Ο γαύρος και ο Γαβρόγλου

Εγραφα την προηγούμενη εβδομάδα για το άσβεστο μίσος της τραυματισμένης μου ψυχούλας για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις και ήρθαν οι ανακοινώσεις του Κώστα Γαβρόγλου να σερβίρουν μια δόση ματαίωσης σε εμάς που γκρινιάζουμε για το εξεταστικό σύστημα.

Αυτό περνάμε ανά τακτά διαστήματα όσοι τα βάζουμε με τις Πανελλαδικές, τα λέμε και μετά έρχονται οι εθιμοτυπικές ανακοινώσεις του εκάστοτε υπουργού – γιατί στην Ελλάδα υπουργός Παιδείας δεν γίνεσαι αν δεν κάνεις κι από μια αλλαγή στο Εξεταστικό – και καταλήγουμε να ακολουθούμε τη σοφή συμβουλή του Γιώργου Γεωργίου. Ναι, του γνωστού αθλητικού connoisseur.

Τότε που έκανε την εκπομπή «Το καφενείο των φιλάθλων» τον είχε πάρει ένας τηλεθεατής μετά από έναν αγώνα Ρεάλ – Ολυμπιακός που έληξε 4-2 (άλλο τραύμα αυτό). Ο γαύρος τηλεθεατής λοιπόν του είπε ότι, ακούγοντας την κριτική που έκανε στην ομάδα μας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι άμπαλος γιατί το αποτέλεσμα οφειλόταν καθαρά στην τύχη της Ρεάλ. Ο Γεωργίου τότε του είπε να κλείσει το τηλέφωνο, να πάει στο μπάνιο, να είναι μόνος όμως, «για να μην εκτεθείς», να κοιταχτεί στον καθρέφτη και να διερωτηθεί ειλικρινώς μήπως είναι… Η αυτονόητη ευπρέπεια επιβάλλει να σταματήσω εδώ, αλλά νομίζω όλοι καταλάβατε.

Για να αλλάξει η παπαγαλία και να πάμε σε ένα σύστημα που θα εξετάζει την «κριτική σκέψη» και την ερμηνευτική ικανότητα, δεν αρκεί να καταργείς μαθήματα αντικαθιστώντας τα με άλλα. Για παράδειγμα, ναι, μπορεί η μετάφραση γνωστού κειμένου στα Αρχαία να είναι παπαγαλία, αλλά και οι ερμηνευτικές ερωτήσεις πάνω σε γνωστό κείμενο πάλι με αποστήθιση κακών κλισέ ερμηνειών θα γίνονται, όπως γίνεται ήδη στην Εκθεση και τη Λογοτεχνία. Δεν είναι δηλαδή το θέμα πώς τα εξετάζεις τα Αρχαία, αλλά πώς και τι διδάσκεις, και κυρίως είναι ένα θέμα να διδάξεις και τα Νέα επιτέλους. Πρώτα λύνουμε πώς διδάσκουμε και μετά πώς εξετάζουμε. Στοιχειώδες, ρε Γουάτσον.

Μπορεί τα Λατινικά του Λυκείου να εξετάζονταν βαρετά (κι εγώ τα βαριόμουν, που εγώ είμαι ακριβώς ο άνθρωπος που θα έπρεπε να τα γουστάρω με τρέλα), αλλά με την Κοινωνιολογία δεν θα γίνει το ίδιο;

Αφήστε που το επιχείρημα «το τάδε μάθημα δεν είναι χρήσιμο» με σκοτώνει. Συνήθως από τα γέλια. «Τι να τα κάνει τα Λατινικά ο μαθητής, θα πιάσει ψιλή κουβέντα με τον Μάρκο Αυρήλιο στο σουπερμάρκετ;». Ε, μα γιατί είναι σημαντικές δύο νεκρές γλώσσες σήμερα; Για τη γραμματεία τους. Επειδή στον «Επιτάφιο», στους «Πέρσες», στο «Εις εαυτόν», στις «Εξομολογήσεις» του Αυγουστίνου ξεδιπλώνεται η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης, του πολιτισμού, των κοινωνιών. Να το βράσω αν θυμάσαι ή όχι την κλίση του ίστημι, δώσε σημαντικά κείμενα στους νέους, με μετάφραση, να τα διαβάσουν, μίλα τους γιατί είναι συναρπαστικά, θύμισε στους φιλολόγους γιατί σπούδασαν αυτό που σπούδασαν, μπας και παθιαστούν από την αρχή. Δείτε τον Ομηρο. Τι παπάδες έγραφε ο μάγκας χιλιάδες χρόνια πριν από τα σύγχρονα επικά μυθιστορήματα, τον Τόλκιν, το «Game of Thrones», το «Warcraft» και τα role playing games.

Για να φτάσουμε σε ένα σύστημα που ο μαθητής θα εξετάζεται στην ερμηνεία και την κριτική, πρέπει πρώτα να έχουμε ένα σχολείο που θα του δίνει γνώσεις και μέθοδο – και η μέθοδος, ειδικά, δεν δίνεται μόνο με μαθήματα «χρηστικά» και «τεχνοκρατικά», ειδάλλως στις καλές σχολές μάρκετινγκ του κόσμου θα αρίστευαν μόνο με διαγράμματα. Μόνο με τα «χρήσιμα» και με δεξιότητες κανείς δεν έφτασε πολύ μακριά. Νομίζω, δηλαδή. Κριτική χωρίς πληροφορία και μέθοδο είναι σαν τις απόψεις στα κοινωνικά δίκτυα, που η αλήθεια αρχίζει και τελειώνει στο «GNOMI MOU». Ή απλώς παπαγαλία του συστήματος. Απλά πράγματα.

Αν δεν έχεις ένα δημόσιο σχολείο που να υποστηρίζει πλήρως το σύστημα αυτό, τότε ευνοείς μονάχα τα καλά ιδιωτικά που βάζουν περισσότερες ώρες διδασκαλίας, δραστηριότητες και υποδομές για να υποστηρίξουν περισσότερη βαρύτητα στην ερμηνευτική και την κριτική καλλιέργεια. Αν δεν ασχοληθείς με το δημόσιο σχολείο, όχι με τις εξετάσεις, με το δημόσιο σχολείο, τότε έχεις γραμμένη την ισότητα στα παλιά σου τα παπούτσια. Και χωρίς ισότητα, ούτε ίσες ευκαιρίες υπάρχουν ούτε κοινωνική κινητικότητα. Ο καθένας στην κάστα του. Οπως ωραιότατη και δημιουργική ιδέα με εσάνς βαθιάς ταξικότητας είναι και αυτό με τις διάφορες σχολές δεύτερης κατηγορίας (διότι σε αυτό υποβαθμίζονται), στις οποίες θα μπαίνουν χωρίς εξετάσεις, δηλαδή, για να το πούμε χύμα, θα παρκάρουν κόσμο, φοιτητές και καθηγητές. Σου λέει: δυσκολεύεσαι να δώσεις εξετάσεις για Νομική; ΤΕΛΕΙΑ. Μην ταλαιπωρείσαι, θα φτιάχνουν όλοι Μηχανογραφικό στη Β’ Λυκείου, γιατί σου κόβουμε και μία χρονιά για να αποφασίσεις τι θες να κάνεις στη ζωή σου. Και μετά η Γ’ Λυκείου θα είναι, πρακτικά, σαν φροντιστήριο για όσους δώσουν Πανελλαδικές. Εσύ που είσαι ίσως σε δυσμενέστερη θέση από το πλουσιότερο παιδί να πας να γίνεις κοινωνιολόγος. Με λίγη καλή τύχη θα διοριστείς μετά σε λύκειο, για να καταλήξεις να διδάσκεις σε παιδιά της κάστας σου Μαρξ. Με ακόμη καλύτερη τύχη θα σηκωθείς να φύγεις έξω και μετά θα κλαίμε για το brain drain. Αλλά ούτε και τότε θα μας λυπάται κανείς.