Η Τουρκία, όπως είναι πλέον γνωστό στο ευρύτερο κοινό, βρίσκεται σε δεινή οικονομική κατάσταση. Παρά την μέχρι πρόσφατα συνεχή και με υψηλούς ρυθμούς αύξηση του ΑΕΠ της, η ιδιόμορφη οικονομική πολιτική του Ερντογάν (γνωστή διεθνώς και ως «Erdoganomics») οδήγησε σε σημαντικές στρεβλώσεις, αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος, υψηλό χρέος, αποχώρηση των επενδυτών, κατακόρυφη πτώση της λίρας, πολύ υψηλό πληθωρισμό και, προοδευτικά, πτώχευση εταιρειών-πυλώνων της οικονομίας της, όπως η Turk Telekom, ενώ τίθεται και ζήτημα βιωσιμότητας του τραπεζικού συστήματος.
Οι οικονομικές εξελίξεις αναμφίβολα συνδέονται με τις επιλογές του Ερντογάν στην εξωτερική πολιτική, αρχικά την αντιπαράθεσή του με το Ισραήλ και πολλούς Ευρωπαίους, στη συνέχεια τις θερμές σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν και, τέλος, τη διαμάχη του με τις ΗΠΑ. Δεν είναι ότι η Δύση ξεκίνησε πόλεμο εναντίον του, όπως ο ίδιος, προσπαθώντας να δικαιολογηθεί στο εσωτερικό του, ισχυρίζεται. Είναι απλά ότι η Δύση δεν είναι πλέον δίπλα του να τον στηρίξει στη δύσκολη κατάσταση που οδήγησε τη χώρα του.
Τα πράγματα θα δυσκολέψουν περισσότερο για τον Ερντογάν λόγω των εξελίξεων στη Συρία και της επικείμενης επίθεσης του Ασαντ στην περιοχή του Ιντλιμπ, την οποία τίποτε δεν φαίνεται να σταματά, αφού και η διαφαινόμενη «κόκκινη» γραμμή των ΗΠΑ αφορά μόνο τη χρήση χημικών όπλων. Ακόμη και στο μικρής πιθανότητας ενδεχόμενο Συρία και Ρωσία να επιτεθούν επιλεκτικά σε περιοχές που δεν βρίσκονται φιλικές προς την Τουρκία δυνάμεις, είναι βέβαιο ότι κάποιες από αυτές θα πληγούν, ότι θα υπάρξουν πρόσφυγες προς το έδαφός της και ότι το κύρος της Τουρκίας θα τρωθεί. Πολύ δε περισσότερο ότι οι σχέσεις της με τη Ρωσία θα βρεθούν ξανά σε κρίση.
Αυτή είναι η κατάσταση μέσα στην οποία αυτήν τη στιγμή ο Ερντογάν και η κυβέρνησή του επιχειρούν να πορευτούν, ενώ οι χειρισμοί τους – που συχνά αλληλοεξουδετερώνονται – έχουν να δείξουν μόνο ένα κοινό χαρακτηριστικό: την ανεπιτυχή μέχρι τώρα προσπάθεια να προσεγγίσουν την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η Τουρκία χρειάζεται μεγάλη οικονομική βοήθεια και η ΕΕ είναι ίσως ο μόνος παράγων που για δικούς του λόγους θα μπορούσε να τη βοηθήσει.
Η προσέγγιση με την ΕΕ είναι ο μόνος λόγος που θα μπορούσε να εξηγήσει τις όποιες συμπεριφορές καλού γείτονα απέναντι στη χώρα μας, όπως στην περίπτωση της απελευθέρωσης των δύο ελλήνων στρατιωτικών, έχουν καταγραφεί. Κατά τα άλλα η Τουρκία θα συνεχίσει να δημιουργεί τα ίδια προβλήματα σε εμάς και σε όλους σχεδόν τους γείτονές της. Είναι θέμα μεγέθους και ιδεολογίας, που, είτε κεμαλική είτε νεο-οθωμανική, είναι βαθύτατα εθνικιστική και επεκτατική. Μέχρι να αλλάξει ή και για να αλλάξει κάποιος από τους δύο παράγοντες, η χώρα μας θα πρέπει να εκπονήσει και να υλοποιήσει μία υψηλή στρατηγική αντιμετώπισης του εκ νέου ασθενούντος γείτονά της.
Ο Ηλίας Κουσκουβέλης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, κοσμήτορας της Σχολής ΚΑΕΤ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και κάτοχος της Επώνυμης Εδρας ΓΕΕΘΑ στις Στρατηγικές Σπουδές «Θουκυδίδης».