Η Τουρκία έχει τουλάχιστον εννέα πολύ μεγάλες στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο. Δίπλα σε αυτές υπάρχουν δεκάδες μικρότερες βάσεις και στρατόπεδα και εκατοντάδες σημεία όπου παρέχονται οι λεγόμενες στρατιωτικές διευκολύνσεις (ραντάρ, πεδία βολής κ.ο.κ.). Η ανακοίνωση της δημιουργίας μιας ακόμη τουρκικής στρατιωτικής βάσεως στην Κύπρο αποτελεί προανάκρουσμα όσων θα συμβούν τις επόμενες εβδομάδες με επίκεντρο τα τεμάχια στα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει χωρίσει την ΑΟΖ της νοτίως του νησιού. Στις 29 Σεπτεμβρίου θα ξεκινήσει έρευνες στο τεμάχιο 10 ένα γεωτρύπανο του αμερικανικού ενεργειακού κολοσσού Εxxon-Mobil. Στα διπλανά τεμάχια υπάρχει έντονος ανταγωνισμός της Ιταλών, Γάλλων και Αμερικανών.
Η Τουρκία είναι εξαιρετικά στριμωγμένη την τελευταία περίοδο. Από τις εξελίξεις στη Συρία διακυβεύεται ακόμη και η εδαφική της ακεραιότητα. Επιπλέον, βρίσκεται έξω από όλες τις συμμαχίες στην Ανατολική Μεσόγειο και σε συγκρουσιακή πορεία με Ισραήλ, Αίγυπτο και ΗΠΑ. Οι έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ θέτουν σε κίνδυνο δύο στρατηγικές της επιλογές. Η πρώτη αφορά την εισβολή στην Κύπρο το 1974 και την (παράνομη μεν, αλλά) ηγεμονική της κυριαρχία σε όλο το νησί. Τα σχέδια λύσεων που εμφανίζει η διεθνής κοινότητα φωτογραφίζουν αυτή την πραγματικότητα: το αυριανό κράτος της Κύπρου θα πρέπει να λειτουργεί υπό την υψηλή εποπτεία της Αγκυρας. Η δεύτερη στρατηγική επιλογή σχετίζεται με τη μετατροπή της Τουρκίας στον αποκλειστικό φορέα μεταφοράς αερίου από την Ανατολή προς τη Δύση.
Τυχόν ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στην κυπριακή ΑΟΖ απειλεί και τις δύο τουρκικές στρατηγικές επιλογές. Οταν το 2011 άρχισαν οι έρευνες νοτίως της Κύπρου, η Τουρκία αγόρασε ένα νορβηγικό ωκεανογραφικό σκάφος, ναύλωσε το πλήρωμά του και ναυπήγησε ένα δεύτερο ωκεανογραφικό σκάφος. Οταν είδε ότι οι έρευνες προχωρούσαν, αγόρασε ένα σκάφος για γεωτρήσεις σε μεγάλα βάθη, το μετονόμασε σε «Πορθητή» και το έστειλε στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να έχει βρει ακόμη το κατάλληλο πλήρωμα για να το λειτουργήσει.
Εδώ και μήνες επικρέμεται η απειλή ότι ο «Πορθητής» θα βγει σύντομα από το λιμάνι. Θα επιλέξει να παρενοχλήσει άμεσα τις ξένες εταιρείες; Θα στραφεί σε άλλο τεμάχιο της κυπριακής ΑΟΖ; Ή θα πάει κάπου ανάμεσα σε κατεχόμενες περιοχές και Τουρκία; Απομένει να φανεί. Σε αυτό το κλίμα πρέπει να εντάξουμε και την ανακοίνωση για τη δημιουργία ναυτικής βάσεως. Είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία ανακοινώνει πομποδώς μια τέτοια πρόθεση, παρότι έχει φυτέψει στο νησί τόσες βάσεις. Θέλει να μας πει ότι αντιμετωπίζει το θέμα με τη δέουσα στρατιωτική σοβαρότητα.
O Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο