Δύο ομιλίες για την Ευρώπη, δύο διαφορετικές αντιλήψεις. Από τη μια η Ευρώπη του προέδρου της Επιτροπής Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ όπως την παρουσίασε στην ομιλία του για την Κατάσταση της Ενωσης (State of the Union) στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ). Από την άλλη, η Ευρώπη του Αλέξη Τσίπρα, όπως επίσης την παρουσίασε στο ΕΚ. Ο Γιούνκερ μίλησε με την καρδιά και το μυαλό για την Ευρώπη. Μια Ευρώπη ρεαλιστικά οραματική, παρά τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Πού θέλει να προχωρήσει μπροστά με συγκεκριμένες προτάσεις και πρωτοβουλίες (18 τον αριθμό), από την προστασία των εξωτερικών συνόρων (με νέα δύναμη 10.000), για τον ρόλο του ενιαίου νομίσματος, ευρώ και πώς μπορεί να εξελιχθεί σε παγκόσμιο νόμισμα, για την προστασία των επικείμενων ευρωεκλογών, για τη φορολογία των πολυεθνικών, τη θερινή ώρα και πολλά άλλα.
Η Ευρώπη του Τσίπρα είναι φοβική και μίζερη, ελάχιστα δημοκρατική, που καταδυναστεύεται από τον… νεοφιλελευθερισμό. Οπου «σχήματα τεχνοκρατών όπως αυτό της τρόικας κρατάνε τα κλειδιά της οικονομικής κυριαρχίας χωρίς να λογοδοτούν πουθενά», όπου η «Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακόμη και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πέρασαν σε δεύτερο ρόλο πίσω από το θεσμικά μη κατοχυρωμένο Eurogroup και τα τεχνικά κλιμάκια των τεχνοκρατών της ΕΚΤ και του ΔΝΤ». Οταν βεβαίως ο κ. Τσίπρας αναφέρεται τόσο απαξιωτικά στην τρόικα, παραπέμπει στην ίδια ακριβώς τρόικα με την οποία η κυβέρνηση Τσίπρα συνεργαζόταν (κάτω από την ονομασία θεσμοί) για τρία και πλέον χρόνια και συνεχίζει να συνεργάζεται σήμερα. Και για το Eurogroup, για το οποίο ο επαναλαμβανόμενος ισχυρισμός ότι είναι «μη θεσμικά κατοχυρωμένο» συνιστά μια μεγάλη επιεικώς παρεξήγηση, αν όχι παχυλή άγνοια. Γιατί μπορεί το Eurogroup να περιγράφεται ως άτυπο όργανο, αλλά είναι «πλήρως θεσμικά κατοχυρωμένο» με ειδικό πρωτόκολλο στη Συνθήκη της Λισαβόνας (πρωτ. αρ. 14) και συγκεκριμένες αναφορές για τον ρόλο του σε σχετικά άρθρα της ίδιας της Συνθήκης (άρθρο 137 και άλλα). Ολα αρνητικά για τον κ. Τσίπρα στη σημερινή Ευρώπη. Καμιά απολύτως αναφορά στα πολλαπλά επιτεύγματα αυτής της Ευρώπης, στο γεγονός, π.χ. ότι, τεχνοκρατική ή μη και παρά τα σημαντικά λάθη της, η Ευρώπη είναι αυτή που διέσωσε την Ελλάδα από μια άτακτη, καταστροφική χρεοκοπία.
Για το «μέλλον της Ευρώπης» ο κ. Τσίπρας αν και επιχειρεί να εμφανισθεί ως φιλοενοποιητικός δεν έχει ούτε συγκεκριμένο όραμα ούτε σχέδιο. Περιορίζεται στην τετριμμένη επίκληση για «καλύτερη Ευρώπη της αλληλεγγύης και συνοχής». Ολοι θέλουν βέβαια «καλύτερη Ευρώπη», αν και ο καθένας εννοεί διαφορετικά πράγματα. Το ερώτημα είναι με ποιες συγκεκριμένες ιδέες, και προς ποια κατεύθυνση (υπερεθνική, διακυβερνητική, τι;). Πώς ολοκληρώνεται π.χ. η ατελής ευρωζώνη (ΟΝΕ), πώς προωθείται η ευρωπαϊκή άμυνα, πώς οικοδομείται η Πολιτική Ενωση, πώς γίνεται αποτελεσματικότερη η κοινή εξωτερική πολιτική, πώς φθάνουμε στην κοινή μεταναστευτική πολιτική; Ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ έχει και έδωσε συγκεκριμένες προτάσεις. Ο κ. Τσίπρας διατύπωσε γενικότητες, ένα ευχολόγιο. Αλλά το ευχολόγιο δεν συνιστά σχέδιο. Και η Ελλάδα χρειάζεται συγκεκριμένο αλλά και οραματικό ευρωπαϊκό σχέδιο…
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του FEPS