Μια κρίσιμη ημέρα για την ΕΕ ξημερώνει σήμερα στο Στρασβούργο, όπου συνέρχεται σε Ολομέλεια το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και όχι μόνο διότι ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ θα εκφωνήσει την τελευταία ετήσια ομιλία του για την κατάσταση της Ενωσης, σε μια περίοδο ανοιχτού πολέμου μεταξύ φιλευρωπαίων και εθνολαϊκιστών ενόψει των ευρωεκλογών του Μαΐου. Αλλά και επειδή οι 751 ευρωβουλευτές καλούνται να αποφασίσουν αν θα καλέσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να ενεργοποιήσει το άρθρο 7 της ευρωπαϊκής συνθήκης, την επονομαζόμενη «θεσμική πυρηνική βόμβα», εις βάρος της Ουγγαρίας του Βίκτορ Ορμπαν, κρίνοντας πως υπάρχει στη χώρα αυτή «σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης των αξιών της ΕΕ». Ο κατεξοχήν απόστολος του «ανελευθερισμού» βρέθηκε χθες στο Ευρωκοινοβούλιο, όπου δήλωσε ευθαρσώς πως η χώρα του «δεν θα υποκύψει στον εκβιασμό των φιλομεταναστευτικών δυνάμεων» και θα «υπερασπιστεί τους νόμους της» εναντίον της ΕΕ «αν χρειαστεί». Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η στάση του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος – που κλήθηκε μόλις πρόσφατα από τον Εμανουέλ Μακρόν να επιλέξει «ανάμεσα στην Ανγκελα Μέρκελ και τον Βίκτορ Ορμπαν».
Είναι η πρώτη φορά που το Ευρωκοινοβούλιο κάνει χρήση του δικαιώματός του να αναλάβει πρωτοβουλία για την ενεργοποίηση του άρθρου 7 – στην περίπτωση της Πολωνίας, τέλη του 2017, την εισήγηση την είχε κάνει η Κομισιόν. Την πρωτοβουλία ανέλαβε ουσιαστικά το σύνολο των ευρωβουλευτών ζητώντας, τέλη του 2017, από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών μια έκθεση για την Ουγγαρία. Η έκθεση που ολοκλήρωσε την άνοιξη η ολλανδή οικολόγος Τζούντιθ Σαργκεντίνι ήταν κόλαφος: καταγγέλλει την Ουγγαρία για απειλές της ελευθερίας του Τύπου και αμφισβήτηση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, τακτικές επιθέσεις εναντίον των ΜΚΟ, παραβίαση του δικαιώματος στην ακαδημαϊκή ελευθερία, την εκπαίδευση και το επιχειρείν, δυσανάλογη ανάμειξη στις ελευθερίες της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι, πόλεμο κατά των απόρων… Ιδιαίτερη μνεία γίνεται, φυσικά, στην άτεγκτη μεταναστευτική πολιτική του Ορμπαν και στην άρνησή του να αποδεχθεί την αρχή της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.
Η Σαργκεντίνι εισηγήθηκε την ενεργοποίηση του άρθρου 7. Για την έναρξη της διαδικασίας, ωστόσο, απαιτείται σήμερα πλειοψηφία των δύο τρίτων των ψηφισάντων, κάτι αρκετά δύσκολο δεδομένου του ότι το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα είναι η μεγαλύτερη ευρωομάδα, με 218 ευρωβουλευτές. Εκτός ΕΛΚ οι προθέσεις είναι ξεκάθαρες: Σοσιαλιστές, Φιλελεύθεροι, Πράσινοι και ριζοσπαστική Αριστερά υποστηρίζουν την πρόταση, Ακροδεξιά και εθνικιστές την απορρίπτουν. Εντός του ΕΛΚ όμως; Παρότι σχεδόν εξίσου σκληρός στο Μεταναστευτικό με τον Ορμπαν, ο αυστριακός καγκελάριος Σεμπάστιαν Κουρτς δήλωσε πως οι αυστριακοί Συντηρητικοί θα υπερψηφίσουν την πρόταση διότι «πιστεύουν πως δεν μπορούν να υπάρξουν συμβιβασμοί στην κυριαρχία του νόμου και της δημοκρατίας» – την ίδια ώρα, ο ακροδεξιός κυβερνητικός του εταίρος, αντικαγκελάριος Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε πρότεινε τη δημιουργία κοινής ευρωομάδας με το Fidesz του Ορμπαν.
Μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε πως η Νέα Δημοκρατία θα υπερψηφίσει την έκθεση Σαργκεντίνι. Οσο για τον Μάνφρεντ Βέμπερ, τον επικεφαλής του ΕΛΚ, που αντιμετωπίζει την πρώτη του μεγάλη δοκιμασία από όταν δήλωσε υποψήφιος για την κεφαλή της Κομισιόν, αυτός δήλωσε πως η ΕΕ ενδεχομένως πρέπει να εξετάσει την έναρξη της διαδικασίας κυρώσεων αν η Βουδαπέστη δεν απαντήσει στις επικρίσεις – παράλληλα όμως μίλησε για «οικοδόμηση γεφυρών» με την Ουγγαρία και σημείωσε την αποτυχία της ΕΕ να αναλάβει ουσιαστική δράση στην αντίστοιχη διαδικασία εις βάρος της Πολωνίας.
Η συνεδρίαση ήταν εκρηκτική, με τον Ορμπαν να εμφανίζεται άλλοτε ως θύμα («Ξέρω πως έχετε ήδη αποφασίσετε να ψηφίσετε, αλλά να ξέρετε πως θα καταδικάσετε μια χώρα») και άλλοτε επιθετικός: «Δεν θα δεχτώ να μας απειλούν οι φιλομεταναστευτικές δυνάμεις, να μας εκβιάζουν και να συκοφαντούν την Ουγγαρία με ψευδείς κατηγορίες». Τα χειροκροτήματα και οι αποδοκιμασίες αναδείκνυαν το ρήγμα που υπάρχει και εντός του Ευρωκοινοβουλίου. Αν η Ουγγαρία ήταν το 2004 όπως έγινε, δεν θα της είχε ποτέ επιτραπεί να ενταχθεί στην ΕΕ, σημείωσε ο επικεφαλής των Φιλελευθέρων Γκι Φέρχοφστατ. «Γιατί δίνουμε στον κύριο Ορμπαν 87 εκατομμύρια ευρώ εβδομαδιαίως προκειμένου να καταστρέψει την ΕΕ;» ρώτησε, μεταφέροντας μια απορία πολλών, η Ολλανδή Σόφι ιν’τα Βελτ.
Τι ακριβώς προβλέπει το περιβόητο άρθρο 7
Το άρθρο 7 {ARXTR}της ευρωπαϊκής συνθήκης προβλέπει, εφόσον διαπιστωθεί η ύπαρξη «σοβαρής και διαρκούς παραβίασης από κράτος-μέλος» των θεμελιωδών αρχών της ΕΕ, «την αναστολή ορισμένων δικαιωμάτων τα οποία απορρέουν από την εφαρμογή της παρούσας συνθήκης ως προς το εν λόγω κράτος-μέλος, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων ψήφου του αντιπροσώπου της κυβέρνησης αυτού του κράτους-μέλους στο Συμβούλιο». Πρόκειται βέβαια για μια μακρά διαδικασία – η διαδικασία που ορίζει το άρθρο 7 συμπεριλαμβάνει δύο μηχανισμούς, έναν για προληπτικά μέτρα αν υπάρχει σαφής κίνδυνος σοβαρής παραβίασης των ευρωπαϊκών αρχών και έναν για κυρώσεις αν έχει ήδη υπάρξει τέτοιου είδους κατάφωρη παραβίαση. Και στους δύο μηχανισμούς η τελική απόφαση λαμβάνεται από τους εκπροσώπους των κρατών-μελών στο Συμβούλιο, στον προληπτικό μηχανισμό όμως απαιτείται πλειοψηφία 4/5, ενώ για μια απόφαση επιβολής κυρώσεων απαιτείται ομοφωνία μεταξύ των ηγετών – κάτι ουσιαστικά αδύνατο να συμβεί στην περίπτωση της Ουγγαρίας, όπως και στην περίπτωση της Πολωνίας, του μοναδικού μέχρι σήμερα κράτους-μέλους εναντίον του οποίου έχει ενεργοποιηθεί το άρθρο 7.