Σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με καρκίνο του μαστού υπάρχει αυξημένη έκφραση υποδοχέων οιστρογόνων ή και προγεστερόνης στα καρκινικά κύτταρα. Εδώ και πολλές δεκαετίες έχει βρεθεί ότι σε αυτές τις ασθενείς η χορήγηση ορμονικής θεραπείας, με τη μορφή της ταμοξιφένης των αναλόγων της ορμόνης LH-RH καθώς και αντιοιστρογόνων, έχει σημαντικό κλινικό όφελος τόσο στο πλαίσιο της επικουρικής θεραπείας όσο και για την αντιμετώπιση της μεταστατικής νόσου. Δυστυχώς όμως σε αυτούς τους ορμονοεξαρτώμενους όγκους συχνά διαπιστώνεται ανάπτυξη μηχανισμών αντίστασης στην ορμονική θεραπεία. Τα τελευταία χρόνια παρασκευάστηκαν νέα φάρμακα τα οποία όταν προστεθούν στα ήδη χορηγούμενα ορμονικά σκευάσματα καταφέρνουν να αναστρέψουν την ενδοκρινική αντίσταση.
Καινούργια φάρμακα, τα οποία χορηγούνται από το στόμα, όπως η παλποσικλίμπη, η ραμοσικλίμπη και η αμπεμασικλίμπη, έχουν δώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα σε ασθενείς με ορμονοεξαρτώμενο μεταστατικό καρκίνο του μαστού και έχουν πάρει πρόσφατα έγκριση στις ΗΠΑ. Πρόκειται για αναστολείς της κυκλινοεξαρτώμενης κινάσης 4/6 που χορηγούνται μαζί με την κλασική ορμονοθεραπεία. Ενδεικτικά, η παλποσικλίμπη σε συνδυασμό με τη λετροζόλη έχει καταφέρει να επιτύχει σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο μαστού διάστημα ελεύθερο προόδου νόσου 20,2 μήνες συγκριτικά με 10,2 μήνες που επιτυγχάνεται με την κλασική ορμονοθεραπεία. Στην Ευρώπη πήρε πρόσφατα έγκριση και κυκλοφορεί μέσα στο 2018 τόσο η παλμποσισκλίμπη όσο και η ραμοσικλίμπη σε συνδυασμό με αναστολείς αρωματάσης ως θεραπεία πρώτης γραμμής και σε συνδυασμό με φουλβεστράνη ως θεραπεία δεύτερης γραμμής.
Επίσης, τα τελευταία χρόνια χορηγείται το εβερόλιμους σε συνδυασμό με την εξεμεστάνη, έναν αναστολέα αρωματάσης. Το εβερόλιμους είναι η πρώτη στοχευμένη θεραπεία που κατάφερε να αναστρέψει την ενδοκρινική αντίσταση και χορηγείται από του στόματος σε ασθενείς που έχουν κάνει πρόοδο νόσου υπό ορμονικό χειρισμό. Το εβερόλιμους είναι ένας αναστολέας του μονοπατιού του mTOR. Τέλος, σε φάση κλινικών μελετών είναι ποικίλοι παναναστολείς του ανωτέρου μονοπατιού σε συνδυασμό με κλασικούς ορμονικούς χειρισμούς και με αναστολείς της κυκλινοεξαρτώμενης κινάσης 4/6.
Αξίζει να τονιστεί ότι τα φάρμακα αυτά είναι πολύ καλά ανεκτά, εφόσον στερούνται των κλασικών παρενεργειών της χημειοθεραπείας, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής στις ασθενείς και αυξάνοντας σημαντικά την επιβίωσή τους. Συμπερασματικά, οι εξελίξεις στη βασική και στη μεταφραστική έρευνα έχουν θετικά αποτελέσματα και στην περίπτωση των ασθενών με ορμονοεξαρτώμενο καρκίνο του μαστού.
Ο Θάνος Δημόπουλος είναι καθηγητής Θεραπευτικής Αιματολογίας – Ογκολογίας, πρύτανης του ΕΚΠΑ