Οσο κι αν θα θεωρηθεί υπερβολικό, το επίπεδο ενός πολιτισμού μπορεί να κριθεί σύμφωνα με τη χρήση που γίνεται των λέξεων, από τις πιο απλές και καθημερινές ώς τις πιο βαρυσήμαντες πνευματικά και αισθηματικά, και όσο περισσότερο ταλαιπωρούνται με το να ασεβούν οι άνθρωποι σε σχέση με το περιεχόμενό τους τόσο ο πολιτισμός κατρακυλάει στα τάρταρα. Δεν έχει παρά να αναλογιστεί κανείς γιατί τα δικτατορικά καθεστώτα, οπουδήποτε στον κόσμο, παραμένουν για το σύνολο σχεδόν των ανθρώπων τόσο μισητά και αποκρουστικά. Ακριβώς γιατί αναποδογυρίζουν το περιεχόμενο των λέξεων – για παράδειγμα η λέξη «ελευθερία» -, γεγονός που τους δίνει την ευχέρεια να βασανίζουν σωματικά και ηθικά τους ανθρώπους, ενώ αναγορεύουν σε τέτοια περιωπή τη λέξη «εξουσία» ώστε, όσους δεν μπορούν ή δεν τολμούν να σκεφτούν, να διεγείρουν μέσα τους τα πιο σκοτεινά ένστικτα.

Χωρίς να σημαίνει ότι είναι του ιδίου ύψους η λέξη «φιλία» με τη λέξη «ελευθερία» – αν και από μια πλευρά μπορεί να λογαριάζεται εξίσου κρίσιμη για τη ζωή ενός ανθρώπου – δικαιούται να αναρωτηθεί κανείς σε ποιο βαθμό μπορεί να θεωρεί ως δεδομένο τον πολιτισμό όταν συμβεί να ακούσει από το στόμα ενός χρήστη του facebook τη φράση: «Δεν μιλώ για τις τρεις και τις πέντε χιλιάδες φίλους όπως έχουν πολλοί άλλοι. Εμένα προσωπικά μού φτάνουν και μου περισσεύουν οι τριακόσιοι». Τριακόσιοι φίλοι και μάλιστα να χαρακτηρίζεις τον εαυτό σου συντηρητικό και μετριοπαθή, ως προς τον αριθμό που θα μπορούσες να έχεις, δεν σημαίνει ότι σου είναι άγνωστη η έννοια της φιλίας, σημαίνει ότι ακόμη και αν την ξέρεις, τη γράφεις στα παλιά σου τα παπούτσια. Ενδέχεται να μην έχεις διαβάσει το τι λέει ο Πλάτων στον Φίληβο για τη φιλία και πολύ περισσότερο να μην έχεις διαβάσει τα σχετικά κείμενα του Ζαν Κοκτό, ή ακόμη να μην έχεις ακούσει τα ονόματα Δάμων και Φειδίας, ή τη φράση «Ο φίλος τον φίλο εν κινδύνοις γιγνώσκει».

Αλλά δεν γίνεται μια έννοια, όπως αυτή της φιλίας, που για να ανθήσει χρειάζεται όσοι συμφωνούν στην αξία της να έχουν δοκιμαστεί σκληρά ανάμεσά τους, να τη μετέρχεσαι ανώδυνα, ανέξοδα, ως εύσημο που σου επιφυλάχθηκε επειδή τυχαίνει να συμφωνείς με έναν άγνωστό σου ως προς τα χρώματα της αρεσκείας σας, την αντιπάθειά σας για τον Τσίπρα ή για τον Μητσοτάκη και για το ποια υποψήφια θα έπρεπε να είναι επικρατέστερη στα καλλιστεία. Ή ακόμη να μην αναρωτιέσαι, ή να μη μελαγχολείς, σε περίπτωση που μια προσωπική σου δοκιμασία σε έχει οδηγήσει σε απόγνωση, εσύ ο ίδιος που καμαρώνεις για τους τριακόσιους φίλους σου, δεν θα διανοηθείς να καταφύγεις έστω σε έναν από αυτούς προκειμένου να έχεις μια προσωρινή συμπαράσταση.

Η χρήση της λέξης «φιλία» όπως γίνεται μέσω του facebook, έχει ως αποτέλεσμα κάτι βαθιά οδυνηρό: η διάλυση των κοινωνικών δεσμών έχει ως αφετηρία της την κατασυκοφάντηση της λέξης «φιλία», όπως εξυφαίνεται στον ιδιωτικό του καθενός χώρο με το να λογαριάζεται ως υπαρκτή αν και δεν αντιπροσωπεύει τίποτε απολύτως.