επιπολαιότητα, κάθε δημαγωγική παρέκκλιση, θα έχει κόστος.

Ο γολγοθάς θα κρατήσει ακόμη αρκετές δεκαετίες. Δεν είναι μόνο το τεράστιο χρέος, η υψηλή ανεργία ή η φυγή μισού εκατομμυρίου ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό. Είναι και η απαίτηση για θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι το 2060. Η Ελλάδα θα βρίσκεται στο εξής στο έλεος των αγορών. Και ο μόνος τρόπος για να τις αντιμετωπίσει με επιτυχία, και να επιστρέψει στην ανάπτυξη, είναι να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Ελλήνων. Εμπιστοσύνη στις επενδύσεις και εμπιστοσύνη στις αποταμιεύσεις.

Τα λάθη που διέπραξαν οι δανειστές όλη αυτή την περίοδο είναι μεγάλα και πολλά. «Ποδοπατήσαμε την αξιοπρέπεια των Ελλήνων» είπε ο Γιούνκερ. Στο εξής, όμως, αυτά που θα μετρούν κυρίως θα είναι τα δικά μας λάθη. Χρειάζεται λοιπόν σύνεση, μετριοπάθεια και ένα κλίμα συνεργασίας μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων. Αν τα κατάφερε η Πορτογαλία, μπορούμε να τα καταφέρουμε κι εμείς.