Στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού παρουσιάστηκε χθες από τη ΝΔ το πόρισμα της Επιτροπής Συνολάκη για τις φονικές πυρκαγιές στο Μάτι. Το κυριότερο συμπέρασμα της έρευνας των επιστημόνων ήταν πως «θα είχαν σίγουρα χαθεί λιγότερες ζωές – ή και ακόμη δεν θα είχαμε θρηνήσει θύματα – αν είχε γίνει έγκαιρη προειδοποίηση των κατοίκων να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους». Με άλλα λόγια, πιο ωμά, η τραγωδία δεν ήταν αναπόφευκτη, θα μπορούσαν δηλαδή να μην έχουν χάσει τη ζωή τους 99 άνθρωποι.

Η εν λόγω Επιτροπή συστάθηκε από τον καθηγητή Φυσικών Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Κώστα Συνολάκη ύστερα από αίτημα του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο γαλάζιος πρόεδρος είχε ζητήσει δύο πράγματα, να διερευνηθούν όσα συνέβησαν την 23η Ιουλίου και να κατατεθούν συγκεκριμένες προτάσεις για τη συνολική αναμόρφωση του συστήματος Πολιτικής Προστασίας στην Ελλάδα. Ο Συνολάκης παρουσιάζοντας τη μελέτη, χθες, είπε ότι «δεν είχε ασφαλώς στόχο να εντοπίσει, πόσω μάλλον να προσωποποιήσει, τις ευθύνες για την εθνική τραγωδία, καθώς αυτό είναι έργο και αρμοδιότητα της ελληνικής Δικαιοσύνης». Ωστόσο, εφόσον αποδεικνύεται από τη χρήση διεθνών μοντέλων προσομοίωσης πως υπήρχε χρόνος να εκκενωθεί το Μάτι αν είχαν ειδοποιηθεί έγκαιρα οι κάτοικοι της περιοχής, νομιμοποιείται κανείς να απευθύνει ερωτήματα προς την ελληνική κυβέρνηση, η οποία προΐσταται πολιτικά του κρατικού μηχανισμού.

Η αξιωματική αντιπολίτευση, λοιπόν, θέτει τέσσερα ερωτήματα προς το Μαξίμου. «Γιατί ο βαθμός επικινδυνότητας στην Ανατολική Αττική για πρόκληση πυρκαγιάς ήταν στο 4 και όχι στο 5, όταν ήταν γνωστό από την προηγούμενη μέρα ότι στην περιοχή θα έπνεαν δυτικοί άνεμοι 7 μποφόρ;». «Γιατί τα πυροσβεστικά αεροσκάφη έφτασαν στην περιοχή αφού η φωτιά είχε περάσει τη Λεωφόρο Μαραθώνος;». «Γιατί δεν αξιολογήθηκε εγκαίρως η βεβαιότητα ότι θα απειληθούν κατοικημένες περιοχές;». «Γιατί δεν ειδοποιήθηκαν οι κάτοικοι να εκκενώσουν το Μάτι, όταν από το πόρισμα προκύπτει ότι υπήρχε χρόνος να σωθούν ακόμη και πεζή;».

Οπως τονίζουν από την Πειραιώς, προτίθενται να ζητήσουν επιτακτικά απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα που προκύπτουν από το πόρισμα Συνολάκη και αυτά «είναι αναγκαίο να απαντηθούν από την κυβέρνηση, πέραν της έρευνας που διεξάγει η Δικαιοσύνη». Γιατί «στην πολιτική δεν αρκεί να αναλαμβάνεις θεωρητικά τις ευθύνες σου, ούτε να κρύβεσαι από τις ερωτήσεις που έχουν οι πολίτες». Η σημασία που αποδίδουν στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία τους υπογραμμίστηκε κι από την παρουσία του προέδρου της ΝΔ στο Ιδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.

ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. Εκτός από τον Κώστα Συνολάκη, στην Επιτροπή συμμετείχαν ο Νίκος Καλλίτερης από το University of California του Λος Αντζελες, οι Βασίλης Σκαναβής και Κωστής Δουλιγέρης από το University of Southern California, η Ιφιγένεια Γιαννουκάκου – Λεοντσίνη από το Πολυτεχνείο Κρήτης, οι Haizhong Wang και Ali Mostafizi από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Ορεγκον και ο Tomoyuki Takabatake από το Πανεπιστήμιο Waseda της Ιαπωνίας. Τα μέλη της Επιτροπής παραδέχονται ότι η πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική ήταν όντως ένα ακραίο φαινόμενο, αυτό ωστόσο στην ανάλυσή τους «δεν δικαιολογεί την απουσία σχεδιασμού και προετοιμασίας του μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας».

Στην έρευνά τους εξέτασαν πως τα μοντέλα προσομοίωσης πυρκαγιάς θα μπορούσαν να βοηθήσουν και να επιταχύνουν τη λήψη ορθών αποφάσεων. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο πόρισμα, έγιναν «προσομοιώσεις της εξάπλωσης της δασικής πυρκαγιάς στην περιοχή της εθνικής τραγωδίας με το πρόγραμμα FARSITE υπό διάφορα σενάρια μετεωρολογικών συνθηκών. Σενάρια δηλαδή που προφανώς θα μπορούσαν και θα έπρεπε να έχουν εξεταστεί στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας ή ακόμη και να προϋπήρχαν ως πρότυπα μοντέλα για τη λήψη άμεσων αποφάσεων».

Οι προσομοιώσεις, λοιπόν, επιβεβαίωσαν ότι η πυρκαγιά έφτασε στη Λεωφόρο Μαραθώνος σε περίπου μιάμιση ώρα μετά την έναρξή της. Υπήρχε άρα χρόνος για την εκκένωση της περιοχής. «Η προσομοίωση διαφόρων τακτικών εναέριας αναχαίτισης του πύρινου μετώπου απέδειξε επίσης ότι ο συνδυασμός ρίψεων νερού από αεροσκάφη τύπου CL-215 και CL-415 θα μπορούσε να επιβραδύνει την εξέλιξη της φωτιάς για τουλάχιστον μία ώρα, επιτρέποντας την ασφαλή απομάκρυνση όλων των κατοίκων είτε πεζή είτε ακόμη και με αυτοκίνητα».

ΕΓΚΑΙΡΗ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ. Σύμφωνα με ένα άλλο μοντέλο, το agent-based model Artisoc4.0 του Πανεπιστημίου Waseda της Ιαπωνίας, που έλαβε υπόψη του όλους τους παράγοντες και τις συνθήκες της περιοχής, «η απομάκρυνση των κατοίκων της περιοχής πεζή προς την ακτή θα μπορούσε να είχε ολοκληρωθεί κατ’ ελάχιστον μέσα σε 57 λεπτά ύστερα από έγκαιρη ειδοποίηση». Τέλος, προσομοιώσεις με το μοντέλο NETLOGO του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Ορεγκον έδειξαν ότι «η πεζή εκκένωση της περιοχής προς τις ακτές θα μπορούσε να γίνει το αργότερο σε 83 λεπτά, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι είχε δοθεί έγκαιρη εντολή στους κατοίκους».

Λάθη έγιναν, σύμφωνα με το πόρισμα, και στην εκτίμηση του αρχικού μεγέθους της πυρκαγιάς, αλλά και στην αξιολόγησή της – για την ακρίβεια, παρατηρήθηκε μεγάλη καθυστέρηση στο να αξιολογηθεί – και φυσικά στην αντιμετώπισή της.

Οι προτάσεις που κατέθεσε η Επιτροπή Συνολάκη αναφορικά με την έγκαιρη απομάκρυνση των κατοίκων σε ανάλογες περιπτώσεις είναι τρεις: η υπογραφή μνημονίων συνεργασίας με ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, προκειμένου να μεταδίδουν άμεσα και αδιαμεσολάβητα τα μηνύματα που προέρχονται από την Πολιτική Προστασία σε στιγμές κρίσης. Η διαμόρφωση βιβλιοθήκης μηνυμάτων ανά περιοχή, προκειμένου η Πολιτική Προστασία να μπορεί να στείλει ακόμη και εξειδικευμένες οδηγίες στους πολίτες για τον τρόπο να προφυλαχθούν. Καθώς και η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, ώστε να μπορούν οι πολίτες να ειδοποιούνται και με πολλαπλά μέσα, μέσω κινητών και μέσω Διαδικτύου, για παράδειγμα.