Η Κατοχή στην Κρήτη με τη ματιά δύο Γερμανίδων

Γεννήθηκε στη Γερμανία μισό αιώνα μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όμως έχει αφιερώσει χρόνια από τη ζωή της ερευνώντας την περίοδο της Κατοχής σε μια γωνιά της Ελλάδας. Η Leonie Englert, 26 ετών, μαζί με τη σκηνοθέτρια μητέρα της Barbara ταξίδευαν επί σχεδόν δύο χρόνια στην Κρήτη παίρνοντας συνεντεύξεις από επιζήσασες της περιόδου 1941-1944, οι οποίες αφηγήθηκαν την ιστορία της Κατοχής από την πλευρά των γυναικών.

Συνομίλησαν με περισσότερες από 40 μάρτυρες, ηλικίας από 80 έως 100 ετών, και με το υλικό αυτό δημιούργησαν ένα ντοκιμαντέρ. Η ταινία προβλήθηκε με επιτυχία στη Γερμανία και χθες ξεκίνησε το ταξίδι της στην Ελλάδα με προβολές σε πόλεις και μαρτυρικά χωριά της Κρήτης.

«Δεν ακουγόταν ούτε ανάσα όταν οι εκατόχρονες επιζήσασες αφηγούνταν πώς ξεκίνησε η τυραννία ή όταν γινόταν σαφές μέσα από τις ιστορίες τους ότι “οι Γερμανοί δεν είχαν μέσα τους ανθρώπινο αίμα…”». Με τα λόγια αυτά σχολίασε η γερμανική εφημερίδα «Journal Frankfurt» την πρώτη προβολή του ντοκιμαντέρ «Αλησμόνητα», που πραγματοποιήθηκε στη Φρανκφούρτη τον περασμένο Ιανουάριο.

«Η αντίδραση του κοινού στη Γερμανία ήταν εντυπωσιακά θερμή» λέει στα «ΝΕΑ» η Leonie Englert. «Το βρήκαν όλοι ενδιαφέρον, ενώ κάποιοι είχαν υποστεί σοκ, δεν γνώριζαν αυτά που συνέβησαν στην Ελλάδα» συνεχίζει. Λίγο νωρίτερα οι θεατές είχαν ακούσει την 86χρονη Κρητικιά Πηνελόπη Κωστάκη – Γρυντάκη να εξιστορεί βιώματα που δεν ξεχνιούνται ποτέ. Ηταν μικρό κορίτσι όταν οι Γερμανοί κύκλωσαν το χωριό της, την Καλή Συκιά Ρεθύμνου και έκαψαν γυναίκες ζωντανές επειδή δεν μαρτυρούσαν τα κρησφύγετα των ανταρτών.

«… Ηταν εκεί (σ.σ.: οι Γερμανοί) με τα πολεμοφόδια να σκοτώσουνε αν δεν θέλαν να πουν οι γυναίκες που ‘ναι οι άντρες και πού ‘ναι τα τουφέκια τωνε. Αλλά δεν μίλησε καμιά. Δεν είπε τίποτα» αναφέρει η Πηνελόπη Γρυντάκη στο ντοκιμαντέρ.

Η πρώτη επαφή. «Ολα ξεκίνησαν όταν τελείωσα το σχολείο» εξηγεί στα «ΝΕΑ» η Leonie Eglert. «Το καλοκαίρι εκείνο ξεκινήσαμε με μία φίλη μου να ταξιδεύουμε στην Ευρώπη και καταλήξαμε στην Κρήτη όπου περάσαμε έναν μήνα. Τότε άκουσα για πρώτη φορά για τη γερμανική Κατοχή και την Αντίσταση στο νησί. Το θέμα με ενδιέφερε. Τα εγκλήματα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα δεν είναι γνωστά στη Γερμανία» λέει η ίδια.

«Κανείς δεν μιλάει για αυτά στο σχολείο. Ακόμη και τα τελευταία χρόνια που η Ελλάδα έχει βρεθεί στην επικαιρότητα, κανείς δεν αναφέρεται στο παρελθόν, εκτός από κάποιες αριστερές οργανώσεις. Οι τουρίστες που βλέπετε στην Ελλάδα, συνήθως δεν γνωρίζουν».

Η Leonie έφυγε από την Κρήτη και αργότερα επέστρεψε επιλέγοντας το νησί μέσω του προγράμματος Erasmus, ενώ σπούδαζε Κοινωνικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Η μητέρα της, Barbara Englert, έμπειρη ηθοποιός και σκηνοθέτης, είχε ήδη πραγματοποιήσει ένα παρόμοιο project για τις γυναίκες του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Γερμανία. «Οταν της μίλησα για την Κρήτη, σκεφτήκαμε να φτιάξουμε αυτό το ντοκιμαντέρ» λέει η Leonie. Ετσι, την άνοιξη του 2016 άρχισαν τις προσπάθειες. Πέρασαν από τα χωριά του νησιού, περπάτησαν σπίτι σπίτι αναζητώντας γιαγιάδες με ιστορία στην Αντίσταση – γυναίκες που τους είχαν συστήσει ή άγνωστες που βρήκαν τυχαία ρωτώντας στις πλατείες των χωριών.

Νέες πτυχές. «Συχνά», εξηγούν οι σκηνοθέτριες, «η συνεισφορά των γυναικών, οι εμπειρίες, οι φωνές τους αποσιωπούνται στην Ιστορία. Ετσι και οι γυναίκες στην Κρήτη δεν εμφανίζονται στην ιστοριογραφία, παρ’ ότι ήταν αυτές που αντιστάθηκαν πρώτες στη γερμανική κυριαρχία. Το ντοκιμαντέρ “Αλησμόνητα” αναδεικνύει πτυχές που ελάχιστα έχουν ερευνηθεί».

«Οι γυναίκες αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τον κατακτητή, τροφοδοτούσαν τους αντάρτες – τους άνδρες που πολεμούσαν στο βουνό – και τους Αγγλους» λέει η Leonie.

«Οργανώθηκαν στο χωριό αλλά και στις πόλεις, εντάχθηκαν στο ΕΑΜ, διακινούσαν προκηρύξεις, έδιναν πληροφορίες στα βουνά, έκρυβαν αντάρτες, συμμετείχαν ακόμη και τα μικρά παιδιά».

Το ντοκιμαντέρ θα προβληθεί σήμερα στις εννιά το βράδυ στο Δημοτικό Θέατρο Αγίων Αποστόλων, στις 14 Σεπτεμβρίου στο Ηράκλειο, στις 23 Σεπτεμβρίου στα Ανώγεια, στις 26 Σεπτεμβρίου στην Καλή Συκιά και στις 28 Σεπτεμβρίου στα Χανιά.