Κλάουντιο Αμπαντο: οι ηχογραφήσεις με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου στην Deutsche Grammophon, 60 CD

Οταν ο Κλάουντιο Αμπαντο ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Φιλαρμονική του Βερολίνου έπειτα από μια μακρά και εξαιρετικά παραγωγική περίοδο, η είδηση σόκαρε τη διεθνή μουσική κοινότητα: ποιος φεύγει μόνος του από αυτή την ορχήστρα; Και, κυρίως, ποιος μπορεί να πάρει τη θέση του μετά; Οταν δε ρωτήθηκε για το πού σχεδίαζε να πάει μετά το Βερολίνο, καθώς όλοι αναρωτιόντουσαν τι μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερο από αυτό, ο ίδιος απάντησε με μια – δύο λέξεις φόρο τιμής στην ορχήστρα του: «Στο φεγγάρι»… Κατά κάποιο τρόπο, έκανε αυτό που είπε: δεν ανέλαβε άλλη «αντίστοιχη», αν υπάρχει, ορχήστρα, αλλά εκείνη του Φεστιβάλ της Λουκέρνης που την αναγέννησε, καθώς και δούλεψε με σχήματα πιο μικρά σε διαστάσεις και προσέγγισε ερμηνευτικά άλλους δρόμους που μέχρι τότε δεν συνδέονταν μαζί του. Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του ιστορικό διευθυντή του Βερολίνου Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, οι σχέσεις του με την ορχήστρα παρέμειναν ιδιαίτερα θερμές σε όλη του τη ζωή – μάλιστα, έχει ηχογραφηθεί και η τελευταία του συναυλία μαζί της. Η συλλογή αυτή περιλαμβάνει για πρώτη φορά όλες μαζί τις ηχογραφήσεις του στο Βερολίνο για την Deutsche Grammophon – την ίδια περίοδο ηχογραφούσε και για άλλες εταιρείες – και αποτυπώνει με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον την επίδραση που άσκησε τόσο ο ίδιος στην ορχήστρα όσο και εκείνη σε αυτόν. Ανάμεσα στα όσα περιλαμβάνονται εδώ και μέσα σε ένα πολύ ενδιαφέρον και πολύ καλά ερμηνευμένο ρεπερτόριο, πρέπει ιδιαίτερα να σημειώσει κανείς και ορισμένες από τις πλέον ενδιαφέρουσες ηχογραφήσεις συμφωνιών του Μάλερ, στις οποίες ο Αμπάντο επανήλθε με αρκετά διαφορετική προσέγγιση από ό,τι παλαιότερα στη Βιέννη.

Ο γερμανός αρχιμουσικός Χέρμπερτ Κέγκελ υπήρξε μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου, όπως άλλωστε φανερώνει και το γεγονός ότι έθεσε ο ίδιος τέλος στη ζωή του μόλις λίγο καιρό μετά την πτώση του κομμουνισμού στην πάλαι ποτέ Ανατολική Γερμανία, απογοητευμένος για την αποτυχία αυτού του «πειράματος» και, πιθανώς, ανήσυχος και για τις εξελίξεις μετά την επανένωση των δύο Γερμανιών. Ετσι, οι Εννέα Συμφωνίες του Μπετόβεν που περιλαμβάνονται σε αυτή την έκδοση, μαζί με το Τριπλό Κοντσέρτο αλλά και με το Γερμανικό Ρέκβιεμ του Μπραμς και ορισμένα ακόμα μικρά έργα για ορχήστρα διαφόρων συνθετών από το μπαρόκ μέχρι τον 20ό αιώνα, αποτελούν τον πυρήνα του δισκογραφικού έργου που άφησε πίσω του. Οι ηχογραφήσεις αυτές δεν έγιναν με μία από τις δύο μεγάλες ανατολικογερμανικές ορχήστρες, τη Στατσκαπέλε της Δρέσδης ή την Γκεβαντχάουζ της Λειψίας, αλλά με τη Φιλαρμονική της Δρέσδης. Η γειτνίαση της ορχήστρας στην ίδια πόλη με τη Στατσκαπέλε, την παλαιότερη και ίσως σημαντικότερη διαχρονικά ορχήστρα στον κόσμο, έχει ασφαλώς «αδικήσει» τη Φιλαρμονική της πόλης, η οποία είναι αναγκασμένη να ζει στη σκιά της Στατσκαπέλε, ενώ και η ίδια αποτελεί ένα πρώτης τάξεως σχήμα, όπως άλλωστε γίνεται φανερό και σε αυτόν τον πολύ ενδιαφέροντα κύκλο των συμφωνιών του Μπετόβεν. Αν η ορχήστρα έφερε το όνομα άλλης πόλης, ασφαλώς θα συγκέντρωνε πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εδώ μπορεί κανείς να ακούσει ηχογραφήσεις που αποτυπώνουν με τον πιο πιστό τρόπο την ερμηνευτική στα τελευταία χρόνια της κομμουνιστικής Γερμανίας χωρίς «προσμείξεις» από διεθνείς επιδράσεις, όπως με τις πιο ισχυρές ορχήστρες της περιόδου συμβαίνει. Ετσι κι αλλιώς είναι ένας πολύ ενδιαφέρων Μπετόβεν, ειδικά σε ορισμένες στιγμές, όμως αυτή του η ιδιαιτερότητα τον καθιστά, με τον τρόπο της, σχεδόν μοναδικό.