Οι δημοκρατίες μπορεί να πεθάνουν χωρίς να ευθύνεται γι’ αυτό πάντα κάποιο πραξικόπημα. Ο θάνατος μπορεί να προκληθεί εκ των έσω. Ιδιαίτερα εάν ένας εκ των πυλώνων τους, δηλαδή η ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης, υπονομεύεται. Κάτι που συμβαίνει σε πολλά κράτη του κόσμου και όχι μόνο εκείνα με αυταρχικά καθεστώτα. Μέσα σε αυτή την κατάσταση και ενώ μαίνονται οι συζητήσεις για τα fake news, την παραποίηση των ειδήσεων και τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους από κυβερνώντες, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα συγκρότησαν στο Παρίσι επιτροπή 25 προσωπικοτήτων – μεταξύ των οποίων νομπελίστες, ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και νομικοί – προκειμένου να συντάξει μια χάρτα για την ενημέρωση και τη δημοκρατία. Το κείμενο, εμπνευσμένο από τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που συντάχθηκε πριν από 70 χρόνια, έχει στόχο, όπως άλλες πρόσφατες συμφωνίες, σαν τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, να αποτελέσει πλατφόρμα αναφοράς για την υπεράσπιση ενός «ελεύθερου και πλουραλιστικού δημόσιου χώρου, ουσιώδους για τη δημοκρατία».

«Ζούμε σε έναν κόσμο όπου η αλήθεια και η ανοχή μπορούν να πνιγούν από ψέματα και μίσος. Οι ψευδείς πληροφορίες χρησιμοποιούνται ως όπλο μαζικής καταστροφής στη δημόσια συζήτηση» δήλωσε ο γενικός γραμματέας των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα Κριστόφ Ντελουάρ παρουσιάζοντας την επιτροπή στην οποία θα προεδρεύει μαζί με την ιρανή δικηγόρο και νομπελίστρια Σιρίν Εμπαντί. Συμμετέχουν και άλλοι νομπελίστες, όπως ο Αμερικανός Τζόζεφ Στίγκλιτς, ο Ινδός Αμάρτια Σεν και ο Ισπανοπερουβιανός Μάριο Βάργκας Λιόσα, καθώς και διάσημοι δημοσιογράφοι, όπως ο Πολωνός Ανταμ Μίχνικ και η Αμερικανίδα Αν Μαρί Λιπίνσκι.

«Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε και πάλι τις απαραίτητες δημοκρατικές εγγυήσεις για την πληροφόρηση και την ελευθερία της γνώμης» τόνισε ο Ντελουάρ. Και γι’ αυτόν τον λόγο, πρόσθεσε, «πιστεύουμε ότι πρέπει να κινητοποιηθούμε και να προωθήσουμε μια διεθνή συμφωνία για την πληροφόρηση και τη δημοκρατία βασισμένη σε αρχές που επιτρέπουν στις εγγυήσεις που επιτεύχθηκαν πριν από εβδομήντα χρόνια με τη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων να συνεχίσουν να είναι αποτελεσματικές σε αυτήν τη νέα “παγκόσμια” φάση». Ετσι η διακήρυξη – η οργάνωση ελπίζει ότι θα συζητηθεί και στον ΟΗΕ – θα πρέπει να «καθορίσει αρχές, να ορίσει στόχους για εκείνους που λαμβάνουν αποφάσεις και να προτείνει μορφές διακυβέρνησης», όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση. Θα πρέπει επίσης να αναφέρει «τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα εκείνα που έχουν σχέση με την ελευθερία της έκφρασης, τις αρχές της δημοσιογραφικής ηθικής και έναν κώδικα ηθικής για την ανάπτυξη και χρήση τεχνολογιών». Παράλληλα θα πρέπει να παρέχει οδηγίες σε κρατικούς αξιωματούχους και στον ιδιωτικό τομέα.

Υπάρχει βέβαια και η ανάγκη θεσμικής υποστήριξης. Η επιτροπή επισκέφθηκε χθες τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν στο Μέγαρο των Ηλυσίων. Τα μέλη της ελπίζουν ότι ο Μακρόν θα παροτρύνει και άλλους ηγέτες να στηρίξουν την πρωτοβουλία, όταν στις 11 Νοεμβρίου περίπου 80 αρχηγοί κρατών θα μεταβούν στη Γαλλία για να πάρουν μέρος σε εκδηλώσεις για το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.