«Αυτό που συνέβη στη Νορβηγία στις 22 Ιουλίου του 2011 ήταν για μένα μια στιγμή αποκάλυψης, επειδή, κυρίως, η Νορβηγία είναι μια χώρα με τεράστια ιστορία πίσω της σε σχέση με το πώς πολέμησε για τη δημοκρατία της». Ο ιρλανδός σκηνοθέτης Πολ Γκρίνγκρας αναφέρεται στο μοιραίο περιστατικό της 22ας Ιουλίου 2011, όταν ο νορβηγός ακροδεξιός Αντερς Μπέρινγκ Μπρέιβικ εκτέλεσε 77 άτομα και τραυμάτισε εκατοντάδες σε μία από τις πιο εφιαλτικές τρομοκρατικές ενέργειες που έχουν γίνει στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Εκείνη την ημέρα ο Μπρέιβικ τοποθέτησε βόμβα έξω από το Κοινοβούλιο στο Οσλο σκοτώνοντας οκτώ ανθρώπους και στη συνέχεια πήγε στο νησί Ουτόγια όπου κατασκήνωναν παιδιά οικογενειών της εργατικής κυρίως τάξης. Εκεί τα θύματα ήταν 69.
Αυτό είναι το περιεχόμενο της τελευταίας ταινίας του Πολ Γκρίνγκρας, «22 July», η οποία προβλήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης στο επίσημο πρόγραμμα του φεστιβάλ. Ο Γκρίνγκρας είναι ένας κατά βάση πολιτικός δημιουργός, ο οποίος ανατρέχει συχνά σε φλέγοντα θέματα της Ιστορίας (πρόσφατης ή παλαιότερης) μετουσιώνοντάς τα σε πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες, όπου η μυθοπλασία έρχεται πολύ κοντά με την πραγματικότητα. Τα τραγικά γεγονότα στο Ντέρι της Ιρλανδίας το 1971 έγιναν η «Ματωμένη Κυριακή», το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 πέρασε στην «Πτήση 93» και στον «Captain Philips» ο Γκρίνγκρας εμπνεύσθηκε από την έξαρση της πειρατείας στη Σομαλία.
Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός της επίθεσης του Μπρέιβικ δεν διαρκεί πολύ στη διάρκειας 143′ ταινία. Αυτό που ενδιέφερε τον σκηνοθέτη ήταν το μετά. Γι’ αυτό, εξάλλου, η «22 Ιουλίου» έχει τόσο πολύ ενδιαφέρον. Ο σκηνοθέτης μοιράζει ποικιλοτρόπως τη δράση. Παρακολουθούμε μία από τις οικογένειες που ζει τις επιπτώσεις του τρομοκρατικού χτυπήματος, αντιλαμβανόμαστε το πώς η κυβέρνηση της χώρας προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κρίση επιτιθέμενη στην Ακροδεξιά και βεβαίως «γευόμαστε» στιγμές (ομολογουμένως οι πιο ενδιαφέρουσες) με τον ίδιο τον τρομοκράτη, ο οποίος με απόλυτη ψυχραιμία αναλύει τις εθνικιστικές απόψεις του προειδοποιώντας ότι θα ακολουθήσουν και άλλα χτυπήματα αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα κατά των μεταναστών.
«Είναι πολύ επικίνδυνο να μετατρέψουμε ένα τέτοιο ζήτημα σε ταμπού» είπε ο ηθοποιός Αντερς Ντάνιελσεν Λι που υποδύεται τον Μπρέιβικ. «Θα ήταν πολύ δύσκολο να ειπωθεί μια τέτοια ιστορία αν δεν γινόταν κατανοητή και η πλευρά του ανθρώπου που είχε την ευθύνη των δολοφονιών. Πώς γίνεται και ένας μεσοαστός Νορβηγός έφτασε στο σημείο να κάνει κάτι τόσο τερατώδες».
Ο Γκρίνγκρας θεωρεί ότι αν ένα τέτοιο ευαίσθητο ζήτημα είναι να γίνει ταινία, «θα πρέπει να γίνει σωστά. Σωστός τρόπος είναι να ζητήσεις την άδεια για να το κάνεις και αν δεν σου τη δώσουν, τότε δεν το κάνεις» είπε χαρακτηριστικά. Προσέγγισε τη δημοσιογράφο Ασνε Σάιερσταντ, συγγραφέα του βιβλίου «Ενας από εμάς» που θεωρείται το καλύτερο επί του ζητήματος, επισκέφθηκε την ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης των οικογενειών των θυμάτων στη Νέα Υόρκη, παρουσίασε με κάθε λεπτομέρεια το σχέδιό του και εν τέλει πήρε το πράσινο φως με χρηματοδότη τη Netflix.
«Είμαι υπερήφανος που έκανα αυτή την ταινία και την προσφέρω στον κόσμο ως ένα μέσον για διαλογισμό για τα όσα μας συμβαίνουν» είπε ο σκηνοθέτης. «Ανήκω σε μια γενιά της οποίας οι γονείς και οι παππούδες έμαθαν μέσα από πολέμους ότι ο εθνικισμός δημιουργεί σύγχυση, προκαλεί διχόνοια, επιφέρει πολέμους. Καθετί που γεννήθηκε μετά το 1945 γεννήθηκε με το σκεπτικό ότι ο εθνικισμός πρέπει να μείνει εκτός συνόρων. Τα τελευταία 15 χρόνια όμως, με τα όσα έχουν γίνει, βλέπουμε ότι αυτά τα όρια είναι πλέον τρωτά, έτοιμα ανά πάσα στιγμή να διαλυθούν. Οι νεότερες γενιές έχουν πολλή δουλειά μπροστά τους. Θα πρέπει να παλέψουν. Το πρόβλημα αυτό δεν μπορεί να λυθεί μέσω μιας υπηρεσίας ασφαλείας, ούτε μέσω της αστυνομίας, ούτε μέσω των πολιτικών. Είναι μια μάχη που μόνο με τη δύναμη των ιδεών μπορεί να κερδηθεί. Και επειδή είμαι αισιόδοξος, πιστεύω ότι θα κερδηθεί».