Τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά. Στις αρχές Αυγούστου, η έναρξη των συζητήσεων για τον ιταλικό προϋπολογισμό του 2019 προκάλεσε έντονη αναταραχή στις αγορές. Χθες, νέο κύκλο πιέσεων στις αγορές πυροδότησαν δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία ο Ντόναλντ Τραμπ προσφέρθηκε να αγοράσει ιταλικό χρέος προκειμένου να διευκολύνει την κυβέρνηση Κόντε.
Από τον Σεπτέμβριο, η διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού και αποκάλυψης των προθέσεων της ιταλικής κυβέρνησης στο πεδίο των παροχών απειλεί να προκαλέσει χάος στην ευρωζώνη, εφόσον γίνει απόπειρα παραβίασης των δημοσιονομικών κανόνων της Κομισιόν.
«Υψηλοί όγκοι, υψηλές αποδόσεις, ευρεία spreads, αυτά είναι τα συστατικά για ένα θυελλώδες φθινόπωρο στις αγορές», σημείωνε χθες το Bloomberg.
Αυτός είναι ο πρώτος κυρίαρχος εξωτερικός κίνδυνος, σύμφωνα με ελληνικές τραπεζικές πηγές, για τον μεγάλο ασθενή της ευρωζώνης, την ελληνική οικονομία, η οποία μετά την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος του ESM έχει μείνει μόνο με την «ασπίδα» των ταμειακών διαθεσίμων 24,1 δισ. ευρώ για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της την ερχόμενη διετία. Το waiver της ΕΚΤ, η κατ’ εξαίρεση δηλαδή αποδοχή ελληνικών ομολόγων για παροχή φθηνής χρηματοδότησης, πέρασε στην ιστορία στις 21 Αυγούστου, το όνειρο για συμμετοχή στο QE έχει σβήσει.
Η Ιταλία δεν είναι η μοναδική εστία ανησυχίας. Με χθεσινή έκθεσή της η Moody’s, η οποία αναμένεται να εκδώσει την ετυμηγορία της για την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας στις 21 Σεπτεμβρίου, συνέστησε προσοχή. «Αποφύγετε την παγίδα του Σίσυφου», διεμήνυσε, εστιάζοντας σε εξωτερικούς αλλά και εσωτερικούς κινδύνους.
Η ροπή της κυβέρνησης προς τις παροχές δεν έχει περάσει απαρατήρητη ούτε από τους δανειστές, ούτε από τις αγορές και υπ’ αυτό το πρίσμα οι εξαγγελίες του Αλέξη Τσίπρα στη ΔΕΘ θα βαρύνουν στις εξελίξεις. Σύμφωνα με τη Moody’s, προστατευτισμός, εμπορικοί πόλεμοι και ο ιταλικός κίνδυνος συγκαταλέγονται στα εξωτερικά ρίσκα τα οποία θα μπορούσαν να ανακόψουν την οικονομική ανάπτυξη.
Στο εσωτερικό, δύο ρίσκα παραμένουν κυρίαρχα στο αφήγημα επανόδου στις αγορές: κυβερνητικά πισωγυρίσματα στις μεταρρυθμίσεις με παροχολογία δίχως μέτρο και η κάλπη η οποία διακρίνεται στον ορίζοντα.
«Οι Αρχές θα πρέπει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις στους πιστωτές, εφαρμόζοντας ό,τι έχει συμφωνηθεί ώστε να μη χαθεί η αξιοπιστία που δημιούργησε η ολοκλήρωση του προγράμματος», τονίζει στην έκθεσή της η Moody’s, προσθέτοντας την παράμετρο των πολιτικών κινδύνων.
«Η κυβέρνηση μπορεί να αντιμετωπίσει πρόωρες εκλογές στις αρχές του 2019, που θα προσθέσουν αβεβαιότητα για το εάν η χώρα θα ενεργοποιήσει τις απαραίτητες πολιτικές για να εξασφαλίσει ότι το χρέος παραμένει βιώσιμο».
Ο εφιάλτης της περικοπής των συντάξεων μπορεί να αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι για την κυβέρνηση. Αν κοπούν, η κάλπη θα είναι αμείλικτη, αν δεν κοπούν, αμείλικτες ενδέχεται να είναι οι αγορές.
Τη σχετική ηρεμία στις αγορές που επικρατούσε τις τελευταίες εβδομάδες («ηρεμία πριν από την καταιγίδα» είχε πει στο Euractiv τις προηγούμενες ημέρες ευρωπαίος αξιωματούχος), διατάραξε χθες δημοσίευμα της ιταλικής «Corriere della Sera», σύμφωνα με το οποίο ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έτεινε χείρα βοηθείας στην ιταλική κυβέρνηση Κόντε, εκδηλώνοντας την πρόθεση των ΗΠΑ να αγοράσουν ιταλικά ομόλογα κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους.
Το δημοσίευμα ήταν αρκετό για να πυροδοτήσει νέο κύκλο πιέσεων, αρχικά στα ιταλικά ομόλογα και στη συνέχεια και στους ελληνικούς τίτλους. Στα ιταλικά γραμμάτια διάρκειας εννέα μηνών, οι αποδόσεις χθες το μεσημέρι αυξάνονταν έως και κατά 7%, ενώ στους διετείς τίτλους η απόδοση 0,676 της 24ης Ιουλίου, χθες με ενδιάμεση άνοδο 85% έφτανε στο 1,2%.
Αναλυτές αναρωτιούνται πώς θα μπορούσε να εκδηλωθεί στην πράξη η πρόθεση βοήθειας του Τραμπ. «Θα ήμουν προσεκτικός, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν κρατικό επενδυτικό ταμείο, ενώ ούτε το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών έχει εξουσιοδότηση για τέτοιου είδους παρεμβάσεις», δήλωσε (στο Reuters) ο επικεφαλής αγοράς ομολόγων της Commerzbank, Cristoph Rieger.
Σύμφωνα με τους «Financial Times» η Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει τμήμα που διαχειρίζεται τις αγορές ομολόγων της τράπεζας, αλλά η Fed λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πρόεδρο.
Παραμένει λοιπόν ασαφές ποιον μηχανισμό θα χρησιμοποιούσε ο Τραμπ για την αγορά των ιταλικών ομολόγων, αν προχωρούσε σε μία τέτοια απόφαση.
Σε μία άλλη οπτική, ο Τραμπ επιχειρεί να παρέμβει στα εσωτερικά της ευρωζώνης, καθώς η πρόθεση αγοράς ιταλικών ομολόγων συμπίπτει χρονικά με τη λήξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ στα τέλη του 2018 και ενώ στο μεταξύ η Κομισιόν έχει επιχειρήσει να βάλει φρένο στα σχέδια περαιτέρω διόγκωσης του ιταλικού δημόσιου χρέους των 2,3 τρισ. ευρώ.
Σε αυτό το σκηνικό, ο ελληνικός Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους συνεχίζει να αναζητεί ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για την πρώτη μεταμνημονιακή έξοδο της Ελλάδας στις αγορές.
Μετά την 20ή Αυγούστου οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων κινούνταν ήπια καθοδικά, προς την περιοχή του 4,1% για τους δεκαετείς τίτλους και του 3,1% για τους πενταετείς. Η τάση έγινε και πάλι ανοδική κατά τη διάρκεια της χθεσινής ημέρας.
«Η επάνοδος στις αγορές μοιάζει με κινούμενη άμμο» σχολιάζει τραπεζική πηγή, εκτιμώντας πως αργά ή γρήγορα το υπουργείο Οικονομικών θα αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει το μαξιλάρι διαθεσίμων των 24,1 δισ. ευρώ.
Προς το παρόν, η μόνη έκδοση χρέους στην οποία μπορεί να προχωρήσει ο ΟΔΔΗΧ αφορά έντοκα γραμμάτια. Την ερχόμενη Τετάρτη, όπως ανακοινώθηκε, θα διενεργηθεί δημοπρασία εντόκων γραμματίων εξάμηνης διάρκειας ύψους 875 εκατ. ευρώ. Τα σενάρια εκδόσεων ομολόγων είναι κλειδωμένα στο συρτάρι.