Ερωτήματα για το ΠΑΣΟΚ

Ενα φάντασμα πλανιέται πάνω από την ελληνική κοινωνία. Φαίνεται μάλλον γέρικο και μικροκαμωμένο, χτυπημένο και τραυματισμένο, δεν προκαλεί πλέον τρόμο, αλλά συχνά η σκιά του εμφανίζεται σε συζητήσεις και πολιτικές και κοινωνιολογικές διαμάχες. Είναι το φάντασμα του ΠΑΣΟΚ. Παρόλο όμως που το ΠΑΣΟΚ είναι φάντασμα του άλλοτε κραταιού εαυτού του, επτά χρόνια από την εκλογική και την πολιτική του απομείωση και σαράντα τέσσερα από την ίδρυσή του, υπάρχει ακόμα μια δυσανεξία στην αποτίμηση της διαδρομής του. Οι περισσότεροι βέβαια αναλυτές και δημοσιολογούντες εκφράζουν αρνητικές έως και κατεδαφιστικές απόψεις για το ΠΑΣΟΚ και συνδέουν ευθέως τις πολιτικές του με την τρέχουσα ακόμα κρίση που εκδηλώθηκε μετά το 2009. Εχει δε καταστεί γενική πεποίθηση η πλήρης πολιτική, ιστορική και κοινωνική απαξίωσή του.

Είναι όμως μια τέτοια αποτίμηση δίκαια και αντικειμενική; Απερίφραστα όχι. Οι επικριτές του ΠΑΣΟΚ, οι οποίοι προέρχονται από τις ιδεολογικές μήτρες της Δεξιάς και της πάλαι ποτέ παραδοσιακής Αριστεράς, αναδεικνύουν και στηλιτεύουν εμφατικά κάποιες αρνητικές πλευρές του, όπως αρκετές λαϊκίστικες πρακτικές του ή φαινόμενα διαφθοράς, και με βάση αυτές το αποτιμούν αρνητικά. Παραβλέπουν όμως ότι το κόμμα αυτό πραγματοποίησε πολλές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έφεραν την ελληνική κοινωνία πολύ πιο κοντά στην υπόλοιπη Ευρώπη, παρά τα περί του αντιθέτου θρυλούμενα. Παραβλέπουν τη συνάρθρωση στο εσωτερικό του μιας κοινωνικής συμμαχίας εργαζόμενων στρωμάτων των πόλεων και της υπαίθρου και διάφορων νέων μικροαστικών κατηγοριών, την οποία εκπροσώπησε πολιτικά με επιτυχία για χρόνια. Υποτιμούν το γεγονός ότι η πολιτική και κοινωνική αρχιτεκτονική της χώρας είναι σχεδόν ολόκληρη έργο του ΠΑΣΟΚ, που μάλιστα αντέχει ακόμα παρά τη σαρκοβόρα κρίση.

Τίθεται όμως αμείλικτο το ερώτημα: Πώς διερράγησαν τόσο εύκολα οι σχέσεις εκπροσώπησης του ΠΑΣΟΚ με τα ευρύτερα λαϊκά και μικροαστικά στρώματα και υπήρξε αυτό το εξοντωτικό εκλογικό και πολιτικό αποτέλεσμα; Μια πρώτη απάντηση είναι βέβαια ότι το κόμμα αυτό ως εκφραστής και φορέας της Μεταπολίτευσης, των αιτημάτων της, των αναγκών και των κατακτήσεών της, αλλά και των πολλών παθογενειών της, εισέπραξε και τα πολιτικά αποτελέσματα της κατάρρευσής της και της ηθικής της απαξίωσης. Η ανατροπή της μεταπολιτευτικής συνθήκης και του τρόπου αναπαραγωγής της εγχώριας κοινωνίας που επέφερε η κρίση του 2009 χρεώθηκε ολόκληρη στο ΠΑΣΟΚ. Το ερώτημα όμως παραμένει. Γιατί η Νέα Δημοκρατία και η κυβερνώσα εκδοχή της Αριστεράς, ενώ ήταν και αυτά βασικά κόμματα του μεταπολιτευτικού συστήματος με πολλαπλή συμμετοχή στις πολιτικές των προνομίων και των παροχών και επιπλέον άσκησαν και αυτά απόλυτα «μνημονιακή» διαχείριση της κρίσης, άντεξαν; Γιατί η Νέα Δημοκρατία επέδειξε μια ικανοποιητική κομματική αντοχή, όπως επιδεικνύει, παρά τα όσα συμβαίνουν, με λιγότερη βέβαια επιτυχία και ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσε, αλλά και τώρα, μετά την εκκωφαντική διάψευση των ανορθολογικών και δημαγωγικών υποσχέσεων των αντιπάλων του, αδυνατεί να επαναπατρίσει τους παλιούς ψηφοφόρους του; Η απάντηση είναι πολιτική η ψυχαναλυτική; Ιδού πεδίον ερμηνευτικής δόξης λαμπρόν!