Στην Ευρώπη: η ταύτιση της σοσιαλδημοκρατίας με τα συντηρητικά κόμματα τα τελευταία χρόνια οδήγησε στην ήττα της. Οι συγκυβερνήσεις της με τα κόμματα που συναπαρτίζουν το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η φθορά του άλλοτε λαμπρού της επιτεύγματος, του κοινωνικού κράτους, το οποίο καταρρέει εξαιτίας της απώλειας της οικονομικής ανταγωνιστικότητας σε μια νέα παγκόσμια οικονομική πραγματικότητα, η αποτυχία ρύθμισης της παγκοσμιοποίησης, αλλά και η αμηχανία και αδυναμία άρθρωσης μιας ρεαλιστικής πρότασης σε σχέση με το Προσφυγικό – Μεταναστευτικό (που θα εντείνεται ολοένα λόγω και κλιματικής αλλαγής), συρρίκνωσαν δραματικά το εκλογικό της εκτόπισμα.
Στην Ελλάδα: η σοβαρότερη προσπάθεια σοσιαλδημοκρατικοποίησης του ιδιότυπου Ανδρεϊκού ποπουλισμού επιχειρείται από τον Κώστα Σημίτη. Το εγχείρημα που θα οδηγούσε τη χώρα στον εκσυγχρονισμό και την ευρωπαϊκή κανονικότητα δεν ολοκληρώθηκε γιατί η περίφημη Κεντροαριστερά δεν… «περπάτησε». Τότε χάθηκε η ευκαιρία ο ευρωπαϊστικός, ανανεωτικός Συνασπισμός της Αριστεράς να αποτελέσει τον καταλύτη μετεξέλιξης του κραταιού ΠΑΣΟΚ σε γνήσιο ευρωπαϊκό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Η άρνηση ή η αδυναμία συνεννόησης των κομμάτων της Κεντροαριστεράς παραδίδει τη χώρα στη ΝΔ, η οποία, εντείνοντας τις χρόνιες παθογένειες, την οδηγεί σε μια πενταετία στη χρεοκοπία. Σήμερα, μετά την έξοδο από τα Μνημόνια, ο πολιτικός χάρτης αναδιαμορφώνεται. Αναζητούνται οι πραγματικές εκλεκτικές συγγένειες στη βάση των οποίων θα δημιουργηθούν οι κυβερνητικές προτάσεις προς την κοινωνία.
Αρέσει ή δεν αρέσει, σε μείζονα θέματα όπως το Μακεδονικό, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη, η άμβλυνση των ανισοτήτων, η μέριμνα για τους πιο αδύναμους, η επαναρρύθμιση του εργασιακού, η αναγκαιότητα δημοσίων παρεμβάσεων για την αύξηση του κοινωνικού μισθού, οι θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ είναι συγγενέστερες με τις δικές μας, από ό,τι της Νέας Δημοκρατίας. Από την άλλη, ο κόσμος δεν εξαντλείται γύρω από τον εαυτό μας. Στην Ευρώπη, δρομολογούνται δραματικές αλλαγές που επιβάλλουν τον διάλογο αλλά και την προσέγγιση των προοδευτικών δυνάμεων μπροστά στην επέλαση του φοβικού συντηρητισμού και της πρωτοφανούς αύξησης των ακραίων ανορθολογικών νεολαϊκιστικών δυνάμεων. Είναι ανάγκη να υπερβούμε τον πολιτικό επαρχιωτισμό μας και να μας δούμε στο μεγάλο ευρωπαϊκό κάδρο. Γιατί, διαφορετική Ευρώπη προσπαθούν να οικοδομήσουν οι συντηρητικοί και άλλη Ευρώπη οραματίζονται οι προοδευτικοί ευρωπαϊστές.
Η πολιτική ρύθμιση της παγκοσμιοποίησης με τη διόρθωση των στρεβλώσεων που δημιούργησε η νεοφιλελεύθερη αντίληψη «μην αγγίζετε την αγορά, αυτή αυτορρυθμίζεται» δεν μπορεί παρά να είναι προτεραιότητα των προοδευτικών δυνάμεων, ως προϋπόθεση άρσης των μεγάλων ανισοτήτων, αντιμετώπισης αδικιών και ανάκτησης του κλονισμένου κύρους της πολιτικής.
Να επικεντρωθούμε σε αυτά που μας ενώνουν. Να περιγράψουμε τη δική μας πρόταση για ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο, μέσα από τις ευκαιρίες που δίνει η νέα οικονομία. Να αναγνωρίσουμε πως η άρση των μεγάλων ανισοτήτων μέσω της αναδιανομής αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό της ευρύτερης οικογένειας της Κεντροαριστεράς τονίζοντας πως αναδιανομή χωρίς παραγωγή πλούτου δεν υπάρχει. Να επανασχεδιάσουμε το κοινωνικό κράτος έχοντας στο μυαλό μας ότι οι εισροές πόρων είναι πλέον μειωμένες και ότι αναπόφευκτα χρειάζεται καλύτερη στόχευση των τελικών δικαιούχων.
Να συνειδητοποιήσουμε, τέλος, πως τα υπαρξιακά προβλήματα της Ευρώπης, η κρίση ανταγωνιστικότητας, το Δημογραφικό και το Μεταναστευτικό – Προσφυγικό, μόνο με ενιαίες συνδυαστικές ευρωπαϊκές πολιτικές μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Αυτές είναι οι προκλήσεις αλλά και οι ευκαιρίες των προοδευτικών κομμάτων σε Ελλάδα και Ευρώπη. Η σοσιαλδημοκρατία για να επιβιώσει πρέπει να ακολουθεί τους νόμους της κίνησης και όχι της αδράνειας.
Για να μην καταλήξει ιστορικό απολίθωμα, οφείλει να εξελιχθεί ξαναβρίσκοντας τη δυναμική της επαναβαπτιζόμενη στα πιο δυναμικά, παραγωγικά αλλά και ταλαιπωρημένα στρώματα της κοινωνίας.
Ο Σπύρος Δανέλλης είναι βουλευτής Ηρακλείου με Το Ποτάμι