Η είδηση μπορεί να είναι ακριβής, μπορεί και όχι: με αφορμή τη δέκατη επέτειο από την κατάρρευση της Lehman Brothers, οι πρώην υπάλληλοι της αμερικανικής τράπεζας αποφάσισαν να κάνουν ένα μυστικό πάρτι. Να καλέσουν τους παλιούς διευθυντές, τους παλιούς αναλυτές, όλους τους παλιόφιλους τέλος πάντων, και να γιορτάσουν μαζί το «τέλος της εποχής Lehman». Με μπόλικη σαμπάνια, φυσικά.
Είναι ασφαλώς προκλητικό. Και δικαίως ο Τζον ΜακΝτόνελ, ο υπαρχηγός του Εργατικού Κόμματος της Αγγλίας, αναρωτήθηκε αν στο πάρτι θα προσκληθούν και οι δάσκαλοι, οι πυροσβέστες ή οι αστυνομικοί που έχασαν τη δουλειά τους στα 10 χρόνια λιτότητας που ακολούθησαν. Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι πολύ πιο ουσιαστικό. Είναι σήμερα ο κόσμος προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει μια ανάλογη κρίση; Η απάντηση είναι αρνητική.
Η χρεοκοπία της Lehman Brothers, στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, ήταν ένα από τα σεισμικά γεγονότα που συνέβησαν στις Ηνωμένες Πολιτείες στις αρχές του 21ου αιώνα. Προκάλεσε τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στον πλανήτη μετά τη δεκαετία του ’30 και επέσπευσε την ελληνική κρίση. Θα μπορούσε να συγκριθεί με την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, με την εισβολή στο Ιράκ ή, αρκετά χρόνια αργότερα, με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ. Είχε πολύ συγκεκριμένες αιτίες, με πιο βασική την επιμονή των τραπεζών να πουλήσουν άνευ όρων στεγαστικά δάνεια. Είχε πολύ συγκεκριμένα αποτελέσματα, με πιο πρόσφατο τη σημερινή έκρηξη του λαϊκισμού. Και ήταν ένα τραγικό λάθος. Ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Χένρι Πόλσον αποφάσισε να το παίξει σκληρός και να μη σώσει την τράπεζα στο όνομα του «ηθικού κινδύνου». Υποτίμησε όμως τις συνέπειες της απόφασής του. Και μόλις μια εβδομάδα αργότερα, το σύστημα έσπευσε να σώσει τον ασφαλιστικό κολοσσό AIG.
Το πάθημα δεν έγινε μάθημα. Και τα λάθη συνεχίστηκαν. Οπως επισημαίνει σε μια πρόσφατη συνέντευξή του ο Ντομινίκ Στρος-Καν, που την εποχή της καταστροφής ήταν διευθυντής του ΔΝΤ, ήδη από το 2012-13 άρχισε να εγκαταλείπεται η ανάγκη μιας ρυθμισμένης οικονομίας. Ο διεθνής συντονισμός που είχε κάπως οργανωθεί στο πλαίσιο του G20 ξεχάστηκε. Τα τοξικά στοιχεία που κατέστρεψαν εκατοντάδες εκατομμύρια θέσεις εργασίας και πέταξαν στον δρόμο δεκάδες εκατομμύρια οικογένειες δεν εξαφανίστηκαν – απλώς μεταλλάχθηκαν. Και ο Ντόναλντ Τραμπ, προϊόν ο ίδιος της κρίσης, δίνει τώρα το τελειωτικό χτύπημα με την κατάργηση του νόμου Ντοντ-Φρανκ που κάπως θωράκιζε τη Γουόλ Στριτ. Πράγματι, η «εποχή Lehman» τελείωσε.
Ο μόνος τρόπος να αποτραπεί μια νέα παγκόσμια κρίση είναι μέσα από τη διεθνή συνεργασία. Αλλά αυτή ακριβώς η συνεργασία εμποδίζεται από την επιστροφή του εθνικισμού και του λαϊκισμού. Τα κράτη που έσωσαν το σύστημα πριν από 10 χρόνια, χωρίς να εμποδίσουν την ύφεση, είναι σήμερα πιο διχασμένα από τότε. Η Αμερική έχει έναν απρόβλεπτο πρόεδρο, η Ευρώπη είναι κομμένη στα δύο, η Ασία είναι μια μαύρη τρύπα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Οχι, δεν είναι ώρα για σαμπάνιες.