Η επόμενη ημέρα των εκλογών στη Σουηδία αναμενόταν δύσκολη. Επιβεβαιώθηκε από το εκλογικό αποτέλεσμα που δεν δίνει κυβερνητική πλειοψηφία ούτε σε κεντροαριστερή κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών – Πρασίνων ούτε στην κεντροδεξιά συμμαχία Χριστιανοδημοκρατών – Φιλελευθέρων. Για να αποτραπεί το αδιέξοδο, ο Στέφαν Λεβέν, αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών, οι οποίοι κυριαρχούν επί δεκαετίες στην πολιτική σκηνή της Σουηδίας, ζητεί υπέρβαση του παραδοσιακού διαχωρισμού ανάμεσα στα δύο μεγάλα μπλοκ. Το αργότερο σε τρεις μήνες, στις 15 Νοεμβρίου, θα πρέπει να υπάρχει πλειοψηφία στη Βουλή για να εγκριθεί ο προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς. Διαφορετικά η χώρα θα οδηγηθεί εκ νέου σε εκλογές.

Αυτή αφορά τη μετεκλογική διαχείριση του αποτελέσματος. Το ουσιαστικό πολιτικό μήνυμα των εκλογών στη Σουηδία ωστόσο βρίσκεται στο αισθητά χαμηλότερο του αναμενομένου ποσοστό του εθνικολαϊκιστικού, ακροδεξιού κόμματος Σουηδοί Δημοκράτες. Και το μήνυμα είναι ενθαρρυντικό, εξηγεί στα «ΝΕΑ» η δημοσιογράφος και συγγραφέας Λότα Λούντμπεργκ. «Πήγε στις κάλπες το 84,2% των Σουηδών, ρεκόρ συμμετοχής παγκοσμίως. Από αυτούς, το 82% επέλεξαν και ψήφισαν ένα δημοκρατικό, σοβαρό, αξιοπρεπές κόμμα» λέει. «Οι εκλογές ήταν το “Καλώς ήρθες στον κόσμο, Σουηδία”. Συμβαίνουν πλέον και στη Σουηδία όσα γίνονται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ανήκουμε και εμείς στην Ευρώπη».

Στη Σουηδία υπάρχει η ρήση: «Η Γερμανία είναι ακριβώς όπως η Σουηδία, αλλά η Γερμανία είναι για ενηλίκους». Το λέει η Λούντμπεργκ με μια δόση ειρωνείας, αλλά όσο ανησυχητική είναι η πανευρωπαϊκή εξάπλωση του λαϊκισμού, άλλο τόσο ικανοποιημένη είναι η Λότα Λούντμπεργκ με την πιστοποίηση ότι η Σουηδία δεν αποτελεί πλέον εξαίρεση. «Εδώ και καιρό δεν είμαστε πλέον εξαίρεση», λέει, «ζούσαμε με το κλισέ του ηθικά ακέραιου λαού, με τους Σοσιαλδημοκράτες που επιτυγχάνουν παντού». Αλλά αυτό είχε τους λόγους του. Η Σουηδία μετράει 200 χρόνια χωρίς πόλεμο, έμεινε ανέπαφη από τις καταστροφές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε ένα τεράστιο πλεονέκτημα έναντι των άλλων Ευρωπαίων. «Οταν η Ευρώπη προσπαθούσε να ανασυνταχθεί από τα συντρίμμια της, τα πραγματικά, τα πολιτικά, τα ηθικά συντρίμμια, η Σουηδία κατασκεύαζε τα πρώτα εργοστάσια της Electrolux» λέει η Λούντμπεργκ.

Στο μυθιστόρημά της «Skynda, komochse» («Βιαστείτε, ελάτε να δείτε», εκδ. Albert Bonniers Förlag, Stockholm, 2006), η Λότα Λούντμπεργκ γράφει για την ιστορία δύο νάνων από τη Νέα Υόρκη που ονειρεύονται θεατρική καριέρα στην πολιτισμένη Ευρώπη. Αλλά το ναζιστικό Βερολίνο της δεκαετίας του ’30 δεν ήταν η ενδεδειγμένη μητρόπολη για άτομα με σωματότυπο που δεν ανταποκρίνονταν στα ναζιστικά πρότυπα της αρίας φυλής, και την τελευταία στιγμή ήρθε η σωτήρια πρόσκληση για τη Στοκχόλμη.

Η εξολόθρευση των Εβραίων από τη ναζιστική Γερμανία δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη βοήθεια από ομοϊδεάτες τους στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. «Ο αντισημιτισμός ήταν κυρίαρχη στάση στο Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Γαλλία, παντού στην Ευρώπη, βεβαίως και στη Σουηδία» λέει η Λούντμπεργκ. «Αλλά εμείς περιοριστήκαμε στην εύκολη αφήγηση της Ιστορίας, ότι μόνο οι Γερμανοί ήταν οι κακοί. Στη διάρκεια του πολέμου ήταν και η Σουηδία ναζιστική, μέχρι το Στάλινγκραντ είχε φιλογερμανική στάση. Μετά το Στάλινγκραντ διεκδίκησε την ουδετερότητα, η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί και δειλία». Εκφραση αυτής της διαφοροποίησης είναι και η παραμονή της Σουηδίας εκτός ευρώ. Τώρα η προσφυγική κρίση έκανε τη Σουηδία μέρος της ευρωπαϊκής κανονικότητας. Τι χρειάζεται σήμερα; «Η Σουηδία χρειάζεται περισσότερη Ευρώπη. Ζητούμενο δεν είναι να κλειστούμε στον εαυτό μας, αλλά να δούμε τι έκαναν άλλοι, τι μπορούμε να κάνουμε μαζί με τους άλλους» λέει η Λούντμπεργκ.

«Ας μην πέφτουμε στην παγίδα του πανικού»

Ο λαϊκισμός εργαλειοποιεί το συναίσθημα. Το μόνο αντίδοτο, λέει η Λούντμπεργκ, είναι η κλασική παιδεία, φιλοσοφία, Ιστορία, λογοτεχνία που διαμορφώνουν τη «γλώσσα» για τη λογική επεξεργασία των συναισθημάτων.

«Αν δεν ξέρεις πώς να μιλήσεις και πώς να τακτοποιήσεις τα συναισθήματα, τότε γίνεσαι έρμαιό τους». Και με την εμπειρία της ανταποκρίτριας στο Βερολίνο για σουηδικά Μέσα διαπιστώνει:

«Οσο πέφτουμε στην παγίδα του πανικού για την άνοδο του ακροδεξιού λαϊκισμού τόσο τροφοδοτούμε το αφήγημα των εξτρεμιστών που ζουν από την καταστροφολογία».