Την περασμένη Τρίτη συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από τη στρατιωτική εισβολή του Συμφώνου της Βαρσοβίας που έπνιξε στο αίμα την Ανοιξη της Πράγας. Αλλά οι δρόμοι της Τσεχικής Δημοκρατίας δεν πλημμύρισαν από κόσμο. Μόλις μερικές εκατοντάδες άνθρωποι απέτισαν φόρο τιμής στους 402 νεκρούς της κατοχής. Αλλοι τόσοι παρέστησαν το βράδυ στη συναυλία στην πλατεία Βέντσεσλας, όπου η θρυλική Μάρτα Κουμπίσοβα τραγούδησε ξανά, όπως το 1968 και το 1989, την «Προσευχή στη Μάρτα»: «Ας μείνει η ειρήνη σ’ αυτή τη χώρα/ Η μοχθηρία, ο φθόνος, το μίσος, ο φόβος και οι διαμάχες/ Ας φύγουν μακριά». Κάποιοι διαδηλωτές αποδοκίμασαν τον πρωθυπουργό. Οσο για τον πρόεδρο, τον φιλορώσο Μίλος Ζέμαν, δεν θέλησε να προσθέσει τη φωνή του στις «ανειλικρινείς ομιλίες» που θα εκφωνούνταν εκείνη την ημέρα.

Σιωπή κράτησαν και οι πολιτικοί της χώρας που είχε ηγηθεί τότε της επέμβασης. Διόλου αιδήμονα: ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε από τη ρωσική τηλεόραση χαρακτήρισε αναγκαία την εισβολή προκειμένου να αποτραπεί ένα «ιμπεριαλιστικό πραξικόπημα». Αυτό πιστεύουν και τέσσερις στους δέκα Ρώσοι, ποσοστό που αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια.

Την ίδια στιγμή, στην ίδια χώρα, ο ουκρανός κινηματογραφιστής Ολεγκ Σεντσόφ συμπλήρωνε εκατό ημέρες απεργία πείνας στη φυλακή. Ναι, αυτός για τον οποίο κινητοποιήθηκε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά το σχετικό ψήφισμα συμπαράστασης δεν έτυχε της έγκρισης του ΣΥΡΙΖΑ, της Ελιάς, της Χρυσής Αυγής και του ΚΚΕ. Ναι, αυτός που όταν τον παρακάλεσε  η μητέρα του να μείνει μακριά από τις διαδηλώσεις κατά της προσάρτησης της Κριμαίας επειδή έχει δύο παιδιά, απάντησε: «Μα γι’ αυτά το κάνω. Για να μη ζήσουν σ’ έναν κόσμο σκλάβων».

Είναι σαν να κλείνει ένας κύκλος, και ο επόμενος να ξεκινά με χειρότερους όρους. Οι αξίες για τις οποίες αγωνίστηκαν τότε κάποιοι τολμηροί στην Ανατολική Ευρώπη, και που εμείς στη Δύση θεωρούσαμε δεδομένες, βρίσκονται σε υποχώρηση τόσο εκεί όσο κι εδώ. Τα καθεστώτα που διαδέχθηκαν τους δορυφόρους των Ρώσων πρωταγωνιστούν σήμερα σε μια εκστρατεία κατά του φιλελευθερισμού. Μερικά από αυτά, μάλιστα, στρέφονται ξανά προς τον παλιό δυνάστη, έχοντας πια ως συμπαραστάτες και τους λαϊκιστές της Δύσης: τον Σαλβίνι, τη Λεπέν, αλλά – τι ειρωνεία! – και την «κόκκινη Σάρα», την παλιά συναγωνίστρια του Αλέξη Τσίπρα, που στη συνέχεια τάχθηκε υπέρ του Grexit και τώρα ιδρύει κίνημα κατά των μεταναστών!  Τα αίτια αυτής της γενικευμένης ανατροπής είναι πολλά, έχουν αναλυθεί και θα εξακολουθήσουν να αναλύονται. Ο χρόνος όμως πιέζει. Τον ερχόμενο Μάιο, την ώρα που στην Ελλάδα θα κλείνει το κεφάλαιο των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, στην Ευρώπη οι εθνικιστές, οι λαϊκιστές και οι ακροδεξιοί μπορεί να πανηγυρίζουν μια περιφανή νίκη. Και τότε πολλά από αυτά που εξακολουθούμε ακόμη και σήμερα να θεωρούμε αυτονόητα θα τελειώσουν. Οχι μ’ έναν βρόντο, μα μ’ έναν λυγμό.