Ηταν ο έρωτας της ζωής της. Γνωρίστηκαν νέοι, πολύ νέοι, παντρεύτηκαν μόλις 21 χρόνων, απέκτησαν σύντομα τρία παιδιά. Εκείνη τη μοιραία νύχτα, που τον είδε τελευταία φορά να κατεβαίνει τη σκάλα, πλαισιωμένος από δύο στρατιωτικούς, το μεγαλύτερο, η Μισέλ, ήταν τριών ετών. Ο Λουί ήταν 18 μηνών. Και ο Πιερ, ο βενιαμίν, ενός μηνός. «Φρόντισε τα παιδιά» είπε ο Μορίς Οντέν στη Ζοζέτ, τη σύντροφό του.

Ηταν 11 Ιουνίου του 1957, είναι παλιά ιστορία αυτή. Και «βρώμικη». Η ιστορία του Πολέμου της Αλγερίας (1954 – 1962), ενός πολέμου ασυνήθιστα κτηνώδους, ακόμα και με τα στάνταρ των αποικιακών πολέμων. Η Αλγερία, γαλλική αποικία από το 1830, διεκδικούσε την ανεξαρτησία της. Η μητρόπολη έκανε τα πάντα για να το αποφύγει. Το 1956, η γαλλική Εθνοσυνέλευση έδωσε λευκή επιταγή στην κυβέρνηση, και τελικά στον στρατό, να αποκαταστήσει την τάξη. Με κάθε μέσο.

11 Ιουνίου του 1957. Η Μάχη του Αλγερίου μαινόταν από τον Ιανουάριο. Ο Μορίς Οντέν ήταν 25 χρόνων, κι όμως ήδη ένας λαμπρός μαθηματικός. Βοηθός καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου, ετοιμαζόταν να υποστηρίξει το διδακτορικό του στη Σορβόννη. Ηταν υπέρμαχος της ανεξαρτησίας, μέλος από τα 18 του Κομμουνιστικού Κόμματος Αλγερίας, όπως κατόπιν και η Ζοζέτ. Το κόμμα είχε τεθεί εκτός νόμου από το 1955, αλλά ο Οντέν δεν κατέφυγε στην παρανομία, όπως πολλοί σύντροφοί του. Προσέφερε ενίοτε το σπίτι του για κρυψώνα, ναι, διένειμε φυλλάδια, δεν ενεπλάκη όμως ποτέ σε καμία επίθεση. «Φρόντισε τα παιδιά», αυτή ήταν η τελευταία κουβέντα που είπε στη Ζοζέτ το βράδυ που συνελήφθη.

Επί τέσσερις ημέρες, εκείνη παρέμεινε ουσιαστικά κλειδωμένη στο σπίτι. Το διαμέρισμα παρακολουθούνταν. Εψαχναν να συλλάβουν και άλλους. Οταν τελικά ανέκτησε την ελευθερία των κινήσεών της, ζήτησε να μάθει πού κρατούνταν ο σύζυγός της. Μάταια. Τελικά, την 1η Ιουλίου, ο στρατός την ενημέρωσε πως είχε καταφέρει να διαφύγει, στη διάρκεια της μεταφοράς του με τζιπ από ένα κέντρο κράτησης σε άλλο.

Αλλά η Ζοζέτ δεν το πίστεψε. Στις 4 Ιουλίου, υπέβαλε καταγγελία εναντίον αγνώστων για ανθρωποκτονία από πρόθεση. Οι προσπάθειές της δεν κατέληξαν ποτέ πουθενά, οι νόμοι περί αμνηστίας έγιναν μεταπολεμικά νόμοι περί λήθης. Ο Πιερ Βιντάλ Νακέ, βέβαια, αυτός ο μεγάλος ιστορικός, είχε αντικρούσει ανοιχτά τον στρατό ήδη από το 1958, μέσα από το βιβλίο – σοκ «Υπόθεση Οντέν». Το γαλλικό κράτος επέμεινε ωστόσο στο ψέμα – μέχρι τις 18 Ιουνίου του 2014. «Ο κύριος Οντέν δεν απέδρασε. Πέθανε στη διάρκεια της κράτησής του» αναγνώρισε επισήμως, τότε, ο Φρανσουά Ολάντ. Μέχρις εκεί.

Το βίντεο που ανέβασε στον ιστότοπό του το περιοδικό «L’Obs» δείχνει έναν νέο πρόεδρο, γεννημένο 15 χρόνια μετά το πέρας του Πολέμου της Αλγερίας, να κάθεται αντίκρυ σε μία ηλικιωμένη κυρία, στο μικρό σαλόνι του διαμερίσματός της, στα περίχωρα του Παρισιού. Εκείνος μοιάζει κάπως αμήχανος. Εκείνη εύθραυστη, σχεδόν ασθενική. Είναι 87 χρόνων σήμερα η Ζοζέτ Οντέν, με τρία παιδιά γύρω στα 60, οι δύο καταξιωμένοι μαθηματικοί. Λίγο να την παρατηρήσεις όμως καταλαβαίνεις πως διατηρεί ακέραιο και το πείσμα και την αποφασιστικότητά της. Θέλει να ευχαριστήσει τον Εμανουέλ Μακρόν αλλά εκείνος δεν την αφήνει: «Εγώ είμαι αυτός που πρέπει να σας ζητήσω συγγνώμη».

Η Γαλλική Δημοκρατία αναγνώρισε επιτέλους την αλήθεια. Την ευθύνη της στον θάνατο του Μορίς Οντέν, που βασανίστηκε άγρια, εξαιτίας ενός «συστήματος νόμιμα εγκαθιδρυμένου» τότε στην Αλγερία από τη Γαλλία – και είτε υπέκυψε στη διάρκεια των βασανιστηρίων είτε τελικά εκτελέστηκε. Ολα τα αρχεία γύρω από τους εξαφανισμένους του πολέμου θα ανοίξουν. Ολοι οι πολίτες που έχουν κάτι να προσφέρουν στην αποκατάσταση της αλήθειας καλούνται να το κάνουν.

Η «συγγνώμη» του Εμανουέλ Μακρόν στη Ζοζέτ Οντέν δεν είναι παρά ένα σύμβολο, αλλά πόσο ισχυρό – ειδικά σε αυτές τις ταραγμένες εποχές. Χωρίς αλήθεια, δεν υπάρχει ούτε ελευθερία, ούτε ισότητα, ούτε αδελφοσύνη. Χωρίς ιστορική μνήμη, δεν υπάρχει μέλλον. Χωρίς ενδοσκόπηση, κυριαρχεί η χυδαιότητα. Σε εκείνο το μικρό παριζιάνικο σαλόνι με τις τόσες βαριές μνήμες δεν υπήρχε, την περασμένη Πέμπτη, ίχνος χυδαιότητας. Μόνο μια κυρία που δήλωνε αποφασισμένη να συνεχίσει τον αγώνα της μέχρι να μάθει ακριβώς τι συνέβη στον έρωτα της ζωής της και ένας ηγέτης ικανός, όταν θέλει, να γράφει Ιστορία.

ΥΓ: Υπάρχει και ένα άλλο βίντεο, ακόμα πιο πρόσφατο αυτό, της Κυριακής. Που δείχνει τον Εμανουέλ Μακρόν να λέει, κάπως συγκαταβατικά, ίσως και αλαζονικά, σε έναν άνεργο καλλιεργητή οπωροκηπευτικών ότι μόνο να διασχίσει τον δρόμο, του βρίσκει δουλειά – στον χώρο της εστίασης, στον ξενοδοχειακό τομέα ή την οικοδομή, όπου υπάρχει ζήτηση τέλος πάντων. Ο ίδιος άνθρωπος είναι, με τις γνωστές πια αντιφάσεις του.