Δεν σχολιάζω κατά κανόνα στα άρθρα μου πολιτικά πρόσωπα. Αλλά θα κάνω μια εξαίρεση σήμερα, με αντικείμενο την απαξιωτική αναφορά του βουλευτού της ΝΔ Αδωνη Γεωργιάδη για την επιστήμη της Κοινωνιολογίας. Πράγματι, σε τηλεοπτική εκπομπή, ο αντιπρόεδρος της ΝΔ φέρεται ότι είπε το εξής: «Πάτε να αντικαταστήσετε τα Λατινικά με την Κοινωνιολογία. Δηλαδή με ένα μάθημα απλώς για να κάνουν τα παιδιά αριστερά». Εχω επ’ αυτού να κάνω τις εξής παρατηρήσεις.
1. Η επιστήμη της Κοινωνιολογίας δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα, πολύ πριν και ασχέτως της εμφανίσεως της Αριστεράς. Στην ουσία η επιστήμη αυτή διαμορφώθηκε ως εργαλείο κατανόησης, ανάλυσης και συστηματικής προσέγγισης των κοσμογονικών κοινωνικών μεταβολών που προκάλεσε η Βιομηχανική Επανάσταση. Η ανθρωπότητα οφείλει πολλά από την αυτογνωσία της στην Κοινωνιολογία.
2. Η Κοινωνιολογία είναι μια πολυδιάστατη επιστήμη που συμπλέκεται και έχει κοινούς τόπους με την Πολιτική Οικονομία, την Ανθρωπολογία, την Εθνολογία, την Ιστορία, την Πολιτική Επιστήμη, τη Γλωσσολογία, την Ψυχολογία, την Εγκληματολογία κ.ά. Ερευνά την κοινωνική εξέλιξη (π.χ. κοινωνικός μετασχηματισμός από αγροτική σε βιομηχανική κοινωνία), τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα (όπως περιθωριοποίηση, φτώχεια, ανεργία, αστυφιλία, ανισότητες, κινητικότητα, παραβατικότητα, συστήματα αξιών), προτείνει νέες οπτικές, υποστηρίζει επιστημονικά την εξεύρεση λύσεων. Η άσκηση πολιτικής που δεν στηρίζεται στην επίγνωση των κοινωνικών δεδομένων ή απλώς τα αγνοεί κινείται στο κενό.
3. Η Κοινωνιολογία αποτελεί σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες βασικό εργαλείο διαμόρφωσης της παιδείας των νέων, αφού τους εφοδιάζει με ένα μοναδικό εργαλείο ανάλυσης του κόσμου στον οποίο ζουν και κινούνται. Αναπτύσσει την κοινωνική συνείδηση, άρα διαμορφώνει ολοκληρωμένους και κοινωνικά ενσυνείδητους πολίτες. Η Δημοκρατία ωφελείται από την κοινωνιολογική παιδεία.
4. Αλλά και στις αναπτυσσόμενες κοινωνίες αποτελεί μέσο εντοπισμού της παθογένειας και καταπολέμησης των μηχανισμών που εμποδίζουν την ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Η Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης διατυπώνει τα στάδια της αναπτυξιακής διαδικασίας μιας κοινωνίας (κλασικά παραδείγματα «Τα πέντε στάδια της ανάπτυξης» του φιλελεύθερου W.W. Rostow και η «Θεωρία της εξαρτημένης περιφέρειας» του νεομαρξιστή Samir Amin).
5. Εξάλλου η Κοινωνιολογία αποτελεί πολύτιμο γνωστικό εφόδιο για τη διαμόρφωση μιας εκπαιδευμένης και αποτελεσματικής ιθύνουσας τάξης. Οχι μόνο γενικά, αλλά και ειδικά. Για παράδειγμα, η Αγροτική Κοινωνιολογία αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση μιας επιτυχημένης αγροτικής πολιτικής και η Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης διευκολύνει τη διαμόρφωση ενός σωστού εκπαιδευτικού συστήματος.
6. Οι κοινωνιολόγοι μπορούν να ανήκουν σε οιαδήποτε ιδεολογική κατεύθυνση. Μέγας κοινωνιολόγος υπήρξε ασφαλώς ο Μαρξ, αλλά και ο καθόλου αριστερός Παρέτο. Χιλιάδες παραδείγματα το επιβεβαιώνουν. Δεν υπάρχει πλειοψηφία αριστερών ή δεξιών κοινωνιολόγων. Σε όλα τα μεγάλα ευρωπαϊκά και άλλα πανεπιστήμια υπάρχουν κοινωνιολόγοι αριστεροί και συντηρητικοί, χριστιανοί και άθεοι, σοσιαλιστές και φιλελεύθεροι. Στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, όπου κυριάρχησε επί δεκαετίες η μορφή του (δασκάλου μου) μεγάλου σοσιαλιστή Jean Ziegler, σήμερα έχει επικρατήσει η ποσοτική – περιγραφική Κοινωνιολογία. Γνωστά αυτά σε όποιον διαθέτει στοιχειώδη επίγνωση του διεθνούς επιστημονικού περιβάλλοντος. Είναι άλλωστε φαιδρό να συμπυκνώνεται σε ταμπέλες η πολύπλοκη και πολυπρισματική σκέψη ενός κοινωνικού επιστήμονος.
7. Στην Ελλάδα, την Κοινωνιολογία εισήγαγαν στον Μεσοπόλεμο δύο επιστημονικοί κολοσσοί: ο κοινωνικά ευαίσθητος αλλά όχι μαρξιστής Αβροτέλης Ελευθερόπουλος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ο βαθύς μελετητής του Μαρξ αλλά καθόλου αριστερός Παναγιώτης Κανελλόπουλος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο τελευταίος μάλιστα υπήρξε και αρχηγός της ελληνικής Δεξιάς. Μαθητές του υπήρξαν δύο διακεκριμένοι και διαμετρικά διαφορετικοί καθηγητές της Παντείου, ο ιδιότυπα αριστερός Βασίλης Φίλιας και ο μετέπειτα υπουργός της δικτατορίας Δημήτριος Τσάκωνας. Αν και μετά τη Μεταπολίτευση ανήλθαν, όπως και παντού στη διανόηση, αριστεροί κοινωνιολόγοι, δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν και πολλοί σημαντικοί μη αριστεροί, όπως ο Δ. Τσαούσης ή ο Ν. Σαρρής.
8. Η Κοινωνιολογία δεν καλλιεργεί επομένως αριστερές ή δεξιές πολιτικές ιδέες. Είναι εξαιρετικά επιπόλαιο να συγχέουμε με αυτές την κοινωνική παιδεία και την κοινωνική συνείδηση που καλλιεργεί η Κοινωνιολογία. Αν όμως κατά βάθος θα θέλαμε πολίτες χωρίς κοινωνική συνείδηση και παιδεία, τότε καλύτερα να ομολογούμε την αλήθεια και να μη χρησιμοποιούμε ως άλλοθι την Κοινωνιολογία, μια επιστήμη που διευρύνει τα όρια της σκέψης και της συνείδησης.
ΥΓ: Ασφαλώς η (σωστή) ολική επαναφορά της Κοινωνιολογίας δεν χρειαζόταν να γίνει εις βάρος των Λατινικών, που είναι η βάση πλήθους ευρωπαϊκών γλωσσών. Θα μπορούσε όμως η Κοινωνιολογία να εισαχθεί ως προαπαιτούμενο για τις σχολές οικονομικών-κοινωνικών σπουδών και να διατηρηθούν τα Λατινικά για τις νομικές και φιλολογικές σχολές.
Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστημίο Γενεύης, λυκειάρχης της Ιονίου Σχολής