Οι σχέσεις μας με την Τουρκία στο νέο περιβάλλον

^Σε πολλές και μεγάλες πρωτεύουσες της Δύσης υπάρχει η εκτίμηση ότι η Τουρκία έχει εισέλθει σε πορεία αποδυτικοποίησης. Ο τρόπος διακυβέρνησής της απέχει πολύ από τα ευρωπαϊκά πρότυπα δημοκρατικής λειτουργίας και βασικές επιλογές στην εξωτερική της πολιτική αποκλίνουν σταθερά από εκείνες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Η «διπλωματία της ομηρείας» υπηκόων συμμαχικών χωρών επιδείνωσε την ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα. Η «ερντογανική» Τουρκία εξελίσσεται σ’ έναν αβέβαιο σύμμαχο. Μόνον τυχαίο δεν είναι ότι οι σχέσεις της με πυλώνες του δυτικού οικοδομήματος, με τις ΗΠΑ, την Ευρώπη, το Ισραήλ, βρίσκονται στο χειρότερο σημείο τους εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Κεμάλ Ατατούρκ.

Η κρίση με τις ΗΠΑ προκαλεί σοβαρό τραυματισμό στις σχέσεις Ουάσιγκτον – Αγκυρας. Η επούλωσή του δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, καθώς η δυσπιστία έχει εγκατασταθεί εκατέρωθεν. Οι πιέσεις που υφίσταται η Τουρκία, οικονομικά, πολιτικά και γεωστρατηγικά, είναι μεγάλες και οι σοβαρές συνέπειές τους είναι ήδη αισθητές. Πολλοί μιλούν για επικείμενη κρίση. Οι εξελίξεις αυτές είναι πηγή σοβαρού προβληματισμού και ανησυχίας για την Ελλάδα. Ουδείς πρέπει να βλέπει αυτήν τη δύσκολη κατάσταση στο «σπίτι του γείτονα» με χαιρεκακία. Κάτι τέτοιο θα ήταν επικίνδυνα επιπόλαιο, ολέθρια κοντόφθαλμο. Θα ήταν στρατηγικό λάθος. Αστάθεια στην Τουρκία και γενικευμένο αίσθημα εχθρότητας προς τη Δύση είναι μια απευκταία εξέλιξη. Αν για τους εταίρους και συμμάχους μας η Τουρκία είναι ένας προβληματικός αλλά και γεωγραφικά μακρινός σύμμαχος, για την Ελλάδα είναι και ένας ιδιαίτερα δύσκολος, όμορος γείτονας. Η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να θέλει μια σταθερή, πραγματικά δημοκρατική, προβλέψιμη Τουρκία που θα σέβεται το διεθνές δίκαιο και θα φέρεται όπως επιτάσσει το αμοιβαίο όφελος των δύο λαών και χωρών. Αλλωστε αυτός παραμένει ο βασικός λόγος που η Ελλάδα είναι ακόμα συνήγορος της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, που σήμερα βρίσκεται σε κατάσταση βαθείας καταψύξεως. Μαζί με αυτά όμως, η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να μην ανεχθεί οποιαδήποτε αμφισβήτηση της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Η αλληλεγγύη και η υποστήριξη των εταίρων και συμμάχων μας θα είναι μια πολύτιμη παράμετρος υπέρ της περιφερειακής σταθερότητας. Σε αυτήν τη βάση, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μπορούν και πρέπει να βελτιωθούν προς αμοιβαίο όφελος.

Η αποφυλάκιση των δύο στρατιωτικών μας ήταν μια θετική εξέλιξη που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της ατμόσφαιρας των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ας μην είμαστε όμως υπεραισιόδοξοι. Την κρίση αυτή άλλωστε, η Τουρκία τη δημιούργησε. Οχι η Ελλάδα. Επομένως, πολλά και σοβαρά μένουν να γίνουν. Οι σχέσεις μας με την Τουρκία έχουν μεγάλο εύρος και βάθος. Αφορούν ζωτικής σημασίας ζητήματα για την Ελλάδα, στην ίδια την ασφάλειά της. Φρόντισε να μας το θυμίσει η ίδια η Αγκυρα, καθώς σχεδόν ταυτόχρονα με την απελευθέρωση των Κούκλατζη και Μητρετώδη, συνεχίζονταν οι παραβιάσεις στον αέρα και τη θάλασσα του Αιγαίου. Εν τω μεταξύ, ας ετοιμαζόμαστε για το ενδεχόμενο να αναλάβουμε νέους ρόλους στο δυτικό σύστημα ασφάλειας, καθώς υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι εκ των πραγμάτων μπορεί να κληθούμε να καλύψουμε ένα μέρος του κενού που θα μπορούσε να αφήσει η διευρυνόμενη απόσταση της Τουρκίας από τη Δύση. Η πρόκληση θα είναι μεγάλη. Θα μεταβάλει γεωστρατηγικά δεδομένα δεκαετιών. Θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε; Με αυτήν την κυβέρνηση πολύ αμφιβάλλω.