Το πολλαπλούν μυέλωμα είναι μια αιματολογική νεοπλασία που οφείλεται σε ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των πλασματοκυττάρων του μυελού των οστών. Τα πλασματοκύτταρα υπάρχουν φυσιολογικά στον μυελό των οστών και παράγουν τις ανοσοσφαιρίνες που συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού. Το πολλαπλούν μυέλωμα αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα αιματολογική κακοήθεια μετά τα λεμφώματα και οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν κατά τη διάγνωση αναιμία, οστικά άλγη λόγω οστεολυτικών εστιών (τοπική καταστροφή των οστών), επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας, υπερασβεσταιμία και λοιμώξεις. Τα παθολογικά πλασματοκύτταρα του μυελού παράγουν μια παθολογική πρωτεΐνη που κυκλοφορεί στο περιφερικό αίμα ή αποβάλλεται από τα ούρα και ταυτόχρονα δεν επιτρέπουν στα φυσιολογικά πλασματοκύτταρα να αναπτυχθούν με αποτέλεσμα σημαντική καταστολή του φυσιολογικού μηχανισμού της άμυνας. Η διάμεση ηλικία των αρρώστων στη διάγνωση είναι τα 65-70 έτη, ενώ στην Ελλάδα διαγιγνώσκονται 400-500 νέοι ασθενείς κάθε χρόνο.
Η πρόγνωση των ασθενών ποικίλλει σημαντικά και εξαρτάται από την ηλικία, την παρουσία νεφρικής ανεπάρκειας, τα επίπεδα αλβουμίνης, γαλακτικής δεϋδρογενάσης και β2-μικροσφαιρίνης στον ορό των ασθενών, καθώς και από την παρουσία συγκεκριμένων κυτταρογενετικών ανωμαλιών στα πλασματοκύτταρα του μυελού των οστών.
Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν συνδυασμούς φαρμάκων, όπως οι αναστολείς πρωτεασώματος (βορτεζομίδη, καρφιλζομίδη, ιξαζομίδη), ανοσοτροποποιητικά φάρμακα (λεναλιδομίδη, θαλιδομίδη, πομαλιδομίδη), δεξαμεθαζόνη, κλασικά χημειοθεραπευτικά φάρμακα (κυκλοφωσφαμίδη, μελφαλάνη, δοξορουβυκίνη) και πρόσφατα μονοκλωνικά αντισώματα (δαρατουμουμάβη και ελοτουζουμάβη). Σημαντικό συστατικό της θεραπείας του πολλαπλού μυελώματος αποτελεί και η αυτόλογη μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων μετά μεγαθεραπεία με το χημειοθεραπευτικό μελφαλάνη. Η αγωγή αυτή είναι κατάλληλη για ασθενείς μέχρι 65 ετών ή και μέχρι 70 με καλή κατάσταση ικανότητας. Επομένως σε νεαρότερους ασθενείς χορηγείται συνδυασμός φαρμάκων για τρεις με τέσσερις μήνες, στη συνέχεια συλλέγονται αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα από τον ασθενή και μετά χορηγούνται υψηλές δόσεις μελφαλάνης. Μετά την αυτόλογο μεταμόσχευση συχνά χορηγείται θεραπεία συντήρησης. Σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας χορηγούνται αρχικώς συνδυασμοί με βάση τη βορτεζομίδη ή τη λεναλιδομίδη και συχνά θεραπεία συντήρησης. Οι υποτροπές της νόσου είναι συχνές αλλά υπάρχουν ολοένα και περισσότερα φάρμακα για την αντιμετώπισή τους.
Οι παραπάνω θεραπευτικές επιλογές έχουν οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση τόσο της επιβίωσης όσο και της ποιότητας της ζωής των ασθενών. Είναι δε αυξανόμενο το ποσοστό των ασθενών που επιβιώνει πέραν της δεκαετίας χωρίς υποτροπή της νόσου.
Ο Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, πρύτανης του ΕΚΠΑ