«Η Ευρώπη παραμένει μια ανοιχτή κοινωνία»

Μπορούμε να θεωρήσουμε τον Πασκάλ Μπρικνέρ έναν από τους τακτικούς επισκέπτες της χώρας μας. Ηδη από την περασμένη Παρασκευή βρίσκεται στην Ελλάδα, καλύπτοντας ένα δρομολόγιο από το Costa Navarino στη Μεσσηνία, τις Σπέτσες, για να φτάσει μεθαύριο Πέμπτη στην Αθήνα και στο Public της Πλατείας Συντάγματος.

Σε αυτή τη συνθήκη χωρικών μετατοπίσεων ο Πασκάλ Μπρικνέρ σκοπό έχει να μοιραστεί τους σύγχρονους προβληματισμούς του για τη δημοκρατία αλλά και να προαναγγείλει με την παρουσία του την κυκλοφορία στα ελληνικά του νέου του βιβλίου «Η σοφία του χρήματος» που τον ερχόμενο μήνα θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Πατάκη.

«Ερχομαι στην Ελλάδα από το 1971 και θα έλεγα ότι ξέρω αρκετά πράγματα για τη χώρα σας. Αυτή τη φορά σάς βρίσκω σε πολύ καλύτερη κατάσταση από ό,τι είχα διαπιστώσει πριν από πέντε χρόνια. Δεν σημαίνει βέβαια ότι λύθηκαν τα προβλήματά σας. Χρειάζεται ακόμη να κάνετε οικονομικές μεταρρυθμίσεις και να επιδιώξετε τη μείωση του χρέους σας». Με σπουδές φιλοσοφίας και διδακτορικό δίπλα στον Ρολάν Μπαρτ, εναλλάσσει τη συγγραφή μυθιστορημάτων με τα δοκίμια, αρθρογραφεί στο «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» και διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια της Αμερικής.

Στο βιβλίο του «Η σοφία του χρήματος» επιστρέφει στην αριστοτελική θεωρία της «Οικο-νομίας» για να παρουσιάσει ιστορικά τον τρόπο που η εμφάνιση του χρήματος αλλοίωσε συνειδήσεις. Ο ίδιος προτείνει να δώσουμε σημασία στην αριστοτελική θεώρηση ακόμη και εντός του καπιταλιστικού παρόντος.

«Λέω πολύ απλά ότι δεν θα πρέπει ο κόσμος να ξοδεύει περισσότερα χρήματα από αυτά που εισπράττει και να κρατά κάποια χρήματα για τις “βροχερές” ημέρες. Είναι τόσο απλό αυτό που λέω αλλά είναι η ουσία της σχέσης μας με το χρήμα. Δεν πρέπει να το βλέπουμε σαν Θεό, αλλά σαν τον πιστό υπηρέτη που θα εκπληρώσει τους σκοπούς μας. Η απληστία των ατόμων βάζει σε κίνδυνο την αλληλεγγύη μας προς τους συνανθρώπους μας. Οχι, δεν την έχουμε χάσει. Υπάρχουν ακόμη εκφράσεις αλληλεγγύης στο έργο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, της ίδιας της Εκκλησίας» λέει ο Μπρικνέρ στην τηλεφωνική μας επικοινωνία, διευκρινίζοντας ότι δεν πηγαίνει στις εκκλησιαστικές λειτουργίες της Κυριακής.

ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ. «Χωρίς να είμαι άθεος, είμαι μεγαλωμένος με τις αρχές του καθολικισμού και μιλώ για τα κείμενα των Ευαγγελίων που αναφέρονται στην έννοια της αλληλεγγύης. Αλλωστε στη Γαλλία είναι πιο σημαντική η ιδιότητα του πολίτη απ’ αυτή του θρησκευόμενου. Πρώτα είμαστε γάλλοι πολίτες και μετά χριστιανοί, Εβραίοι ή άθεοι».

Τι έχει όμως να πει για τα σεξουαλικά σκάνδαλα της Καθολικής Εκκλησίας και των παιδικών βιασμών που ήρθαν πρόσφατα στη δημοσιότητα; «Αυτό είναι καταστροφικό. Νομίζω ότι όλα ξεκινούν από τη νοσηρή αντίληψη της Καθολικής Εκκλησίας για τη χριστιανική αγνότητα. Κατά τη γνώμη μου το δόγμα της αγαμίας των ιερέων πρέπει να αλλάξει ώστε να σταματήσει η σεξουαλικότητα να θεωρείται αμαρτία. Από τη στιγμή που υπάρχουν θρησκευτικοί φορείς στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, μέσα στο οποίο άγαμοι ιερείς διδάσκουν μικρά παιδιά, θα πρέπει όλους να μας βάλει σε σκέψεις και να ζητήσουμε να σταματήσει. Η σεξουαλικότητα είναι ταμπού για το Βατικανό και δεν νομίζω ότι ο σημερινός Πάπας κάνει κάτι για να αλλάξει αυτή η νοοτροπία, καθώς τον απασχολεί να βρίσκεται απλά πάνω στο πλοίο της Καθολικής Εκκλησίας».

Ο Πασκάλ Μπρικνέρ είναι κοσμοπολίτης. Γεννήθηκε το 1948 στο Παρίσι. Εζησε έξι χρόνια στην Αυστρία, πέρασε μέρος της εφηβείας του στη Λυών και σε ηλικία δεκαέξι ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στη γαλλική πρωτεύουσα. Συμμετείχε στον αναβρασμό του Μάη του ’68 διακηρύσσοντας ότι: «Εκείνη την εποχή όλοι ήμασταν κομμουνιστές». Μαζί με τον Αλέν Φινκελκρότ, τον Αντρέ Γκλιξμάν, τον Μπερτράν-Ανρί Λεβί, τον Γκι Λαρντρό θεωρείται ένας από τους «Νέους φιλοσόφους» που, από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, άσκησαν κριτική στο «πνεύμα του Μάη του 1968».

Η ΑΚΡΟΔΕΞΙΑ. Τι συμβαίνει όμως αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη όπου σύννεφα μαζεύονται πάνω από τις δημοκρατικές κοινωνίες της; «Είναι εποχή εντάσεων, όμως δεν θα έλεγα ότι η Ευρώπη ζει ένα από τα χειρότερα σενάρια στην Ιστορία της. Είναι δύσκολες οι συνθήκες, όμως παραμένει μία δυνατή, πλούσια ήπειρος με ανοιχτή κοινωνία που αποθαρρύνει εκείνους οι οποίοι προσπαθούν να την καταστρέψουν. Οσο για τις εκδηλώσεις ανόδου της Ακροδεξιάς, βλέπω ότι είναι έκφραση της διαμαρτυρίας του κόσμου που ένιωσε ότι το Ευρωκοινοβούλιο του Στρασβούργου και οι Βρυξέλλες αποφασίζουν χωρίς να τον λαμβάνουν υπόψη. Γι’ αυτό και η παρουσία στην πολιτική του Ορμπαν και του Σαλβίνι είναι το σύμπτωμα αυτής της διαμαρτυρίας των πολιτών για τους λανθασμένους χειρισμούς της μεταναστευτικής πολιτικής των Βρυξελλών. Αλλωστε και το πρόγραμμα του γάλλου προέδρου για τις ροές μεταναστών από την Αφρική αφορά την εγκατάστασή τους σε hotspots σε χώρες της Αφρικής. Η φραστική διατύπωση του Μακρόν είναι διαφορετική. Ομως ο στόχος του δεν διαφέρει από του ούγγρου πρωθυπουργού ή του ιταλού υπουργού Εσωτερικών. Ωστόσο ο Εμανουέλ Μακρόν τελείωσε τη Μαρίν Λεπέν, απέναντί του δεν έχει καμία ισχυρή αντιπολίτευση για να τον ανακόψει από το σκληρό οικονομικό του πρόγραμμα. Ετσι, ένας νέος και δυναμικός πολιτικός βρίσκεται μόνος του μέσα στη γαλλική επικράτεια. Θεωρώ ότι είναι το νέο αίμα που δείχνει ένα πάθος για να δημιουργήσει το νέο πολιτικό τοπίο και γι’ αυτόν τον λόγο έχει ενδιαφέρον να του δώσουμε χρόνο για να δούμε τι επιδιώκει να επιτύχει».