Δεν χρειάζεται να συμφωνεί κανείς με το κυβερνητικό αφήγημα ότι «τα Μνημόνια της λιτότητας, της ύφεσης και της κοινωνικής ερήμωσης, επιτέλους, τελείωσαν» κατά τη διατύπωση του Πρωθυπουργού για να δεχτεί ότι η 21η Αυγούστου είναι πράγματι μία ημέρα – ορόσημο. Και αυτό ανεξάρτητα από το εάν πράγματι «σήμερα είναι μια μέρα λύτρωσης» και από το τι θα συμβεί από εδώ και πέρα. Είναι σίγουρα μία ημέρα μετάβασης σε μία νέα κατάσταση με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Η πολιτική είναι πράξη είναι όμως και λόγος. Και παρόμοιες στιγμές σημαδεύονται συχνά από διαγγέλματα, με τα οποία η ηγεσία μιας χώρας επιχειρεί να μεταδώσει τη σημασία της ημέρας και του γεγονότος, αλλά κυρίως να εκφράσει τις ελπίδες, τις προσδοκίες, αλλά και τους φόβους όλων. Εάν το καταφέρει, αυτό αποτελεί μία στιγμή συλλογικής συνειδητοποίησης κατά την οποία η κοινωνία αντιλαμβάνεται το κοινό διακύβευμα και – έστω για μία στιγμή – δεσμεύεται σε αυτό.

Ο κ. Τσίπρας έκανε ακριβώς το αντίθετο. Αντί να επιχειρήσει να ενώσει, διχάζει. Αντί να προσπαθήσει να δώσει ελπίδα και προοπτική για τη χώρα συνολικά κάνοντας όλους τους πολίτες συμμέτοχους, βάζει διαχωριστικές γραμμές και κατασκευάζει εχθρούς. Από τη μία αυτοί «που λοιδόρησαν και απαξίωσαν την Ελλάδα και τους Ελληνες» και από την άλλη «ένας λαός που ποτέ δεν αποδέχτηκε τη μοίρα που του επιφύλασσαν οι ισχυροί» – και ο ίδιος ως ο μόνος που τον εκπροσωπεί και τον εκφράζει. Είναι η ρητορική τού «θα τους τελειώσουμε ή θα μας τελειώσουν».

Ανάμεσα σε πολλά άλλα, συγκρατώ από το διάγγελμα την ανατριχιαστική φράση «τραπεζίτες έγιναν πρωθυπουργοί και υπουργοί έγιναν τραπεζίτες». Αναφέρεται απαξιωτικά και ελαφρά τη καρδία σε έναν πρώην πρωθυπουργό που έγινε θύμα τρομοκρατικής επίθεσης και στον εν ενεργεία κεντρικό τραπεζίτη της χώρας.

Δεν ακούσαμε ένα διάγγελμα Πρωθυπουργού. Ακούσαμε ένα σάλπισμα πολέμου στο κομματικό στρατόπεδο. Μία προσπάθεια να συγκρατήσει έναν διαλυμένο κομματικό στρατό με φράσεις που περιγράφουν απλοϊκά και εμφυλιοπολεμικά το πρόβλημα της χώρας ως «τη φοροασυλία του μεγάλου πλούτου, τη γενικευμένη διαπλοκή και διαφθορά, την ασυδοσία μιας σειράς επιχειρηματικών και εκδοτικών ομίλων».

Το διάγγελμα δεν είναι απλώς κατώτερο των περιστάσεων. Είναι και προσβλητικό για τη νοημοσύνη των πολιτών. Με την αναφορά «μέσα σε πέντε χρόνια συνέβησαν πρωτοφανή πράγματα για μια χώρα σε καιρό ειρήνης» προσπαθεί να ξεχαστεί το καταστροφικό πρώτο εξάμηνο του 2015. Ολα τα δεινά έγιναν μέχρι τότε και όλες οι σωστές επιλογές έγιναν στη συνέχεια. Μετά από μία δεκαετία κρίσης καμία άλλη πολιτική δύναμη δεν τολμά να ισχυριστεί κάτι τέτοιο.

Ακούω ήδη την ενστικτώδη αντίδραση πολλών: «Καλά, τι περίμενες;». Ναι, πράγματι. Δεν είχαμε δείγματα γραφής για κάτι διαφορετικό. Υπάρχουν όμως στιγμές στην πορεία κάθε πολιτικού όπου επιχειρεί την υπέρβαση. Να ξεπεράσει τον εαυτό του και τον χώρο από τον οποίο προέρχεται. Το διάγγελμα σίγουρα δεν ήταν μία παρόμοια στιγμή. Και μας επιβεβαιώνει τα χειρότερα για τη συνέχεια.

Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου είναι πρώην υπουργός Οικονομικών